عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه از تغییرات مصوب شورای عالی برای فقه و اصول سطوح عالی حوزه‌های علمیه خبر داد و گفت: وقت آن رسیده کتبی که برای آموزش بهتر است انتخاب شود و فرصت‌های طلاب بی‌جا هزینه نشود، لذا قسمت «قطع» و قسمت «تعادل و تراجیح» کتاب رسائل حذف می‌شود و برای اولین بار رسماً «حلقه ثالثه» بدیل کفایه قرار گرفته و از آن امتحان گرفته خواهد شد. همچنین بخش‌های غیرمهم از برنامه آموزشی مکاسب حذف شده و برای مطالعه قرار داده شده است.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه و رئیس دفتر فقه معاصر، در درس «حکم فقهی شخصیت‌های اعتباری و حقوقی بر اساس آیه تجارت، ادله اتباع حق» که این روز‌ها در مدرسه علمیه عالی نواب مشهد در حال برگزاری است؛ از تغییرات مصوب شورای عالی برای فقه و اصول سطوح عالی حوزه‌های علمیه خبر داد و گفت: بعد از تصمیم شورای عالی حوزه‌های علمیه قم، مبنی بر تغییر اساسی برنامه درسی سطوح عالی آزاد و رشته‌های تخصصی، یک تحولی در برنامه دراسی آن‌ها ایجاد شد.

مباحث «قطع و تعادل و تراجیح» از کتاب رسائل حذف می‌شود

وی ابراز داشت: در سطح ۲ و پایه هفتم، بحث «قطع» و «تعادل و تراجیح» رسائل حذف می‌شود و دیگر الزامی برای خواندن آن‌ها نیست. به این علت که مبحث قطع رسائل همان فکرهای اولیه شیخ اعظم است که برای تدریس از انسجام و دسته‌بندی برخوردار نیست، مثلاً شیخ اعظم در اول بحث برای ترتیب مباحث اصولی، دوضابطه را بیان می‌فرماید، اما هر دو ضابطه محل اشکال است. در اول مبحث برائت هم یک ضابطه سومی ذکر می‌کند و آن هم محل اشکال است. جناب شیخ در مباحث قطع فکرهای اولیه خود را وقتی بیان می‌فرماید، قهراً از آن انسجام و پختگی که در مراحل نهایی ایجاد می‌شود، برخوردار نیست؛ بنابراین مبحث «ظن» و مبحث «اصول عملیه» از کتاب رسائل در پایه هفتم خوانده می‌شود.

این استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با اشاره به مقدمه مرحوم مظفر که برای حواشی محقق اصفهانی بر مکاسب بیان کردند، تصریح نمود: جناب مظفر می‌فرماید: افکار اندیشمندان مبتکر را باید دیگران مرتب کنند، زیرا شخص متفکر در حال ابداع مطالب است، اما اینکه آن را مرتب کند و به نحو دراسی دربیاورد معمولاً رخ نمی‌دهد؛ لذا مبحث قطع رسائل و همچنین مباحث تعادل و تراجیح برای محصلی که تازه می‌خواهد این مباحث را فرا بگیرد، مناسب نمی‌باشد. البته معنایش این نیست فضلایی که می‌خواهند ارتقاء بیشتری پیدا کنند، این مباحث را نخوانند! بلکه الزام خواندن برداشته شده و امتحان از آن گرفته نمی‌شود.

وی خاطرنشان کرد: مباحث ظن؛ حجیت خبر واحد، حجیت اجماع منقول، اجماع محصل؛ این مباحث از سابق بوده و فقط نحوه استدلال جناب شیخ تفاوت کرده اما ایشان در مسئله «حکومت و ورود» مباحث خاصی را طرح کردند که قبلاً نبوده است.

