هرچند سال گذشته با تمام فراز و فرودهایش سپری شد ولی در کنار تمام سختی ها و مصیبت های سال ۹۸ شیوع ویروس کرونا، عزیزانی را از مردم گرفت که حتی نتوانستند برای آنان مراسم تشییع و یادبودی که در شان آنان باشد، برگزار کنند و در این ایام نیز شاهد تدفین و تشییع غریبانه و مظلومانه قربانیان کرونایی در سطح کشور هستیم اما چه کنیم که باید در خانه بمانیم تا این ویروس ریشه کن شود.

غم فراق بزرگانی همچون آیت الله سیدهادی خسروشاهی، بطحایی و حبیبی بر اثر کرونا از جمله غم های اواخر سال ۹۸ بود که با تشییع مظلومانه آتشی بر دل شاگردان و دوستداران اهل علم زد. علما و اندیشمندانی نیز در غربت و گمنامی سر بر تیره تراب گذاشتند که شاید نامی از آنان نیز برده نشود. اینک با نثار فاتحه و صلواتی بر تمام درگذشتگان سال ۹۸ یادی از عالمان و اندیشمندانی می کنیم که در حوزه دین و فقاهت سال ها خون دل خوردند و ما اینک در حسرت جای خالی آن ها هستیم.

خدمت در حوزه و دانشگاه

آیت‌ الله محسن حبیبی متولد ۱۳۱۷ در تهران بود. وی پس از اتمام دوره متوسطه وارد حوزه علمیه آیت الله مجتهدی تهرانی شد و تا پایان سطح دروس حوزه در این مدرسه به تحصیل مشغول شد. سپس برای ادامه تحصیلات و شرکت در دروس خارج فقه و اصول از محضر اساتیدی همچون خوانساری، فلسفی، میرزا آقای شیرازی، سیدهاشم حسینی تهرانی و سید محمد ضیاءآبادی بهره جست.

آیت الله حبیبی سپس در مدرسه علمیه آیت الله مجتهدی تهرانی و مدرسه عالی شهید مطهری به تدریس و تربیت طلاب علوم دینی پرداخت و بنا به وصیت آیت الله احمد مجتهدی تهرانی، تولیت مدرسه علمیه مرحوم مجتهدی را پس از وفات آن عالم جلیل القدر به عهده گرفت.

تدریس در حوزه علمیه، دانشگاه امام صادق (ع) و دانشگاه علم و صنعت بخشی از فعالیت‌های آن مرحوم بود. رهبر معظم انقلاب در پیامی از آیت الله حبیبی به عنوان یک عالم پرهیزگار و خدمتگزار یاد کرده و افزودند: خدمات ارزنده‌ ایشان چه در محیط دانشگاه و چه در مدرسه‌ علمیه‌ مجتهدی (ره) و چه در عرصه‌های عمومی مایه‌ علوّ درجات این روحانی عالیقدر خواهد بود

حبیبی پس از یک دوره بیماری در ۱۴ اسفندماه در سن ۸۱ سالگی به دیدار حق شتافت.

اندیشمندی با ده ها اثر ماندگار

حجت‌الاسلام سیدهادی خسروشاهی در سال ۱۳۱۷ در تبریز، در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. تاریخ سه قرن از حیات و کوشش علمی و فقهی اجداد وی، که جملگی از علمای بزرگ و فقهای نام‌دار ایران و عراق در دوران خود بوده‌اند، این حقیقت را به خوبی روشن می‌سازد. تألیفات و آثار وی به زبان فارسی و عربی (علاوه بر صدها مقاله در نشریات اسلامی ایران و جهان اسلام) منتشر شده است.

آثار وی بالغ بر ۸۰ جلد می‌شود و بیش از چهل جلد آن‌ها تاکنون بارها در داخل و خارج کشور چاپ شده است. علاوه بر تألیفات و ترجمه‌ها، ۱۲۰ جلد کتاب دیگر نیز با تحقیق، توضیح و یا مقدمه و اشراف ایشان در ایران، ایتالیا و مصر چاپ و منتشر شده است.

