رصد کتب درسی آموزش وپرورش ایران در عربستان

ده سال پیش، کتاب «صوره اهل السنّه فی الکتب المدرسه الایرانیه» با گردآوری دکتر نبیل بن علی العتوم از آثار«مرکزالعصرللدراسات الاستراتیجیه والمستقبلیه» در مکّه مکرّمه منتشر شد. شوربختانه با گذشت این مدّت طولانی، هیچ پژواکی درباره این اثر، در مجامع علمی داخلی مشاهده نشد. هدف مؤلف از نوشتن این کتاب، بررسی دقیق مفاد کتب درسی، برای ارائه تصویری شفاف از وضعیت آموزش تاریخی، دینی و عقیدتی دانش آموزان ایرانی است. این پژوهش برای سیاست گذاران و برنامه ریزان حکومت عربستان و مراکز سلفی سرزمین وحی یک تحقیق راهگشاست. به همین مناسبت در یادداشت پیش رو، به ارائه نکاتی در مورد این مؤسسه، نویسنده و محتوای کتاب اشاراتی خواهیم داشت.

یکم: مرکز العصر یک مؤسسه تحقیقاتی در عربستان سعودی است که در زمینه شناخت وپایش جریانات فکری فعالیّت دارد. در بادی امر چنین به نظر می رسد که رسالت و مأموریت این مرکز پژوهشی، ناظر به تحقیقات استراتژیک جریانات فکری فعال معاصر وآینده پژوهی آنهاست. علی رغم فحص گسترده، متأسفانه به اساسنامه، رسالت ها و لیست کامل آثار پژوهشی این مؤسسه دسترسی نداشتیم. با بررسی چند اثر این مؤسسه همچون الرؤیه الاستشرافیّه فی الواقع الإسلامی المعاصر، منهج الاشاعره فی العقیده و زیدیه‌ المعا‌صره‌ فی‌ الیمن‌: دراسا‌ت‌ محکمه‌ و... تمرکز این مرکز در موضوعات پژوهشی معاصر وتحقیقات کاربردی با جهت گیری های خاص روشن شد. احتمالاً به دلیل امنّیّتی بودن پژوهش های این مرکز، شرح وظایف این مؤسسه منتشر نشده است.

دوّم: دکتر «نبیل بن علی العطوم» فعّال رسانه ای شبکه های عربی، یک ایران شناس مطّلع در عربستان است که فارغ التحصیل دکتری رشته علوم سیاسی دانشگاه تهران وآشنا با زوایای متعدد سیاسی، فرهنگی واجتماعی کشور ماست. وی در چندسال گذشته نیز ریاست مرکز مطالعات ایران در «مرکز پژوهشی امیه لندن» را برعهده گرفته است. بررسی تحقیقات منتشر شده در یک ده اخیر او در ایرانشناسی روشن می کند که او در پی ارائه تصویری به روز از ایران برای سیاست گذارن و مسئولان عربستان است. کتابهای «الایران والامپراطوریه الشیعه الموعوده»، «مؤسسات ثوریه فی ایران: تقریر استراتیجی»، «صوره العرب في الكتب المدرسيه الإيرانيه»، «صوره العرب والشعوب فی الکتب المدرسیه الایرانیه» برخی از آثار او در این حوزه است که جهت گیری وخط مشی فکری او را به خوبی ترسیم نموده است.

سوّم: در این اثر، تمام کتب درس دینی، تاریخی، اجتماعی و... مدارس ایران، مشتمل بر کتب تاریخ ایران و جهان(1) و(2)، تاریخ عمومی، تاریخ ایران، تعلیمات اجتماعی، فرهنگ اسلامی، دین و مطالعات اجتماعی و هدیه های آسمانی و... در مقاطع متعدّد آموزشی بررسی شده است. متدولوژی این نوشتار، بر اساس انتخاب بُرشهایی از کتب آموزشی و تحلیل و بررسی دقیق محتوای آن بخش ها، در ذیل عنوان «تحلیل النص» است. این اثر به واکاوی مفاد تاریخی و دینی کتب درسی پرداخته و حوادث ظهور اسلام، هجرت به حبشه، وقایع شعب ابی طالب و غزوات پیامبر تا حوادث بعد از رسول خدا(ص) را تحلیل و سرنوشت جانشینی نبی اکرم(ص) در دوران خلفا در کتب آموزشی را بررسیده است. بازتاب ها و تحلیلهای تاریخ امویان، عباسی، حرکت های علویان و فعالیت های اسماعیلیه در ایران، تاریخ حکومت آل بویه، سلاجقه، تیموریان، سربداران، صفویه، قاجار و تاریخ معاصر به صورت خط به خط، دقیق و کامل در این کتاب رصد و پایش شده است. در بخش بعدی این کتاب حدودا هفتصد صفحه ای، اعتقادات شیعه، نظریه ولایت فقیه، موضوع اتّحاد اسلامی، بررسی برخی مفاهیم کلامی از امامت گرفته تا غیبت، پایش و تجزیه و تحلیل شده است.  از نقاط قوّت این پژوهش انتخاب موضوع، وسعت تتبّع و ارجاع نویسنده به منابع معتبر و دست اوّل شیعه است.

 چهارم:

 با توجه به گذشت ده سال از انتشار این اثر و عدم ارائه «گزارش کتاب» فارسی از محتوای آن، مدیریت علمی سایت و کانال تلگرامی مُسلِمنا، پیشنهاد معرفی این کتاب با تحلیل نتایج آینده نگارانه مؤلف و تمرکز بر معرفی سه محور مباحث پر اهمیّت از منظر گردآورنده، بررسی روش شناسی نگارش این کتاب و نهایتاً ارتباط مفاهیم برجسته پژوهش در نتیجه گیری را در قالب پایان نامه های دانشجویی و مقاله های علمی مورد تأکید قرار می دهد.

پنجم:

«سازمان حج و زیارت» و مراکز پاسخ به شبهات می توانند با بررسی بخش «تحلیل النص» این کتاب، آمادگی های لازم جهت پاسخ به شبهات آینده سلفیه را کسب و اقدامات مقتضی، جهت تقویت بنیه علمی زوار دهه هفتاد و هشتادی بیت الله الحرام که از مخاطبان این کتاب هستند را در قالب جزوات آموزشی تهیه نمایند. به پیوست آدرس دانلود این کتاب اینجا

منبع +