گزارشی از برگزاری شانزدهمین همایش کتاب سال حوزه

به گزارش  دبیرخانه همایش کتاب سال حوزه  به نقل ازخبرگزاری فارس ، در مراسم اختتامیه شانزدهمین دوره کتاب سال حوزه که در سالن قدس مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره) برگزار شد، آیت‌الله حسینی‌بوشهری مدیر حوزه‌‌های علمیه سراسر کشور، معاونان وی و اساتید برجسته و محققان برگزیده حوزوی حضور داشتند.

در ابتدای این مراسم حجت‌الاسلام مهدی حقی دبیر همایش طی سخنانی اظهار کرد: کتاب و قلم در حوزه‌های علمیه جایگاهی والا دارند و این رفعت، همواره در معرض موج‌هایی است که آن را با فراز و فرود، به چالش می‌کشد، همایش کتاب سال حوزه، از یک سو جلوه‌گاه تلاش خستگی‌ناپذیر حوزویان در میدان تالیف و تحقیق است و از دیگر سو، نمایشگر تهدیدها و کاستی‌هایی است که فضای علم را دچار مشکل می‌کند.

وی افزود: بیش از 855 اثر در قالب بیش از هزار مجلد که برای نخستین‌بار در سال 1392 توسط حوزویان منتشر شد در رقابت این دوره همایش حضور داشتند.

دبیر شانزدهمین دوره همایش کتاب سال حوزه با بیان اینکه فقدان نگاه راهبردی و کلان در آثار مکتوب پژوهشی و ترویجی حوزه به شکل آزاردهنده‌‌ای خودنمایی می‌کند خاطرنشان کرد: عملکرد جزیره‌ای و سلیقه‌ای نویسندگان، ناشران و مراکز پژوهشی و نبود برنامه‌ریزی و همفکری مشترک راهبردی در راستای حل مشکلات و نیازهای حال و آینده علمی ‌ـ دینی جامعه، از تهدیدات قابل توجه در فعالیت‌های علمی مکتوب حوزه‌هاست.

وی ادامه داد: در تالیف و خلق آثار مکتوب دینی، توجه به مسائل مهمی همچون خلاقیت، نوآوری در محتوا و روش، نگارش بر اساس پشتوانه یک نیازسنجی علمی و نه حدسی، اهتمام به آینده‌پژوهی، توجه تام به اتقان علمی، مستندنویسی، روش‌مندی و استانداردنویسی از اصول خدشه‌ناپذیر در تولید آثار فاخر و اثرگذار مکتوب حوزوی است.

* لزوم اهتمام به آینده‌‌پژوهی در آثار تحقیقی حوزوی

حقی با بیان اینکه آثار نگارش شده در حوزه‌های مختلف علوم انسانی در مجموع هشت درصد آثار این دوره را به خود اختصاص داده‌اند، گفت: در مقایسه با سال‌های گذشته، کاهش قابل‌توجهی در این بخش شاهد بوده‌ایم.

دبیر شانزدهمین دوره همایش کتاب سال حوزه افزود: تحولات پرشتاب عصر اطلاعات، ارتباطات و گوناگونی روزافزون انتظارات و نیازهای علمی ـ دینی حوزه‌ها، ما را با ساحت‌هایی از دانش‌های مختلف بین‌رشته‌ای رو در رو کرده است.

وی بیان کرد: نگارش بیش از 100 پایان‌نامه سطح چهار حوزه که تعداد 75 مورد آن در همایش شرکت کرد، ظرفیت دیگری است که توجه جدی برنامه‌ریزان حوزه را می‌طلبد زیرا برای نگارش و تدوین این پایان‌‌نامه‌ها سرمایه‌های مادی و معنوی فراوانی صرف می‌شود و انتظار آن است که پایان‌نامه‌های سطح چهار با رویکرد پژوهشی و در راستای حل مسائل مهم علمی به نگارش درآیند.