وی مدتی به عنوان نماینده ایران در واتیکان و مدتی دیگر به نمایندگی ایران در مصر مشغول بود. مراودات وی با متفکران برجسته، سبب آشنایی او با نحله‌های مختلف فکری بود و از ایشان به عنوان یکی از متخصصین در شناخت احزاب و جنبش‌های اسلامی نام برده می‌شد.

رهبر معظم انقلاب از این دانشمند به عنوان عنصری خستگی‌ناپذیر در تبلیغ معارف اسلامی یا کردند که به ‌وسیله نگارش مقالات و ترجمه‌ها و کتاب های متعدد در مدت ۶۰ سال از زندگی خویش بودند و انگیزه و همتی کم‌نظیر در تلاش برای تقریب مذاهب اسلامی و اتحاد مسلمین به کار می‌بردند.

خسروشاهی در هشتم اسفند بر اثر ویروس کرونا دیده از جهان فروبست و پیکرش را در قم به خاک سپردند.

شاگرد امام خمینی(ره) در حوزه و دانشگاه

آیت الله سید هاشم بطحائی در ۱۳۲۰ خورشیدی در گوگد گلپایگان به دنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی خویش را در گلپایگان گذراند و در ۱۳۳۵ خورشیدی جهت فراگیری علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد. در کنار تحصیل علوم حوزوی، تحصیلات کلاسیک خود را نیز ادامه داد. در ۱۳۴۰ خورشیدی دیپلم گرفت و در ۱۳۴۱ خورشیدی در رشته فلسفه دانشگاه تهران پذیرفته شد و موفق به کسب مدرک کارشناسی‌ارشد، شد.

پس از سپری کردن خدمت وظیفه دوباره به حوزه علمیه بازگشت و با استخدام در آموزش و پرورش قم به عنوان دبیر در حوزه علمیه مشغول به ادامه تحصیل شد و از کلاس درس حضرت امام(ره) و آیات عظام سید محمدرضا گلپایگانی، هاشم آملی و علامه طباطبایی به مدت ۲۷ سال بهره برد و در ۱۳۵۵ خورشیدی برای گرفتن دکتری در رشته فلسفه به مصر رفته و در ۱۳۶۰ خورشیدی در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی از دانشگاه تهران با مدرک دکتری فارغ ‌التحصیل شد.

وی نخستین استاندار و نماینده حضرت امام در چهارمحال بختیاری، نماینده ولی فقیه و امام جمعه گلپایگان، نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری (دوره پنجم)، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، استاد سطح خارج حوزه علمیه قم و پژوهشگر نمونه دانشگاه تهران در سال ١٣٨٢ بود. بطحایی گلپایگانی در ۲۶ اسفند بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان به جان آفرین تسلیم کرد.

 دانشمندی در سنگر دین و انقلاب

آیت الله نورالله طبرسی در فروردین ۱۳۱۹ شمسی در روستای «سوچلما» بخش هزار جریب مازندران از توابع شهرستان نکا متولد شد. وی در ۱۲ سالگی به حوزه علمیه کوهستان رفت و پس از دو سال راهی حوزه علمیه قم شد و در آنجا حدود ۲۰ سال مشغول تحصیل علوم دینی بود. سطوح مقدماتی و عالیه را در نزد استادان و مدرسینی همچون اعتمادی، فشارکی، امینیان، ستوده و صلواتی؛ مکاسب و کفایه را در خدمت فاضل لنکرانی و مشکینی و سلطانی طباطبایی و بروجردی و اساتیدی همچون جوادی آملی، حسن‌زاده آملی و دیگران خواند.

آیت الله طبرسی از آغاز انقلاب در سال ۴۲ به صف مبارزه با دولت وقت پیوسته و با شرکت در تظاهرات مردم قم و تمامی فعالیت‌های سیاسی مرسوم و متداول، از پیشگامان عرصه مبارزه محسوب می‌شد. وی همچنین یکی از دست اندرکاران مراسم استقبال از امام خمینی به قم پس از فاجعه مدرسه فیضیه و بازداشت وی در تهران بود.

