بررسی معافیت مالیاتی ناشران و کتاب‌فروشان؛ معافیت مالیاتی؛ از حرف تا عمل

چکیده:

حسین زادگان: صنعت نشر ایران تقریبآ رو به موت است، معاف شدن ناشران از پرداخت مالیات، شاید مسکنی باشد بر مشكلات این صنعت/ تیمورزاده: وقتی که قانون معافیت مالیاتی ناشران شفاف نیست و با اما و اگرهای زیادی همراه است، هیچ ممیزی، معافیت را برای ناشران درنظر نمی‌گیرد.

ایلنا: چند سالی است که ناشران و کتاب‌فروشان در ایران با مشکلات مختلفی، به خصوص در حوزهٔ مشکلات اقتصادی روبرو هستند، اما در چند ماه اخیر این مشکلات شکل بسیار جدی و سختی را به خود گرفته و بسیاری از ناشران و کتاب‌فروشی‌ها به حالت تعطیلی و یا نیمه تعطیلی درآمده‌اند.

قانون معافیت مالیاتی ناشران و کتاب‌فروشان که در سال ۱۳۸۰ به تصویب مجلس رسید. طبق بند «ل» مادهٔ ۱۳۹ قانون معافیت‌ مالیات‌های مستقیم، ناشران و کتاب‌فروشی‌ها شامل بند «ج» می‌شدند. مشمولین این بند در زمان بررسی وضعیت مالیاتی از سوی ممیزهای سازمان مالیاتی، تنها موظف به ارائه دادن یک اظهارنامهٔ رسمی برای خود بودند و با همین اظهارنامه، از پرداخت مالیات معاف می‌شدند. خیلی زود و تنها پس از گذشت کمتر از یک سال، کتاب‌فروشی‌ها با این توجیه که فعالیت خدماتی دارند، از شمول این قانون خارج شدند. این سرنوشت بعد از ۷ سال گریبان ناشران را هم گرفت و از تاریخ ۲۷/۱۱/۸۷ طی بخشنامه‌ای رسمی و با تفسیر جدید وزارت دارایی، ناشران شامل بند «ب» این قانون شدند. مشمولین این بند برای بررسی وضعیت مالیاتی خود موظف به تنظیم و ارائه دفا‌تر درآمد و هزینه‌های سالیانه مشاغل مالیاتی (که نیاز به نیروی متخصص برای نگارش و تنظیم آن خود به خود هزینه‌های زیادی را به ناشران تحمیل می‌کرد)، به سازمان امور مالیاتی شدند. در صورت مشاهدهٔ ایراد در تحریر و تنظیم این دفا‌تر از سوی ممیزهای سازمان مالیاتی، ناشران هم مجبور به پرداخت مالیات می‌شدند.

از آن تاریخ به بعد، این مساله همواره با اعتراض‌های زیادی از سوی ناشران روبرو بود و محل مناقشات زیادی شده است. تاکنون خبر لغو این قانون، چندین و چند بار اعلام شده، اما در عمل هنوز هم ناشران مجبور به پرداخت مالیات‌های بعضآ سنگین هستند و این موضوع در شرایط فعلی، بیش از پیش، آیندهٔ آن‌ها را به مخاطره انداخته است.

در جدید‌ترین اظهار نظر در مورد وضعیت معافیت مالیاتی ناشران و کتاب‌فروشی‌ها، علی اسماعیلی (سرپرست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد) روز سه‌شنبه (۷ آذرماه) از معافیت کامل مالیاتی ناشران و کتابفروشان خبر داد. اسماعیلی در این باره توضیح داده است: طی پیگیری‌های به عمل آمده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (به عنوان متولی چاپ و نشر در کشور) و با دستور ریاست جمهوری، کلیهٔ انتشاراتی‌ها و کتابفروشی‌های سراسر کشور، بدون هیچ‌گونه توقیف و یا اعمال محدودیت از پرداخت مالیات معاف شدند. این اقدام در راستای اقدام معاونت مالیات‌های مستقیم سازمان امورمالیاتی کشور در ارتباط با تعلیق موقت پرونده‌های مالیاتی صورت گرفته است. با توجه با دستور ریاست جمهوری در این‌باره، این معافیت تا بررسی و تصمیم‌گیری‌های جدید ادامه خواهد داشت.