حقی با اشاره به کاهش تعداد آثار متقن و عالمانه در برخی عرصه‌هایی که هویت علمی حوزه‌ها وابسته به آنها هستند، گفت: تفسیر، فقه، اصول و حدیث برخی از این ساحت‌ها هستند که کاهش آثار عالمانه در آنها تامل‌برانگیز است.

دبیر شانزدهمین دوره همایش کتاب سال حوزه افزود: آثار دریافتی در سال جاری طبق گذشته در 16 گروه علمی موضوع‌بندی و پس از ارزیابی اولیه، به داوران و کارشناسان صاحب‌نظر در هر رشته سپرده شد.

وی خاطرنشان کرد: از میان 855 اثر مکتوب، هفت اثر برگزیده و 12 اثر شایسته تقدیر شناخته شدند و همچنین 17 اثر دیگر هم تحسین شده داوران همایش بودند.

* تدوین اسناد نیازسنجی حوزه‌های علمیه در 14 موضوع

پس از آن حجت‌الاسلام سید علی عماد معاون پژوهش حوزه‌های علمیه سخنرانی کرد و با بیان اینکه‌ کتاب سال حوزه بخش قابل توجهی از تولیدات علمی نهادهای علمی و پژوهشی حوزه‌های علمیه را شامل می‌شود اظهار کرد: رشد علمی آثاری که طی دوره‌های مختلف به این همایش ارسال شده‌اند کاملا مشهود است.

وی افزود: پنج مورد از اسناد نیازسنجی حوزه‌‌های علمیه در این همایش رونمایی خواهد شد که پژوهشگران و مدیران حوزوی در تدوین آنها نقش مهمی داشته‌اند.

معاون پژوهش حوزه‌های علمیه با بیان اینکه تفسیر و قرآن، اقتصاد اسلامی، علوم تربیتی، مناسبات دین و روانشناسی و ادبیات پنج سندی هستند که در این همایش رونمایی می‌شوند گفت: این اسناد می‌توانند راهنمای پژوهشگران در ادامه مسیر باشند.

وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب و مراجع تقلید مطالباتی از حوزه‌های علمیه دارند و این اسناد و پژوهش‌هایی که در آینده صورت می‌‌گیرند باید ناظر به نیازها و با هدف پاسخگویی به این مطالبات باشند.

عماد نیازسنجی‌های حوزوی را گام مهمی در حوزه‌های علمیه دانست و تصریح کرد: این اسناد در حقیقت شرایط موجود و مطلوب را مشخص می‌سازند و همچنین وزن و سطح آنها را هم آشکار می‌کنند.

معاون پژوهش حوزه‌های علمیه با اشاره به شناخت تکالیف به عنوان نخستین وظیفه پژوهشگران حوزوی خاطرنشان کرد: باید نیازها را به درستی شناخت و این همان تکلیفی است که بر عهده ماست.

وی با بیان اینکه هشت سال پیش ایده تدوین اسناد نیازسنجی در حوزه‌های علمیه به وجود آمد گفت: بر همین اساس کارگاه‌های روش‌شناسی شکل گرفتند تا نیازهای اساسی حوزه‌ها مورد شناسایی قرار گیرند.

عماد با اشاره به طبقه‌بندی نیازها در 14 موضوع عنوان کرد: ابتدا فقه که مهم‌ترین و اصلی‌ترین دانش حوزوی است مورد توجه قرار گرفت که سند مربوط به آن هم سال گذشته رونمایی شد.

معاون پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: تدوین نیازسنجی درباره علوم دیگر هم صورت گرفته که امروز پنج مورد دیگر از آنها رونمایی می‌شود.

وی فقه سیاسی را از دیگر عرصه‌‌های دانش دانست که تدوین سند نیازسنجی آن در دست اقدام است و افزود: علوم حدیث، مهدویت، کلام و الگوی نیازسنجی در حال حاضر مورد بررسی برای تدوین سند نیازسنجی قرار گرفته‌اند که پیشرفت کار در آنها بین 60 تا 90 درصد است.