وی بعدها از قم مهاجرت کرد و در سال ۱۳۵۲ در ساری مقیم شد و در شهرستان ساری به فعالیت‌های سیاسی و مذهبی پرداخت. در ابتدای انقلاب اسلامی با سرپرستی مصطفی صدوقی کمیته انقلاب اسلامی در ساری تشکیل داد که اداره امور شهری را به عهده داشت. نورالله طبرسی در طول جنگ هشت ساله با عراق به فعالیت‌های پشتیبانی از جنگ می‌پرداخت. بارزترین نقش وی در کنار هادی روحانی در مرحله سازندگی، بازسازی سوسنگرد بوده است.

آیت الله طبرسی در سال ۱۳۵۹ از سوی امام خمینی به عنوان امام جمعه دائم ساری و در سال ۷۸نماینده ولی فقیه در استان مازندران منصوب شد و سرانجام در نهم آبان سال ۱۳۹۸ به دلیل بیماری از این سمت استعفاء داد. او همچنین در دو دوره از سوی مردم استان مازندران به عنوان نماینده در مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد. وی پس از تحمل مدت‌ها رنج بیماری، ۱۹ بهمن دار فانی را وداع کرد.

شاگرد برجسته امام خمینی(ره)

حجت‌الاسلام سید هاشم رسولی محلاتی در سال ۱۳۰۹ در شهرستان‌ محلات استان مرکزی‌ دیده‌ به‌ جهان‌ گشود و از شاگردان‌ برجسته‌ امام خمینی (ره) و آیت‌الله‌ شیخ‌ عبدالکریم‌ حائری‌ یزدی‌ بود و در دوران مبارزات ملت ایران علیه رژیم ستم‌شاهی نقش موثری داشت.

وی عضو بیت امام راحل (ره) و دفتر مقام معظم رهبری و مسئول وجوهات و مسائل شرعی دفتر مقام معظم رهبری و سال‌ها نماینده ولی‌فقیه در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بود و در دانشگاه‌ امام صادق (ع) و دانشکده الهیات دانشگاه تهران نیز کرسی تاریخ اسلام را بر عهده داشت.

این پژوهشگر و مورخ برجسته شیعه بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب در حوزه قرآنی و تاریخ تشیع تالیف کرد که می توان به آثاری همچون تاریخ اسلام، کیفر گناه و آثار و عواقب خطرناک آن، قصص قرآن یا تاریخ انبیا، درس‌هایی از تاریخ تحلیلی اسلام، راهنمای بهشت یا بهشتیان از دیدگاه قرآن و حدیث، جنبه‌های اخلاقی و سیره عملی امام رضا (ع) و شرح تالیفات شیخ طوسی اشاره کرد.

رسولی محلاتی از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۲ نخستین رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه بود و نمایندگی مردم استان تهران را در دومین دوره مجلس خبرگان رهبری برعهده داشت.

وی به دلیل شدت بیماری در ۱۹ دی در تهران دعوت حق را لبیک گفت و پیکرش در جوار بارگاه حضرت معصومه به خاک سپرده ‌شد.

 مرحوم شمس خراسانی

آیت‌الله سیدحسین شمس خراسانی سال ۱۳۰۴ شمسی در مشهد، به دنیا آمد. وی پس از تحصیلات ابتدایی در مکتب‌خانه و دبستان، تحصیلات رسمی حوزه را در حوزه علمیه مشهد و در مدرسه نواب در محضر اساتید برجسته آن دیار آغاز کرد. سال ۱۳۲۹ برای تکمیل علوم عقلی به تهران رفت و در مدرسه سپهسالار قدیم مشغول تحصیل شد.

وی در سال ۱۳۳۳ به‌ قصد سفر به حوزه نجف برای تکمیل خارج فقه و اصول، از قم به مشهد مراجعت کرد تا ضمن ازدواج، مقدمات سفر به نجف را فراهم کند. اما با اطلاع از حضور و سکونت آیت‌الله سید محمدهادی میلانی در مشهد از عزیمت به نجف منصرف شده و با جدیت در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله میلانی حاضر شد.

آیت‌الله شمس خراسانی از شاگردان خاص مرحوم آیت‌الله العظمی میلانی، آیت‌الله العظمی بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبایی بود که در نهم دی ماه در سن ۹۴ سالگی دارفانی را در ترکیه وداع گفت و بنا به وصیتش در نجف اشرف به خاک سپرده شد.