برای بررسی ضمانت اجرایی این قانون، تاثیر آن بر وضعیت ناشران و کتاب‌فروشی‌ها و همچنین شرایط فعلی آن‌ها، به سراغ دو ناشر رفتیم.

حسین زادگان: معافیت مالیاتی، مسكنی است بر شرایط رو به موت نشر كشور

امیر حسین‌زادگان (مدیر انتشارات ققنوس) دربارهٔ سابقهٔ اجرایی شدن معافیت مالیاتی برای ناشران توضیح داد: از زمان لغو این معافیت، این مساله چندین بار مطرح شده، اما هر بار به شکل‌های مختلف نقض شده است.

او افزود: وزارت اقتصاد و دارایی، معمولآ راه‌هایی را پیدا می‌کند و بهانه‌هایی می‌تراشد که با استفاده از آن‌ها از ناشران مالیات دریافت کنند. وضعیت تا امروز به همین ترتیب بوده و بعید می‌دانم این مساله، این بار هم به طور کامل و بلا شرط رعایت شود.

مدیر انتشارات ققنوس دربارهٔ تاثیر اجرایی شدن کامل این قانون، بر وضعیت ناشران و کتاب‌فروشان گفت: به هر حال باید قبول کرد که نشر ما تقریبآ رو به موت است. معاف شدن ناشران از پرداخت مالیات، شاید مسکنی باشد بر این وضعیت و کمکی مقطعی باشد، اما در وضعیت فعلی آنقدر مشکلات در این حوزه زیاد است که این قانون از بد‌تر شدن اوضاع جلوگیری نمی‌کند.

حسین زادگان در ادامه به مشکلات فعلی پیش روی نشر کشور اشاره کرد و گفت: مسالهٔ اصلی ما، ممیزی و مشکل صدور مجوز برای آثارمان است. در کنار آن مشکل گرانی کاغذ و فیلم و زینک و هزینه‌ها و دستمزد‌ها و... بخش عمده‌ای از مشکلات را شامل می‌شوند. البته قیمت کاغذ در چند وقت اخیر کاهش داشته، اما قیمت محصولات دیگر مثل فیلم و زینک به سرعت بالا رفته و باعث شده تاثیر این کاهش قیمت دیده نشود. از سوی دیگر همین پائین آمدن قیمت کاغذ هم به نوعی مشکل محسوب می‌شود، زیرا وضعیت را همچنان بی‌ثبات نگه می‌دارد. مثلآ ناشر تصمیم می‌گیرد کاغذ بخرد، اما می‌ترسد قیمت آن در روزهای آینده باز هم پائین‌تر بیاید.

این ناشر افزود: از طرف دیگر درآمد اکثریت مردم طوری نیست که دیگر بتوانند کتاب بخرند. مجموعهٔ این عوامل دست به دست هم داده تا صنعت نشر، روز به روز ضعیف‌تر شود و خیلی از آن‌ها چاره‌ای جز تعطیلی نداشته باشند. این مساله فقط به ناشران کوچک مربوط نیست؛ کوچک و بزرگ در حال از پا در آمدن هستند. از سوی دیگر این وضعیت منحصر به صنف ناشران نیست، بلکه شامل تمام صنوف مرتبط با آن هم می‌شود. بسیاری از چاپخانه‌ها، لیتوگرافی‌ها، صحافی‌ها و... تعطیل شده‌اند.

مدیر نشر ققنوس دربارهٔ وضعیت فعلی این انتشارات توضیح داد: هر چند که شما از ما به عنوان ناشری با سابقه و قدیمی یاد می‌کنید، اما ما هم به سختی در حال کار هستیم و مدام در حال پائین آوردن تیراژ‌های خودمان هستیم و کتاب‌های کمتری را برای چاپ قبول می‌کنیم و سعی می‌کنیم از این طریق کار خود را ادامه دهیم.