رئیس دفتر فقه معاصر در ادامه افزود: اگرچه سالیانی در حقیقت از آن گذشته اما به برکت تلاش شیخ اعظم و تلامیذ ایشان، پیشرفت علم اصول به ید اساتین علم اصول، خیلی پخته و منسجم‌تر شده است، از این جهت وقت آن رسیده، کتاب‌هایی که برای آموزش بهتر هستند آن‌ها انتخاب شوند و فرصت‌ طلاب و فضلا بی‌جا هزینه نشود.

آیت‌الله خویی فرمود هنوز گرفتار قوانین هستید!

استاد شب‌زنده‌دار سپس به مجله‌ای به نام‌ «مدرس» که سالیانی قبل در خراسان به چاپ می‌رسید، به مصاحبه‌ای اشاره کرد که استادی مُدرس کتاب قوانین بود و بعد از سفر حج به عراق سفر کرده و خدمت مرحوم آیت‌الله خویی رسیده بود. وی می‌گفت: آیت‌الله خویی از من سؤال کردند که در مشهد چه کتابی تدریس می‌کنید؟ گفتم قوانین، فرمودند: هنوز گرفتار قوانین هستید! لذا درست است که قوانین در موقع خود کتابی بسیار مهم و عمیقی در اصول بوده است، اما گذشت زمان باعث می‌شود علم مترقی و پیشرفت کند؛ بنابراین باید کتاب درسی بعد از مدتی بخصوص ۴۰ – ۵۰ سال بر اساس پیشرفت علم در محتوا و در کیفیت ارائه، تبدیل بشود.

«الفائق» مکمل اصول متعارف بوده و گام نهایی نیست

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه سپس به مباحث اصولی پایه هشتم پرداخت و گفت: کتاب الفائق از سوی لجنه‌ علمی قوی به نگارش درآمده و در حقیقت مکمل اصول متعارف بوده است. لذا الفائق حرف و گام نهایی نیست، بلکه زمینه‌‌ای برای طرح برخی مباحث است؛ مباحثی در فقه مورد نیاز هست و کثیراً مورد استدلال واقع می‌شود، لکن در اصول متعارف آن‌ها مطرح نشده‌اند ولی در الفائق مطرح شدند.

وی ادامه داد: مباحث کتاب «الفائق» در گام‌های اولیه هست و مقصود آن است که به محافل علمی راه پیدا کند و مورد بررسی، گفتگو، تدریس و تدرس واقع شود و با امعان نظری که اساتید معظم می‌فرمایند، راه ترقی و تکامل را پیدا نماید. همان‌طور که سایر مباحث هم‌ چنین بوده، ابتدائا عالم بزرگی بحثی را طرح کرده و در محافل علمی مورد گفتگو واقع شده و بعد حواشی و تعلیقه‌هایی مکتوب گشته تا آن بحث ترقی پیدا کرده است.

بخش‌های غیرمهم از برنامه آموزشی مکاسب حذف شده است

مدیر مؤسسه تحقیقاتی آموزشی بقیه‌الله (عج) نیز بر پالایش کتاب مکاسب محرمه اشاره داشت و اظهار کرد: از مجموع ۱۰ سالی که طلاب به تحصیل سطوح اشتغال دارند تا به مرحله سطح خارج برسند؛ رهبری تأکید دارند که سطح ۲ و ۳ از چهار سال بیشتر نشود؛ طبعاً حجم مکاسب مناسب با چهار سال نیست و فراتر می‌رود؛ لذا از مکاسب شیخ اعظم مواردی غیرمهم حذف شده و برای مطالعه قرار داده شده است. می‌دانیم همه مباحثی که در مکاسب طرح شده، از وزن علمی برخوردار نیست، قسمت‌هایی تفریعی است و وزن علمی ندارد و قهراً وقت را می‌گرید که آن‌ها حذف شده است.

وی خاطرنشان کرد: در کتاب مکاسب تحقیق و دقت شده تا مباحثی که دارای بار علمی است و فضلایی که اشتغال به مکاسب دارند با خواندن آن مباحث قوت علمی پیدا ‌کنند و برای شرکت در درس خارج آماده شوند تا قدرت تفریع فرع بر اصل که همان معنای اجتهاد در آن‌ها پیدا بشود.