عالمی مجاهد از کابل

آیت‌ﷲ قربانعلی محقق کابلی از شاگردان امام خمینی، سید عبدالاعلی سبزواری و آیت‌ﷲ خویی بود. او حزب وحدت اسلامی را در افغانستان بنا گذاشت.

وی اگرچه ساکن افغانستان بود، اما درپی غلبه کمونیست‌ها و همچنین با سلطه طالبان، مجبور به مهاجرت شد  و اگرچه پس از سرنگونی طالبان چندین بار به افغانستان سفر کرد، اما با این وجود، به ایران آمده و در قم ساکن شد.

او در ایران مورد اقبال شیعیان افغانستان قرار گرفت و اعلام مرجعیت کرده و رساله توضیح المسائل خود را منتشر کرد. وی که از مراجع افغانستانی مقیم در قم بود در ۲۰ خرداد در سن ۹۰ سالگی درگذشت و در حرم حضرت فاطمه معصومه(س) به خاک سپرده شد. رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت خود از محقق کابلی به عنوان عالم مجاهد و آیت الله یاد کردند.

فرزند پایه گذار پیاده روی اربعین

آیت‌ﷲ سید محمد شاهرودی فرزند آیت‌ﷲ سید محمود شاهرودی مرجع تقلید نجف در دهه پنجاه شمسی بود که پس از آیت‌ﷲ سید ابوالحسن اصفهانی زعامت شیعیان را بر عهده داشت. از سید محمود شاهرودی به عنوان پایه‌گذار پیاده‌روی اربعین نام برده می‌شود.

شاهرودی از پدرش و همچنین سید جمال الدین گلپایگانی اجازه اجتهاد داشت. او ۱۶ تیر ماه در ۹۴ سالگی دیده از جهان فرو بست. پیکرش در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد و پس از درگذشت وی، طی رسمی دیرین که در بیت مراجع انجام می شود، مُهر مرجعیت ایشان شکسته شد که نشان از این است که دیگر هیچ فتوا و یا اقدامی نمی‌تواند به نام ایشان صادر شود. رهبر انقلاب در پیام تسلیت خود از این عالم جلیل القدر نیز با عنوان آیت الله و از فقهای برجسته‌ حوزه‌ علمیه نجف یاد کردند.

خدمت بزرگ به دنیای اسلام  

آیت الله سید جعفر مرتضی عاملی در سال ۱۳۲۳ قمری در جنوب لبنان به دنیا آمد و در سال ۱۳۸۸ هجری قمری به قم مهاجرت کرد. او در کلاس درس اساتیدی مانند آیت‌الله میرمحمدی، زنجانی، فانی، حائری و آملی حاضر شد.

وی زندگی و کار خود را وقف تاریخ اسلام کرده و سال‌ها در قم و لبنان به نوشتن، تدریس و تاسیس مدارس مختلف مشغول بود. سید جعفر مرتضی عاملی در نهایت در ۷۷ سالگی در چهارم آبان ماه امسال در اثر بیماری سرطان در بیروت درگذشت.

رهبر معظم انقلاب در پیامی از خدمات این دانشمند تجلیل کرده و افزودند: این عالم بزرگوار با تألیفات وزین و پر حجم و محققانه‌ خود در تاریخ صدر اسلام که از نگارشی شیوا و قلمی قدرتمند برخوردار است، خدمت بزرگی به دنیای اسلام تقدیم کرده و نیاز فرهنگی مهمّی را برآورده ساخته است.

مشاور تدوین قانون اساسی

آیت الله سید محمد مهدی خلخالی از استادان فقه و اصول حوزه علمیه و از  شاگردان آیت الله خویی بود و مباحث اصولی و فقهی وی را به رشته تحریر درآورده است. وی همچنین کتاب های مختلفی از جمله فقه الشیعه و حاکمیت در اسلام را تالیف کرده است. وی از فقهایی بود که در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی نقش مشاوره داشت و به تنظیم آن مدد رسانده بود.

