نشر الكترونيك، نيازمند قوانين و حمايت بيشتر

حجت‌الاسلام محمدكاظم شمس در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با تاكيد بر اين كه تقاضاي بازار، ميزان و نوع بازچاپ‌ آثار را مشخص مي‌كند، يادآور شد: امسال در كنار عرضه فيزيكي كتاب به شكل‌هاي گوناگون، بحث توليد و ارايه كتاب‌هاي الكترونيكي را نيز در دستور كار قرار داد‌ه‌ايم. براي توسعه اين فعاليت، امكان ارايه آثار را از طريق پايگاه الكترونيكي موسسه بوستان كتاب فراهم كرده‌ايم و تا چند ماه آتي امكان عرضه فايل آثار به صورت رايگان يا قراردادي به مخاطبان فراهم خواهد شد.

وي افزود: درصدديم فضاي مجازي را نيز مانند فضاي فيزيكي مورد توجه قرار دهيم؛ به‌گونه‌اي كه شباهت‌هاي فراواني نظير صفحه‌بندي‌ كتاب براي مطالعه ايجاد شود و خوانندگان بتوانند به همان طريق كه به مطالعه كتاب‌هاي فيزيكي مي‌پردازند، از اين آثار در فضاي مجازي استفاده كنند. همچنين براي جلوگيري از سوء استفاده‌هايي كه ممكن است از اين طريق صورت گيرند، محدوديت‌هايي را ايجاد كرده‌ايم.

كارشناس حوزه نشر درباره دليل و انگيزه اهميت‌دادن به اين بخش از توليد و عرضه كتاب‌ها، توضيح داد: تاكنون تنها امكان دسترسي به معرفي محدودي از كتاب‌هاي بوستان كتاب در پايگاه اطلاع‌رساني اين موسسه وجود داشت كه اطلاعاتي از قبيل نام اثر، مولف كتاب و مختصري از معرفي كتاب را در چند سطر در اختيار مخاطبان قرار مي‌داد. در نسخه جديد، امكاناتي را فراهم خواهيم كرد كه از آن طريق امكان ورود به متن كتاب با فهرست‌هاي موضوعي وجود داشته باشد؛ به‌گونه‌اي كه پژوهشگراني كه از طريق موتورهاي گوناگون جست‌وجو نظير google به تحقيق مي‌پردازند نيز بتوانند به اين آثار دسترسي داشته باشند و حتي بتوانند بخشي از كتاب را نيز مطالعه كنند.

وي درباره مزايا و معايب اين طرح و اين كه «آيا ساير ناشران و موسسات چاپ و نشر نيز مي‌توانند از اين اقدام پيگيري كنند» گفت: انجام اين كار به عنوان كار نخست در حوزه فرهنگ ديني و گستره نشر كتاب، در شمار وظايف متوليان كارهاي فرهنگي است و از آن جهت كه در شمار اقدامات اطلاع‌رساني محسوب مي‌شود و زمينه‌هاي دسترسي مخاطبان را تسهيل مي‌كند، اقدامي ارزشمند است.

حجت‌الاسلام شمس درباره خطرات اين اقدام تصريح كرد: متاسفانه از آنجا كه هنوز قرانين حق مولف(كپي رايت) به ويژه درباره آثار الكترونيكي به درستي در ايران تشريح نشده‌اند و رعايت نمي‌شوند، اين امكان وجود دارد كه سرقت‌هايي در اين حوزه صورت بگيرد. اكنون قانون حق مولف را تا حدودي افراد و موسسات رعايت مي‌كنند، اما در فضاي مجازي به دليل جديدتر بودن اين حوزه، كمتر به اين مباحث توجه مي‌شود كه نياز به فرهنگ‌سازي دارد. همواره براي ناشران و نويسندگان اضطراب سوء استفاده فرار گرفتن از اثر وجود دارد كه براي مقابله با اين وضعيت، علاوه بر ايجاد و توسعه تدابير قانوني، بايد در اين حوزه فرهنگ‌سازي صورت گيرد.

رييس موسسه بوستان كتاب يكي ديگر از مشكلات اين حوزه را عدم فروش نسخه‌هاي فيزيكي اثر در زماني خواند كه نسخه الكترونيكي آن در فضاي مجازي قابل دسترسي باشد و تصريح كرد: اين امر به طور قطع بر شمارگان و ميزان فروش نسخه‌هاي چاپي فيزيكي تاثيرگذار خواهد بود.

وي با تاكيد بر اين كه «با تمام پيشرفت‌هايي كه در اين حوزه صورت مي‌گيرد، اما نسخه‌هاي چاپي فيزيكي همچنان جايگاه خود را دارند» گفت: با اين وجود فضاي مجازي فرصت بهتري براي تحقيق و پژوهش در اختيار محققان، دانشجويان و نويسندگان قرار مي‌دهد و زمينه‌هاي بهر‌برداري مخاطبان را افزايش مي‌دهد. البته همواره ترس از دست‌بردهاي ادبي، مانع رشد سريع حوزه‌هاي نشر الكتروينيك مي‌شوند.

ناشر حوزه دين يادآور شد: مسوولان فرهنگي مي‌توانند از طريق ايجاد قوانين بيشتر و نظارت بر اجراي صحيح آن، زمينه‌هاي جلوگيري از سرقت ادبي و رعايت حقوق مولف را ارتقا بخشند تا نويسندگان اين حوزه با حمايت‌ و تشويق‌ بيشتري در اين مسير فعاليت كنند، چرا كه تنها نمي‌توان با استفاده از ظرفيت‌هاي موجود به موفقيت كامل در اين حوزه دست يافت.

نشانی این مصاحبه:

http://ibna.ir/vdcf1tde.w6dtxagiiw.html