استاد شب‌زنده‌دار بیان کرد: مرحوم حاج شیخ محمدحسین اصفهانی حسب نقل می‌فرمود: ما هفت سال مکاسب را خدمت مرحوم میرزا محمدتقی شیرازی (میرزای دوم) می‌خواندیم و ایشان هم روزی دو بار صبح و عصر برای تدریس می‌آمدند. هفت سال، روزی دو بار با آن تعطیلات خیلی کم؛ و احتمالاً در سال ۲۰۰ روز را تحصیل می‌کردند، البته آن‌طور خواندن هم، خروجی آن مرحوم اصفهانی خواهد بود؛ اما با شرایط امروز و درس‌های عمومی و مطالباتی که امروز از حوزه‌های علمیه و فضلای آن می‌شود، این مقدار زمان با این مطالبات سازگاری ندارد.

حلقه ثالثه به‌صورت رسمی بدیل کفایه‌الاصول قرار گرفت

رئیس دفتر فقه معاصر به تبیین بخش‌های اصول پایه ۹ و ۱۰ پرداخت و گفت: در سال نهم برای اولین بار رسماً حلقه ثالثه شهید سید محمدباقر صدر به‌عنوان بدیل کفایه پذیرفته شده است و فضلایی که مایل‌اند می‌توانند به‌جای کفایه، حلقه ثالثه را بخوانند و امتحان بدهند.

این استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه برای معمول طلاب حلقه ثالثه کفایت می‌کند و این کتاب در حقیقت با اصول امروز هماهنگ‌تر است؛ ابراز کرد: علم اصول بعد از محقق خراسانی خیلی پیشرفت کرده است و مباحثی که شهید صدر در حلقه ثالثه عنوان می‌کند با آنچه پیشرفت علم اصول اقتضا می‌کند، هماهنگ‌تر است و شخص را زودتر وارد فضای علم اصول می‌کند و به فرد برای فهم مطالب و تطبیق این علم توانایی بیشتری می‌دهد.

وی افزود: برای اینکه به همه ذوق‌ها و سلیقه‌ها احترام گذاشته شود، اگر کسی می‌خواهد کفایه را بخواند، کفایه هم مقبول قرار داده شده است؛ اگر کسی هم جمع بین هما بکند، نور علی نور است و طبعاً قوت بیشتری خواهد داشت، اما الزام ندارد.

کتاب «الشخص الاعتباری» منبعی جدید فقهی برای پایه دهم

استاد شب‌زنده‌دار همچنین به مکاسب ۳ و ۴ در پایه دهم اشاره کرد و گفت: در سال دهم منابع جدید فقهی دیده شده است، این مباحث جدید فقهی مورد ابتلا است و نیاز دارد در محافل درسی سطح و خارج حوزه علمیه مورد بحث و تحقیق و پژوهش قرار بگیرد.

در این بخش علاوه بر مکاسب، در نیمه دوم سال دهم، دو منبع برای فقه جدید دیده شده که در شورای عالی حوزه‌های علمیه قم مصوب شده است. کتاب «الشخص الاعتباری» نظیر کتاب «الفائق» است، همان لجنه‌ای که «الفائق» را نگاشته و تدوین کرده، همان لجنه «الشخص الاعتباری» را نگاشته است که یکی از موضوعات بسیار مبتلابه جامعه بشری است. لازم است علما و فضلا از احکام فقهی شخصیت‌های اعتباری مطلع باشند و مورد بحث و بررسی قرار دهند.

وی در ادامه گفت: بنا است بدیلی برای کتاب «الشخص الاعتباری» قرار داده شود که اگر در حوزه‌‌ای و استادی می‌خواهد به‌جای آن کتاب دیگری استفاده کند، مجالی هم برای او باشد. فعلاً به‌طور مشخص کتاب خاصی دیده نشده و ان شاء الله اعلام خواهد شد.