خلخالی ۱۸ سال در نجف به تحصیل پرداخت اما پس از این به ایران آمده بود و در تهران به تدریس پرداخت. در این مدت کتابخانه عمومی و حوزه علمیه ای را نیز در تهران بنا گذاشت. اما برخی از طلاب و علمای مشهد از موسوی خلخالی درخواست کردند تا به این شهر برود و محفل درسی خود را در مشهد برقرار کند. وی نیز پذیرفت و به تدریس خارج اصول در مدرسه آیت‌ﷲ خویی در مشهد مشغول شد و در ۳۰ آذر در سن ۹۵ سالگی دیده از جهان فرو بست.

تولیت مدرسه حقانی 

آیت الله شیخ حسین حقانی از جمله روحانیونی بود که در سال گذشته دیده از جهان فروبست. او تولیت مدرسه علمی حقانی را برعهده داشت. پدرش علی حقانی بانی این مدرسه بود و حسین به همراه آقایان بهشتی و مشکینی و مهدی تهرانی نخستین هیئت مدیره این مدرسه را بر عهده داشتند. حسین حقانی همچنین از شاگردان مرحوم بروجردی، محقق داماد، امام خمینی، شریعتمداری و میرزا هاشم آملی بود و در دهه‌های چهل و پنجاه یکی از نویسندگان نشریات حوزوی محسوب می‌شد. وی بیست و پنجم تیر ماه در ۸۵ سالگی درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

شاگرد سیدمحمدباقر صدر

آیت الله سید علیرضا حائری از شاگردان ممتاز شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر بود و سالها در عرصه تحقیق و تدریس در زمینه علوم اسلامی و فقه اهل‌بیت، عمر گرامی خود را صرف کرده و همچنین همکاری و مشارکتی فعال در تدوین اثر برجسته دائرة‌المعارف فقه اسلامی داشت که گویای عمق فکری و منزلت علمی وافر آن مرحوم بود.

رهبر انقلاب در پیام تسلیت وی نوشتند: خدمات علمی و تبلیغی این عالم فرزانه ذخیره‌ ماندگاری برای خود آن مرحوم و یادگار ارزنده‌ ای برای علاقمندان و راه‌جویان و مایه رحمت و مغفرت الهی است ان‌شاءالله.

آیت‌الله سید علیرضا حائری، مدیر موسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی درپی سکته مغزی در ۲۷ تیر  دارفانی را وداع گفت.

مفسر قرآن و شارح نهج البلاغه

آیت‌ﷲ سید محمدتقی نقوی قائنی از فقهایی بود که در نجف تحصیل کرد و از محضر حضرات شاهرودی، حکیم، خویی و میرزا باقر زنجانی بهره برد.

آیت‌ﷲ بروجردی از وی خواسته بود که برای تبلیغ دین به هندوستان برود، اما وی به دلایلی نپذیرفت. وی به شهر خود، قائن رفت اما آنجا را نیز رها کرد و در تهران ساکن شد.

وی در تهران مجالس درس و موعظه برپا می‌کرد و تفسیر قرآن «ضیاء الفرقان» و همچنین شرح نهج البلاغه «مفتاح السعاده» از اوست. نقوی قائینی در ۱۸ خرداد ماه در سن ۹۰ سالگی در تهران چشم از جهان فروبست.

قرآن پژوه و حاکم شرع

آیت‌ﷲ سید ابوالفضل میرمحمدی نیز از مفسرین و قرآن پژوهانی بود که در این سال دیده از جهان فرو بست. وی از علمای برجسته حوزه علمیه قم محسوب می شد. مدتی نیز ریاست دانشکده الهیات دانشگاه تهران را بر عهده داشت.

میرمحمدی از شاگردان علامه طباطبایی بود و کتابهایی را در حوزه قرآن پژوهی به رشته تحریر در آورده بود. کتابهای «تفسیر بلاغ» و «بحوث فی تاریخ القران و علومه» از جمله آثار وی بود.

این قرآن پژوه در سال های نخست پیروزی انقلاب، به عنوان حاکم شرع قم به فعالیت می پرداخت. وی سوم آذر ماه در ۹۶ سالگی دیده از جهان فروبست.

مبارزی در سنگر جهاد و دین

محمد آصف محسنی درسال ۱۳۱۴ در شهر قندهار به دنیا آمد.  در سال ۱۳۳۰ کارمند اتاق تجارت قندهار شد اما برای فراگیری علوم دینی، این شغل را رها و به تحصیل پرداخت و  در سال ۱۳۳۲ به نجف رفت و دروس خارج فقه، رجال و حدیث و اصول را نزد علمایی همچون آیت‌الله سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خوئی و حسین حلی و سید عبدالاعلی سبزواری آموخت.

