نرم‌افزار کتاب‌خوان/گفتگو با احسان کریم‌خانی

احسان کریم‌خانی، مسئول پروژه های نرم‌افزاری مجمع ناشران انقلاب اسلامی در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی این مجمع «منانشر»، با اشاره به اینکه دغدغه تولید کتاب دیجیتال، دغدغه‌ای قدیمی است

از زمانی که این بحث در کشورهایی مانند آمریکا مطرح شد، در کشور ما نیز به این مساله پرداخته شد، اما در آن زمان بعضی‌ها می‌گفتند که بازار ما با بازار کشورهای اروپایی و آمریکایی متفاوت است و به محصولی به اسم کتاب دیجیتال احتیاج ندارد. و برخی دیگر نیز به این مقوله خارج از ساختار مفهوم علمی کتاب دیجیتال پرداختند و متاسفانه شاهد موجی از تولیدات نرم افزاری متنمحور بودیم که خیلی نمیشود به آن اطلاق کتاب دیجیتال داد. حتی در برههای از زمان به هر نوع فرم دیجیتال متن مکتوب کتاب دیجیتال می‌گفتند.
او اضافه کرد: شاید همین شلوغی بازار و درهم بودن آن و استاندارد نشدن مابه‌ازای واقعی کتاب دیجیتال مرحله معرفی آن را به بازار با شکست مواجه کرد. در برهه فعلی حتی برخی از شرکت‌ها اقدام به تولید کتاب دیجیتال با فرمت‌های بومی کرده‌اند که اصلا از استاندارد جهانی کتاب الکترونیک که اختصارا epub گفته می‌شود، پیروی نمی‌کند و در واقع جنس مشابه‌ای است که به جای نسخه اصل به فروش می‌رسانند و عمده این مطلب هم به دلیل ابعاد فنی ماجرا و بی‌اطلاعی کارفرمایان نسبت به عمق تفاوت فنی کار بر می‌گردد.
او در ادامه به فعالیت‌های مجمع ناشران انقلاب اسلامی در راستای تولید یک نرم افزار کتاب‌خوان اشاره کرد و اظهار داشت: جرقه اولیه این کار بیش از دو سال پیش زده شد و با تیمی که در آن زمان برای تولید این نرم‌افزار اعلام آمادگی کرده بود، قرارداد بسته شد تا نرم‌افزاری متناسب با بستر سیستم عامل اندروید تولید شود، اما متاسفانه نتیجه کار در مرحله اول چندان مطلوب نبود و کار در زمانی که بنده مسئولیت این پروژه را بر عهده گرفتم، تعطیل شد.
کریم‌خانی اضافه کرد:‌ با بررسی‌هایی که ما انجام دادیم، متوجه شدیم که مشکلات جدی برای تولید چنین نرم‌افزاری وجود دارد؛ اول اینکه اصولا تکنیک نشان دادن متن فارسی و عربی با اعراب روی سیستم عامل آندروید مشکل‌ساز است. این سیستم عامل زبان انگلیسی و بسیاری از زبان های دیگر را پشتیبانی می‌کند ولی پشتیبانی آن از زبان فارسی و عربی مانند اغلب سامانه های نرم افزاری چندان بومی سیستم عامل نشده اند. البته این مشکل تقریبا روی بقیه نرم‌افزارها مانند ویندوز هم داریم که زبان‌های فارسی را به نحو مطلوبی پشتیبانی نمی‌کند.
او ‌تصریح کرد: مشکلی که قرار بود حلش کنیم عمیق‌تر از آن بود که بخواهیم نرم‌افزاری در سیستم‌ عامل اندروید بنویسیم و به بازار ارایه کنیم بنابراین باید روی یک «تکست ‌‌انجین» که روی آندروید نصب شود و متن را به درستی نمایش دهد کار میکردیم . که البته بایستی با استفاده از منابع نرم افزاری سیستم عامل این کار را انجام می دادیم که تجربه کاربری و روانی نرم افزار نیز با مشکل مواجه نشود.