او در مورد پائین آمدن آمار کتاب‌های منتشر شده توسط انتشارات ققنوس گفت: در دو ماههٔ گذشته به نسبت دو ماهه سال ۹۰، از لحاظ تعداد عنوان نزدیک به ۲۰ درصد کاهش داشتیم. در مجموع تیراژ و عنوان هم شاهد حدود ۵۰ درصد کاهش بوده‌ایم. از سوی دیگر مسالهٔ خرید کتاب از سوی وزارت ارشاد در ۲-۳ ماه اخیر متوقف شده و حتی خرید عناوین محدودی هم که برای کتابخانه‌ها عرضه می‌شد، متوقف شده است.

تیمورزاده: معافیت مالیاتی باید بدون هیچ قید و شرطی باشد

فرهاد تیمورزاده (مدیر انتشارات تیمورزاده) به عدم نگاه فرهنگی به مسالهٔ مالیات برای ناشران و کتاب فروشان اشاره کرد و گفت: در حوزهٔ مالیات هم نوعی مشکل فرهنگی داریم. من در برخورد با ممیزهای ادارهٔ مالیات، به وضوح با این مساله روبرو بوده‌ام که که به ناشران به هیچ وجه نگاه فرهنگی ندارند و دید آن‌ها کاملآ تجاری است.

او افزود: از سوی دیگر باید دید در صورت اجرای معافیت به صورت کامل، این مساله شامل پیش از تاریخ اجرایی شدن آن هم می‌شود یا خیر. به عنوان مثال باید بگویم که چندین سال پیش مصوبه‌ای داشتیم که قرار بود ناشران تازه کار را به دلیل تازه تاسیس بودن و مشکلات مالی در بدو کار، در ۵ سال اول فعالیت خود از پرداخت مالیات معاف باشند. بعد از طرح قانون معافیت مالیاتی، برای ناشرانی که شامل این قانون شده بودند، برای حتی چند ماهی که از این قانون (معافیت برای ناشران تازه کار در ۵ سال اول فعالیت) استفاده کرده بودند، مالیات‌های سنگین برقرار کردند.

این ناشر به ابعاد دیگر مسالهٔ دریافت مالیات از ناشران و کتاب‌فروشان اشاره کرد و گفت: مساله این است که هر ممیزی برای بررسی شرایط مالیاتی به شیوه‌های خود عمل می‌کند و هرکس از قانون تفسیر خاص خود را دارد. نکتهٔ دیگر این است که مالیات، بر درآمد ناشران درنظر گرفته نمی‌شود، بلکه بر اساس تولیدات آن‌هاست. حال ممکن است انبار یک ناشر حاوی میلیون‌ها تومان کتاب باشد، اما هیچ تضمینی برای فروخته شدن این مقدار کتاب وجود ندارد و سرمایه‌ای بالقوه تلقی می‌شوند. ممیز‌ها در این میان هیچ کاری به درآمد ندارند و فقط سرمایه را می‌بیند.

تیمورزاده ادامه داد: اساسآ قانون‌گذار باید از کتاب فروشی و نشر حمایت کند و تصمیم‌گیری را به اشخاص واگذار نکند. مشخص است که هر شخصی، سلایق، تصورات و خواسته‌های خود را در سیر بررسی به کار می‌برد و به سادگی می‌توانند ناشران را مشمول پرداخت مالیات بدانند.

او به مسالهٔ تهیهٔ دفا‌تر درآمد و هزینه‌های سالیانه مشاغل مالیاتی برای ناشران اشاره کرد و گفت: زمانی که در سال ۱۳۸۷ ناشران مشمول بند «ب» قانون معافیت مالیاتی قرار گرفتند، موظف به تهیه و تنظیم این دفا‌تر شدند. برای نوشتن این دفا‌تر نیاز به یک نیروی متخصص است. در کمترین حالت، هزینه‌ای که وجود این نیرو به مجموعه تحمیل می‌کند، در کمترین حالت سالی ۱۰ میلیون تومان است. این مساله برای کارگاه کوچک کسب و کار نشر بسیار سنگین و مهم است. در ‌‌نهایت و با تمام این هزینه‌ها، بسیاری از این دفا‌تر از سوی ممیز‌ها رد می‌شوند و مالیات بر اساس تولید مقرر می‌شود و این هزینهٔ اضافه کاملآ بی‌دلیل به مجموعه تحمیل شده است. مالیات‌های سنگین در صنف نشر به معنی اضمحلال کامل است.