فقه و اصول دیگر رشته‌های تخصصی

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه در ادامه سخنان خود به کتب اصولی دیگر رشته‌های تخصصی اشاره و بیان داشت: به‌خاطر فرصت اندک در رشته‌های تخصصی غیر فقهی در سطح ۲ و ۳؛ رسائل به‌طور کامل حذف شده و خوانده نمی‌شود، بلکه جلد اول کفایه را می‌خوانند و به‌جای جلد دوم، حلقه ثالثه شهید صدر خوانده می‌شود.

وی نیز به کتب فقهی دیگر رشته‌های تخصصی اشاره کرد و گفت: طلابی که رشته‌های تخصصی غیرفقه و اصول اشتغال دارند، در مباحث فقهی علاوه بر مکاسب شیخ اعظم، به آن‌ها بیشتر اختیار داده شده که بتوانند مباحث فقهی جدید را مناسب با آن رشته‌‌ای که دارد تدریس می‌شود، انتخاب نماید. منتهی برای اینکه هرج‌ومرج صورت نگیرد و یا سلیقه‌ای و یا کتاب علمی مناسبی نباشد، یک لجنه‌‌ای تعریف شده که پیشنهادات را ارائه دهند و اگر محتوا کتاب انتخابی مناسب دیده شود، اجازه داده خواهد شد که از آن کتاب بهره‌مند باشند.

راه را برای انتخاب‌های مختلف باز بگذاریم

رئیس دفتر فقه معاصر سپس ناکید کرد: ما باید راه را برای انتخاب‌های مختلف باز بگذاریم تا ابتکارهای مختلفی که به اذهان افراد می‌آید، مجالی برای ظهور و بروز پیدا کنند و این‌طور نباشد که به نحو دستوری و بخش‌نامه مدیریتی اجرا شود، کار دستوری قهراً باعث می‌شود ابتکارات قابلیت ظهور و بروز پیدا نکنند.

استاد شب‌زنده‌دار به چگونگی نگارش حلقات شهید صدر اشاره داشت و گفت: حلقات شهید صدر برای کجا نوشته شده است؟ آیا برای حوزه نجف نوشته شده یا حوزه قم یا حوزه مشهد؟ همان‌طور که در مقدمه چاپ اول حلقات آمده، شهید صدر کتاب را برای یک حوزه علمیه کوچک در اردبیل آن زمان نوشتهاند. مرحوم آقای سید عبدالغنی اردبیلی یکی از شاگردان شهید، به شهرش اردبیل برمی‌گردد و حوزه کوچکی را تشکیل می‌دهد و از شهید صدر می‌خواهد که برای ما یک کتاب اصولی بنویسید و شهید برای این مدرسه کتاب حلقات را نوشته است. اگر سید عبدالغنی این اجازه را نداشت که غیر از کتب مرسوم حوزه‌های علمیه، یک اصول دیگری را انتخاب کند، اصلاً این مجال و خواسته انجام نمی‌شد که یک کتاب اصولی این‌چنینی نوشته شود. این آزادی در انتخاب در یک استاندار مشخص، این مقدار علمیت را ایفا کند.

لازم است مباحث جدید مورد ابتلا، در حوزه‌های علمیه مجال طرح پیدا کند

رئیس دفتر فقه معاصر با ابراز امیدواری که مباحث جدید مورد ابتلا، مجال طرح و بررسی در سطوح عالی حوزه‌های علمیه پیدا کند، خاطرنشان کرد: چند سال پیش لجنه مبارکی در قم تشکیل شد و اساتید به نامی این دعوت را اجابت فرمودند و هفته‌ای جلسه دارند و بعد از مباحث کتاب «الفائق»، مباحث کتاب «الشخص الاعتباری» را مورد بحث و بررسی قرار دادند. کتاب یاد شده ۳۰۰ صفحه است و مباحثی از آن باقی مانده که مجموعه کتابی ۵۰۰ یا ۶۰۰ صفحه‌‌ای خواهد بود.