وی با اشاره به اینکه تیم‌های مختلفی از دانشگاه شریف، امیرکبیر و علم و صنعت به این پروژه کمک کرده‌اند، گفت: با توجه به نو بودن کار و اینکه تجربه آن را در جایی دیگر ندیده بودیم و نیز البته برای پایین آوردن هزینه‌ها سعی کردیم برای طراحی این نرم‌افزار از تیم‌های دانشجویی استفاده کنیم. اصولا شرکت‌هایی هم که هزینه‌های بالایی برای چنین کارهایی می‌گیرند، نتیجه کارشان خیلی مطلوب نیست.
کریم‌خانی ادامه داد: با موفقیت در نمایش مطلوب زبان های هدفمان که فارسی و عربی با اعراب در سیستم‌عامل اندروید بود، برای اولین بار نوری را در انتهای تونل مشاهده کردیم و بالاخره موفق به استفاده از تکست انجینی شدیم که چه از نظر عملیات روی متن و هم از لحاظ نمایشی و تصویری می‌توانست این دو زبان را به نحو کاملا مطلوبی پشتیبانی کند. قدم بعدی این بود که برای موتوری که حاضر شده بود، بدنه و کاپوت بسازیم و به دنبال زیباسازی‌های ظاهری باشیم. یعنی رابط گرافیکی را تدارک ببینیم که بخش تعاملات کاربری خارج از متن را شکل دهد.
او درباره مرحله گرافیکی کار توضیح داد: در این مرحله کار چند بخش بود که به صورت موازی انجام شد.. اول می بایست یک لایه گرافیکی به نرم افزار اضافه می کردیم که این توانایی را داشت تا با هر دیزاینی تغییر کند. و دیگر بررسی بازار مخاطب و نیازمندی های دیگر شکل دادن یک تجربه خرید و خواندن دیجیتال کتاب که هم نمود ظاهر کاربری و تجربه کاربری داشت و هم در بخش سمت سرور بایستی کارهایی را انجام می‌دادیم. ماحصل کار هم تبدیل این نمونه به یک محصول تجاری بود که تمام امکانات کتاب‌خوان‌های تراز اول دنیا را دارد و آماده ارایه به مخاطبان است.
کریم‌خانی وارد کردن این نرم‌افزار کتاب‌خوان به بازار و عرضه آن به مخاطبان را گام مهم بعدی این پروژه توصیف کرد و گفت: مشکل ما در این مرحله این بود که فروش دیجیتال در ایران وجود ندارد و در صورت وجود محصول به شکل رایگان عرضه می‌شود. در ادامه سراغ قفل‌گذاری محتوا رفتیم تا ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار را کاهش دهیم چون در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه ناشران تکثیر غیرقانونی محصولات تولیدکننده محتوا است. این فرایند بسیار سخت و پیچیده بود و در عرف معمول مکانیسم‌های استاندارد قفل‌گذاری وجود دارند که شرکت‌های بزرگ از آنها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال ادوبی یک سرویس دارد که این خدمات را ارائه می‌دهد و یا برخی دیگر از شرکت‌ها. با بررسی‌های که انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که علیرغم اینکه خرید این سرویس شاید مقرون به صرفه‌تر باشد، مدلی را در پیش بگیریم که بتوانیم روی آن کنترل کاملی داشته باشیم.
به گفته کریم‌خانی این نرم‌افزار امکان قفل‌گذاری روی مطالب با خاصیت انعطاف‌پذیری بالایی را داراست. انعطاف‌پذیری محصول این امکان را به ما می‌دهد تا بتوانیم برای برخی مشتریان خاص، امکانات ویژه‌ای ر ا تدارک ببینیم. که خود در توسعه بازار فروش دیجیتال کتاب نقش به سزایی را داراست.

+