او پس از ۱۲ سال تحصیل در نجف به زادگاهش قندهار بازگشت و در یک مدرسهٔ مذهبی در این شهر  به تدریس علوم دینی پرداخت و سپس حسینیه بزرگ قندهار و مدرسه علمیه آن شهر را بنیان نهاد.

حزب حرکت اسلامی به رهبری وی تاسیس شد و آیت‌الله محسنی ده‌ها هزار نیروی مسلح را علیه قوای شوروی سابق سازماندهی و رهبری کرد. با سقوط رژیم دکتر نجیب الله و حاکمیت نخستین دولت مجاهدین در کابل، وی دبیر و سخنگوی شورای رهبری دولت مجاهدین بود. پس از وقوع جنگ‌های داخلی بین گروه‌های مجاهدین، او کابل را ترک کرد و چند سالی مقیم شهر اسلام‌آباد پاکستان شد.

وی در سال ۱۳۷۶ از پاکستان به قم بازگشت و به تدریس خارج فقه، علم الرجال و علم کلام پرداخت. بعد از سقوط حکومت طالبان، به کابل بازگشت و تا زمان رحلت در این شهر سکونت داشت.

از مهم‌ترین اقدامات وی در کابل ساخت حوزه بزرگ علمیه خاتم النبیین، احداث دانشگاه خاتم النبیین، احداث شبکه تلویزیون تمدن، احداث شورای علمای شیعه افغانستان، احداث شورای اخوت اسلامی افغانستان و رسمیت بخشیدن به مذهب جعفری در قانون اساسی افغانستان است.

رییس شورای علمای شیعه افغانستان که بیش از ۶۳ تالیف در حوزه های مذهبی، سیاسی و فقه نگاشته، در ۱۴ مرداد در سن ۸۴ سالگی دیده از جهان فروبست.

شهید شب قدر  

حجت الاسلام شیخ محمد خرسند امام جمعه کازرون هشتم خرداد ماه پس از بازگشت از مراسم احیای شب بیست و سوم رمضان در مقابل منزل خود مورد سوء قصد قرار گرفت و با ضربات چاقو به شهادت رسید.

رهبر انقلاب با صدور پیامی شهادت مظلومانه این امام‌جمعه فعال و موفق کازرون را تبریک و تسلیت گفته و تاکید کردند: ایشان در شب قدر و پس از ساعاتی توسّل و تضرع به لقاءالله پیوست و این نشانه پاداش بزرگ الهی به آن روحانی با اخلاص و پر تلاش است ان‌شاءالله.

امام جمعه ای متفاوت

حجت‌الاسلام اصغر جدایی امام جمعه بیله سوار اردبیل بود که در سال‌های اخیر با سخنان و رفتارهای متفاوت خود، محبوبیتی به دست آورده و مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته بود.

وی با لباس مبدل به میان مردم می‌رفت و از مشکلات آنها سراغ می‌گرفت. در یکی از برنامه‌های تلویزیونی از فیلتر شدن تلگرام انتقاد کرده بود. از کمبود شادی در جامعه گلایه داشت و روش‌هایی متفاوت از سایر ائمه جمعه را برای شادی مردم برمی‌گزید. از یک زن دعوت کرده بود تا در خطبه‌های پیش از نماز جمعه در خصوص حقوق زنان سخنرانی کند.

زمانی که ماجرای کودک همسری به موضوع رسانه‌ها تبدیل شده بود، وی در خطبه‌های نماز جمعه ازدواج دختران خردسال را مخالف عقل و فطرت و ظلم به آنان دانست. وی همچنین از ورود ائمه جمعه در برخی مسائل گلایه کرده و گفته بود که امامان جمعه‌ای که در اوایل انقلاب بودند با الان بسیار فرق می‌کنند، زیرا در اوایل انقلاب امامان جمعه به بسیاری از مسائل و موارد ورود می‌کردند. اما امروز بنده و برخی از همکارانم سعی می‌کنیم به بسیاری از مسائل ورود نکنیم. وی به دلیل بیماری سرطان در ۱۱ اردیبهشت ماه در بیمارستان خاتم الانبیاء تهران دیده از جهان فرو بست.