وی در ادامه اعلام داشت: در برنامه هست کتاب جامعی در اصول نوشته بشود که با پیشرفت علم اصول هماهنگ باشد و نیز از نظر قواعد و ضوابط تعلیم و تعلم و کیفیت طرح مباحث در آن مراعات تدرسی شده باشد.

استاد شب‌زنده‌دار در پایان سخنان خود یادآور شد: حتماً و حتماً مباحث شیخ اعظم، منبع مطالعاتی بسیار شایسته و قوی برای اهل پژوهش است. کسی که قدرت پیدا کرد، می‌تواند آن‌ها مطالعه کند؛ مگر ما الآن جواهر را تدریس می‌کنیم، ولی یک کتاب مهم فقهی است که هر فقیهی نیازمند مراجعه به آن است و شخص وقتی قوت پیدا کرد خود مستقل به استفاده از کتاب جواهر می‌پردازد. باید بتوانیم طلاب را طوری تربیت کنیم که بعداً خود به رسائل و مکاسب جناب شیخ اعظم مراجعه کند و مطالب شیخ را در آن ابواب استخراج نمایند.

شفقنا – ما نمی توانیم از میراث گذشته صرف نظر کنیم چون علم فقه ما منقول است باید با سبک نگارش آنها آشنا شویم و من بالاتر بگویم که برای آشنا شدن با سبک روایات و قرآن، همین کتب فعلی خیلی بیشتر کمک می کند …. به نظرم بحث تعویض ، بحث بی ثمری شده و جز بی علاقه کردن طلاب جدید اثری ندارد و نمی دانم تا کسی جایگزین برای اینها پیدا نکرده، صحبت از تغییر چه معنا دارد و بر عکس حقیر معتقدم این کتبی که به اسم جایگزین مطرح می شوند درسی نیستندو مطالعه ای است و اینها باید به عنوان منبع معرفی شوند نه رسائل و مکاسب و کفایه

به گزارش شفقنا، استاد سید باقر موسوی اصفهانی در یادداشتی به موضوع تعویض کتب درسی حوزه پرداخته و این دیدگاه را نقد کرده است. متن یادداشت بازنشر می شود به این شرح است:

‌‌‌‌‌‌‌‌‌بسم الله الرحمن الرحیم
بحث تبدیل و تعویض کتب درسی حوزه، چند سالی است که در افواه افتاده است و موافقان و مخالفانی دارد و هر کدام برای خودشان استدلال هایی دارند و مهم ترین استدلال های موافقین تعویض کتب درسی این امور است
۱- این کتب برای تدریس و آموزش نوشته نشده است و حفظ و یادگیری آن مطلوب نیست
۲-بسیاری از نظرات و آرای آنها رد شده است و ما باید آرای فعلی را بخوانیم
۳- این کتب خیلی مشکل و دشوار است و طلبه چون نمی فهمد مایوس می شود و ما باید کتب روان را جایگزین آنها کنیم
۴- بعض از مطالب این کتب ثمره عملی ندارد
۵- رسائل و مکاسب و کفایه ناهمگون با کتب درسی قبلی است و خوب است با مصباح الاصول تعویض شوند!