عماد با تأکید بر تداوم تدوین نیازسنجی‌ها در حوزه‌های علمیه بیان کرد: برای پاسخگویی مناسب به مطالبات رهبری و مراجع تقلید در زمینه پژوهش، استقرار سامانه منظم نیازسنجی و جوابگویی به مطالبات نظام ضروری است.

* لزوم اهتمام طلاب و حوزویان به پژوهش در کنار تبلیغ دین

در ادامه نوبت به سخنرانی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور رسید؛ آیت‌الله سید هاشم حسینی‌بوشهری با بیان اینکه حوزویان دارای رسالت‌های مختلفی هستند اظهار کرد: پرداختن به اخلاق، تهذیب و دانش‌اندوزی و همچنین کارهای تبلیغی وظیفه طلاب است.

وی افزود: در کنار همه این امور، پرداختن به کارهای پژوهشی دیگر وظیفه طلاب و روحانیون و همچنین حوزه‌های علمیه به شمار می‌رود.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه اگر امروز در حوزه‌‌های علمیه از آثار پیشینیان و برکات آنها بهره‌مند هستیم به دلیل پژوهش‌های گرانسنگ آنهاست خاطرنشان کرد: آن بزرگان در میان ما نیستند ولی آثارشان وجود دارد و در کتابخانه‌های ما وجود کتاب‌هایشان موجب افتخار است.

وی ادامه داد: لازم است امروز هم شیوه آموزش و پژوهش در حوزه‌های علمیه به گونه‌ای باشد که پژوهشگرانی بزرگ از میان طلاب تربیت شوند بنابراین باید نیازها را شناخت و بر اساس این اسناد، به پژوهش در علوم حوزوی پرداخت.

حسینی‌بوشهری با اشاره به لزوم گنجاندن تکالیف پژوهشی برای طلاب حتی در سطوح مقدماتی گفت: طلابی که علوم مقدماتی و نحو را می‌گذرانند هم باید عادت کنند که چگونه قلم بزنند و استانداردهای پژوهش را بشناسند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنوان کرد: توسعه و تجهیز زیرساخت‌های پژوهشی همچون کتابخانه‌های حوزوی یکی از اولویت‌های ماست.

وی با بیان اینکه علاوه بر کتابخانه گرانسنگ آیت‌الله مرعشی، دو کتابخانه عظیم حوزوی هم در قم به انواع و اقسام روش‌ها و ابزارهای جدید مجهز هستند گفت: دو کتابخانه مرحوم آیت‌الله حائری و آیت‌الله بروجردی در حال حاضر تجهیز شده‌اند و در خدمت طلاب قرار دارند.

حسینی‌بوشهری تاکید کرد: با وجود نسخه‌های خطی در این کتابخانه‌ها، ابزارها و روش‌های جدید به منظور تسهیل در امر پژوهش بکار گرفته شده‌اند.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور افزود: بر اساس مصوبه شورای عالی حوزه‌های علمیه، نمرات خاصی ویژه طلابی که اهل پژوهش هستند در نظر گرفته خواهد شد.

وی در ادامه از تولید نکردن علم و انجام پژوهش به میزان کافی در حوزه‌های علمیه انتقاد کرد و گفت: کار در حوزه‌ها باید به گونه‌ای باشد که هر سال تولیدات علمی ما در علومی مانند فقه و اصول بیشتر باشد.

حسینی‌بوشهری بیان کرد: کتاب‌های تالیفی در حوزه کم نیستند ولی از نظر کتاب‌هایی که تولید علم کرده و نظریاتی را با چارچوب‌های روشن حوزوی ارائه دهند با کمبود مواجه هستیم و تا نقطه مطلوب فاصله داریم.