سردار فضای مجازی در حوزه علمیه قم

حجت‌الاسلام سعید سالاریان، قائم‌مقام اجرایی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی را می توان سردار فضای مجازی در حوزه فضای مجازی و نرم افزارهای اسلامی یاد کرد که با تلاش‌های خود تحولی بزرگ در زمینه علوم رایانه‌ای در حوزه علمیه قم به وجود آورد.

وی از بنیانگذاران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) بود که بیش از ۲۵ سال تلاش شبانه روزی داشت و توانست تحولی در حوزه علمیه قم در زمینه تفسیر قرآن و احادیث شیعه ایجاد کند. به عنوان نمونه می توان از  نرم افزار جامع التفاسیر و جامع الاحادیث نام برد که بیش از هزاران جلد کتاب شامل تفاسیر عمده شیعه و حتی تفاسیر اهل سنت و همچنین کتاب های حدیثی شیعه را در این نرم افزارها جمع آوری کرد.

سالاریان توانست با تلاش همکاران خود گنجینه ای بزرگ از معارف قرآنی و حدیثی شیعه را فراهم آورد و با تولید نرم افزارهای حدیثی، قرآنی، فقهی و مانند آن توانست فضای رقابتی با نرم افزارهای دنیا را ایجاد کند. 

وی که از جانبازان هشت سال دفاع مقدس بود، مدت ها از بیماری قند رنج می برد و در روزهای پایانی سال گذشته به بیماری کرونا مبتلا شد و در 29 اسفند مصادف با شب شهادت امام کاظم (ع) در بیمارستان فرقانی قم دار فانی را وداع گفت.

کتاب مورد توجه رهبر انقلاب در علم رجال 

حجت الاسلام اکبر ترابی شهرضایی در سال 1338 در شهرضا دیده به جهان گشود، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر با اخذ دیپلم ریاضی به پایان رسانید و سال 1356 به حوزه علمیه قم وارد شد و دوران مقدمات را سپری کرد و خدمت اساتید بزرگواری چون آیت‌الله ستوده، استاد موسوی تهرانی و استاد مصطفی اعتمادی دروس سطح را به پایان رساند و در دروس خارج قضا و رجال آیت‌الله جعفر سبحانی و فقه و اصول آیت‌الله وحید خراسانی شرکت کرد و هم‌زمان به تدریس ادبیات عرب و سطح اشتغال یافت که تا پایان عمر ادامه داشت.

ترابی در علوم فقه، اصول و رجال تخصص داشت و در علم رجال الحدیث کارهای ویژه ای انجام داده بود و با نوآوری های خود به ویژه در زمینه علم رجال کتاب الموسوعه  الرجالیه را در دو جلد تالیف کرد و رهبر معظم انقلاب مرحوم ترابی را خواسته بودند و از این کتاب خیلی تعریف کرده و فرموده بود که من هرگاه بخواهم به رجال الحدیث مراجعه کنم، ابتدا این کتاب را مطالعه می کنم.

وی فعالیت‌های اجرایی، اجتماعی و علمی فراوانی داشتند که می توان به معاون تدارکات دفتر نمایندگی امام(ره) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس، روحانی کاروان‌های حج و عمره و عتبات، تدریس در حوزه و دانشگاه، ممتحن امتحانات شفاهی حوزه علمیه قم، مدیر گروه رجال مدرسه عالی فقه و اصول مدرسه حجتیه، عضو هیأت علمی جامعةالمصطفی، ریاست مدرسه عالی فقه تخصصی، عضو کمیته فقه و معاملات مدارج علمی حوزه علمیه قم، استاد راهنما، مشاور و داور پایان‌نامه‌های سطح 3 و 4 حوزه علمیه قم و ممتحن امتحانات فقه و اصول جذب قضات روحانیون اشاره کرد.

ترابی که از جانبازان شیمایی دوران دفاع مقدس بود، پس از چند روز بیماری در 23 اسفند ماه یعنی زمانی که بحث ویروس کرونا در قم داغ بود، به لقاء الله پیوست.

منبع ایرنا