حقیر از مخالفین جدی تعویض کتب هستم و تعویض های گذشته را هم تایید نمی کنم و شاهد بر غیر صحیح بودن آن تعویض ها ، مقدار باز دهی این کتب در مقایسه با طلاب دوره های قبل است که با سبک سنتی درس خوانده اند
و قبل از اینکه دلیل های خود را بر مدعایم بیاورم چند نکته از حضرت آیه الله شبیری مدظله نقل کنم که خریط این فن و این کتب است
روزی در گعده عصر ایشان بودیم که شخصی به ایشان عرضه داشت که محفلی به نام نقد شیخ انصاری و رسائل بر گزار شده ، نظر شما چیست؟
با اینکه عادت ایشان جواب ملایم بود ولی به قدری از عنوان محفل و این جلسه ناراحت شدند که کم سابقه بود و به سوال کننده فرمودند شما حق شرکت در این جلسه را نداشتید و بعد کلماتی در نقد این جلسه بیان کردند
ایشان به قدری به رسائل عنایت دارند که برای فهم آن می فرمایند استاد می خواهد و فرمودند مرحوم نائینی ۶ دوره رسائل را با مرحوم کربلائی مباحثه کردند ؛ سه دوره تقریر کردند و سه دوره گوش دادند
ولی جواب از دلیل های موافقین تغییرات ، هرچند به نظرم بحث تعویض ، بحث بی ثمری شده و جز بی علاقه کردن طلاب جدید اثری ندارد و نمی دانم تا کسی جایگزین برای اینها پیدا نکرده، صحبت از تغییر چه معنا دارد و بر عکس حقیر معتقدم این کتبی که به اسم جایگزین مطرح می شوند درسی نیستندو مطالعه ای است و اینها باید به عنوان منبع معرفی شوند نه رسائل و مکاسب و کفایه و واقعا این شعر با مسمی است
ثلاثه لیس لها نهایه رسایل مکاسب کفایه

اما جواب دلیل اول؛ کتبی که فعلا به اسم آموزشی نوشته می شود چند خصوصیت دارد، روانی متن و روشن بودن دلیل و مدعی و نتیجه و طلبه هم به راحتی ضبط و حفظ می کند ولی مشکل این است که ما تمام منابع دینی و فقهی و اصولی که داریم به سبک غیر آموزشی نوشته شده است و اگر با استاد دیدن و تعمق و درس گرفتن با این سبک آشنا نشویم اصلا ممکن نیست از تراث گذشته استفاده کنیم ، حالا شما رسائل و مکاسب را تعویض کردید، آیا این طلبه با خواندن این کتب جدید ،می تواند جواهر و ریاض و قواعد را بفهمد ؟ همین الان که طلاب زحمت کش این کتب را خوب می خوانند باز در فهم آنها مشکل دارند !!
ما نمی توانیم از میراث گذشته صرف نظر کنیم چون علم فقه ما منقول است باید با سبک نگارش آنها آشنا شویم و من بالاتر بگویم که برای آشنا شدن با سبک روایات و قرآن، همین کتب فعلی خیلی بیشتر کمک می کند و بعد چقدر طلبه با این کتب ورزیده می شود زحمت می کشد در اشکال و جواب های شیخ نکاتی را بدست می آورد و طلبه اهل استخراج نکات می شود و حقیر این مطالب را که می نویسم با تمام وجودم لمس کرده ام و قطع و ظن رسائل را چهار بار و برائت و استصحا ب رسائل را دوبار تدریس کرده ام و و هم چنین بیش از ۱۵ سال است کفایه را تدریس داشتم واقعا تاسف می خورم وقتی صحبت از حذف این کتاب را می شنوم.

جواب دلیل دوم، نظریه های این کتب عوض شده است! این حرف از هر کس نقل شود معلوم می شود که دقت نکرده است و خیال می کند که علوم نظری مثل طبیعیات و تجربیات است که نظری صد در صد ابطال شود
یادم نمی رود که آقایی در جلسه ی اساتید با آب و تاب از منسوخ شدن بحث انسداد رسائل حرف می زد و من پیش خودم گفتم که کجای کار هستی ؟ الان بعض مراجع ما قائل به انسداد هستند و حتی مدتها شیخ را انسدادی می دانستند و از قضا بحث انسداد رسائل که خوانده نمی شود که از بهترین مباحث است و در آخر أن، بحث ظن در اصول دین را دارد که نمی خوانند و چقدر نکات مهم دارد.