مدیر انتشارات تیمورزاده در مورد لزوم برقراری معافیت مالیاتی برای ناشران گفت: بسیار خوب است که ناشران در ایران بنیهٔ قوی و مناسب اقتصادی داشته باشند و مالیات هم پرداخت کنند، اما به هر حال شرایط برای نشر کشور ما به این صورت است که لزوم حمایت از صنف نشر کاملآ احساس می‌شود. با این تفاصیل وقتی که قانون معافیت مالیاتی ناشران شفاف نیست و با اما و اگرهای زیادی همراه است، هیچ ممیزی معافیت را برای ناشران در نظر نمی‌گیرد. تنها راه حل این موضوع این است که این معافیت بدون هیچ قید و شرطی برای این صنف برقرار شود و مساله بررسی از سمت سازمان مالیاتی برداشته شود.

او افزود: مساله دیگر این است که این معافیتی كه از همین لحظه برای همه برقرار شده، شامل مالیات‌های قبلی هم بشود، چون زمان بررسی مالیات‌ها در تیرماه هر سال است و مطمئنآ در صورت اجرایی شدن این قانون هم، در سال آینده سازمان امور مالیاتی برای قبل از تاریخ ابلاغ مالیات‌های بسیار سنگینی وضع خواهد کرد. این حرف در وضعیت فعلی بیشتر جنبهٔ شعارگونه دارد و می‌خواهند بگویند که دولت از نشر حمایت کرده است، اما به جای اینکه وقت خود را صرف شعار دادن کنند، به فکر اجرایی کردن آن به شکل درست و منطقی باشند.

تیمورزاده در پاسخ به این سوال که «در شرایط فعلی و با توجه به مشکلات اقتصادی بسیاری زیاد صنف نشر، اساسآ اجرای کامل چنین طرحی می‌تواند راه نجاتی برای ناشران باشد»، گفت: درست است که شرایط سخت است، اما مسائل و مشکلات مربوط به حوزهٔ مالیات، تامین اجتماعی و بیمه یک بعد مالی دارد و یک بعد روانی. در هر صورت نمی‌توان گفت که معافیت مالیاتی بر کار ناشران تاثیری ندارد، حداقل تاثیری که این کار می‌تواند ایجاد آسایش فکری بری ناشران در آن حوزه است. هر چقدر ذهن تولید کننده آرام باشد، بهتر می‌تواند برنامه‌ریزی کند و نهایتآ از حاصل اندیشهٔ او بهره‌مند شود.

این ناشر تصریح کرد: بحث دارایی و بیمه و تامین اجتماعی آسایش و آرامش ذهنی را از ناشران سلب کرده است، زیرا هیچ حساب و کتابی وجود ندارد که بدانند امسال مثلآ می‌خواهند ۵ میلیون مالیات بپردازند یا ۲ میلیون یا ۱۰ میلیون. این بی‌حساب و کتاب بودن علاوه بر ایجاد بار مالی و هزینه‌‌زا بودن، باعث کندی روند تولید می‌شود. ما چند نکته داریم که ذهنمان را مشغول کرده است، یکی از مهم‌ترین آن‌ها همین مالیات است. اصولآ سازمان مالیاتی هم برای اینکه بتواند آمار خوبی بدهد که به این میزان درآمد داشته است، برای تولید کننده‌ها به هیچ وجه دل نمی‌سوزانند.

او در ادامه گفت: اگر مشکلات مالیات و بیمه در کنار مسالهٔ استفاده از اماکن مسکونی برای کتاب‌فروشی‌ها حل شود، ناشران می‌توانند با مشکلاتی مثل گرانی کاغذ و مواد اولیه و... کنار بیایند.

مدیر انتشارات تیمورزاده در پایان به مواجههٔ این انتشارات با مساله دریافت مالیات اشاره کرد و گفت: زمانی که ما در شمول بند «ج» بودیم، چندین بار با مشکل روبرو شدیم و به شورای حل اختلاف رفتیم تا از ما مالیات دریافت نکنند. از سال ۸۷ که ناشران به بند «ب» منتقل شدند، دیگر جای خود دارد و تکلیف روشن است.

منبع:ایلنا