استاد حوزه علمیه قم به تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر جنبش نرم افزاری اشاره و خاطرنشان کرد: طلاب و دانشجویان در حوزه و دانشگاه مخاطبان اصلی سخنان ایشان به شمار می‌روند.

وی ادامه داد: موضوع‌بندی پژوهش در حوزه‌های علمیه امری ضروری است که اسناد اولویت‌های پژوهشی بر همین اساس تدوین می‌شوند.

حسینی‌بوشهری از مکاتبه با برخی وزرا برای انجام پژوهش‌های مرتبط با نیازهای آنها در حوزه‌های علمیه خبر داد و گفت: این امر عرصه جدیدی را پیش روی نظام اسلامی قرار می‌دهد.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه در همه علوم اسلامی به ویژه فقه و اصول نیازمند پژوهش و تدوین اسناد نیازسنجی هستیم تصریح کرد: تقدیر از دو شخصیت برجسته و محقق حوزوی یعنی آیت‌الله مکارم شیرازی و حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدرضا حسینی جلالی حائری در راستای تجلیل از مقام پژوهش و اهمیت آن صورت می‌گیرد.

وی افزود: پژوهشگران حوزوی توجه داشته باشند هرچند کارهای شخصی اهمیت دارد و سودمند است ولی اقدامات پژوهشی به صورت گروهی ارزش بیشتری دارند و نتیجه بهتری هم به دست می‌دهند.

* تجلیل از آیت‌الله مکارم شیرازی به عنوان محقق برجسته حوزوی

تجلیل از دو پژوهشگر و محقق برجسته حوزوی یکی از بخش‌های این همایش بود.

نخست از آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به دلیل 70 سال تلاش مجاهدانه و خستگی‌ناپذیر در تالیف کتاب‌های پژوهشی در دانش‌‌های مختلف حوزوی تجلیل شد که فرزند او به نمایندگی از این مرجع تقلید لوح تقدیر را دریافت کرد.

دیگر شخصیتی که در این همایش به عنوان محقق برجسته حوزوی مورد تقدیر قرار گرفت، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدرضا حسینی جلالی حائری بود که عمر خود را در راه تدوین تالیفات پژوهشی در حوزه‌های علمیه نجف و قم صرف کرده است.

همچنین در ادامه با اهدای لوح و جوایزی از 36 نفر از صاحبان آثار پژوهشی برتر در حوزه‌های علمیه و ناشرانی که اقدام به چاپ و انتشار آثار برگزیده کرده بودند، تجلیل شد.

گفتنی است همایش کتاب سال حوزه تاکنون 16 دوره برگزار شده و در هر سال، جمعی از پژوهشگران و محققان برجسته حوزوی مورد تجلیل قرار گرفته‌اند و همچنین در هر دوره، از یک شخصیت برجسته حوزوی که دارای تالیفات پژوهشی گوناگون در زمینه دانش‌های مختلف حوزوی بوده، تقدیر شده است.

* رونمایی از 5 سند نیازسنجی حوزه‌های علمیه در قم

رونمایی از پنج مورد سند اولویت نیازسنجی حوزه‌های علمیه یکی از بخش‌های این مراسم بود.

تفسیر و قرآن، اقتصاد اسلامی، علوم تربیتی، مناسبات دین و روانشناسی و ادبیات موضوع این پنج سند نیازسنجی اولویت‌های پژوهشی بود که با حضور آیت‌الله حسینی‌بوشهری، معاونان وی و مدیران انجمن‌های علمی مربوطه رونمایی شدند.

گفتنی است اسناد نیازسنجی حوزه‌‌های علمیه در 14 موضوع تهیه می‌شوند که نخستین مورد آن یعنی سند مربوط به دانش فقه سال گذشته رونمایی شده بود.

١١:٤٢ - 1393/11/04    /    شماره : ٣٥٧٥٥٥

منبع: سایت دبیرخانه