اما جواب دلیل سوم ؛ که این کتب مشکل است و طلبه مایوس می شود !!
آیا با راحت کردن این کتب مشکل علمی طلاب حل می شود؟ شما بازدهی ۱۵۰ ساله رسائل ببینید! که این علما و مراجع را تحویل داده است و هنوز هم از دل این کتب نکات جدید بیرون می کشند که به نمونه ای اشاره کنم
بسیاری از بزرگان به مرحوم شیخ انصاری نسبت می دهند که ایشان در بحث تجری قایل به قبح فاعلی است ولی استاد ما حضرت آیه الله وحید مد ظله با دقت بیشتر اثبات کردند که نظر شیخ ، نظر شهید است که مردد است و جازم نیست
آیا با تعویض آنها امید به چه دارید؟
و مشکل بودن ، مزیت است نه منقصت، شنیدم شهید ثانی ره توصیه کرده است که شما در هر علمی مشکل ترین کتبش را بخوانید تا بر همه ی کتب آن علم مسلط شوید،
بله مشکل است و روزنامه نیست و ساعتها طلبه باید وقت بگذارد و فکر کند تا فکرش به کار بیفتد و خود کشف مطلب و تعمق در مطلب از تمرینات فکر و ریاضت های مغز است و الا ما بعد از مدتی از طلبه جز یک کامپیوتر و محفوظات چیزی نخواهیم داشت!!
و اما یکی ازعلت های مشکلی رسائل و مکاسب ، تعویض کتب قبلی مثل معالم و قوانین است ، وقتی طلبه به جای معالم با آن سبک سنتی و قوانین اصول فقه بخواند وقتی وارد رسائل می شود مثل این است که از حوض او را به اقیانوس انداختیم حالا بگذریم از اینکه در اصول فقه آرای کفایه!! و حاج شیخ محمد حسین اصفهانی نقل می شود!!
چرا به فکر این نمی افتیم که دوباره کتب سابق را احیا کنیم تا طلبه به رسائل که می رسد این قدر برایش مشکل نباشد البته من کتمان نمی کنم که بعض افراد شاغل به تدریس باید یک دوره خاص ببینند و همه مدعی ها از عهده بر نمی آیند.

اما جواب دلیل چهارم که بعضی از مباحث ثمره عملی ندارد ؛ درست است که تمام مباحث به یک اندازه ثمره ندارد ولی آیا چون چند صفحه از رسائل و مکاسب و کفایه ، ثمره ندارد ما تمام کتاب را عوض کنیم مثلا گاهی گفته می شود مباحث عبید و اماء ؛ ثمره ندارد و حال آنکه ما بسیاری از احکام معاملات و خیارات؛ از روایات عبید بدست می آید و در خاتمه عرض می کنم ما با حذف رسائل و مکاسب خودمان را از صدها حاشیه دقیق و فنی در علم اصول محروم کرده ایم اگر رسائل حذف شود چه کسی به بحر الفوائد و حاشیه آخوند و سید و قلائد و همدانی مراجعه می کند؟ ، همین الان که اینها درسی است این حواشی دارد متروک می شود مگر نزد محصلین؛ چنانچه با حذف قوانین حاشیه طارمی و سید علی قزوینی ها وو به خاطرها سپرده شد
اشتباه بزرگ است که خیال کنیم با تعویض این کتب که دقیق ترین کتب هستند و ریشه بسیاری از انظار متاخرین از این کتب اخذ شده است خدمتی به طلبه و علم کردیم من معتقدم که طلبه و لو نخواهد مجتهد بشود بلکه بخواهد مبلغ و نویسنده و شاغل شود ده سال به جد همین کتب را خوب بخواند لا اقل نیمه مجتهد می شود ولی با کنار زدن این کتب معلوم نیست که از نازل ترین کتب قدما بتواند استفاده کند
ما گاهی می شنویم که اشکال می کنند که چرا طلبه وقتش را به فهم نکته ی( فافهم )و( تامل) در رسائل و کفایه بگذارد و حال آنکه مولف می خواهد بگوید فکر کن اینجا نکته ای است و انصافا فکورها چه نکاتی را در آوردند الحمد لله رب للعالمین

 

منبع اجتهاد و شفقنا