مراسم تنفیذ و رابطه آن با مردم‌سالاری دینی در گفت‌وگو با علی ذوعلم تنفیذ جلوه دیگری از حضور مردم است

در مردم‌سالاری دینی مهم‌ترین مؤلفه‌ای كه وجود دارد رعایت مصالح و فراهم كردن حیات واقعی و شیرین برای مردم است. در مردم‌سالاری دینی هدف سعادت مردم است و این كه مسئولین غیر از رضایت مردم هویت‌دیگری ندارند. به همین خاطر هم می‌بینید كه در مراسم تنفیذ صرفاً مسؤولان و شخصیت‌های نظامی حضور ندارند، بلكه شخصیت‌های علمی و فرهنگی و اجتماعی نیز در این مراسم شركت می‌كنند. همه این‌ها نشان می‌دهد كه مراسم تنفیذ قبل از هر چیز نمایانگر وحدت عمومی و شخصیت‌های سیاسی با گرایش‌های مختلف است كه زیر یك سقف و تحت ولایت یك رهبر الهی به كشور خدمت می‌كنند.

در ابتدا كمی از مبانی دینی و فقهی و امر «تنفیذ بگویید و این كه نصب رئیس جمهوری توسط ولی‌فقیه تا چه میزان مبتنی بر شریعت است.

مشروعیت نظام دینی به دو مؤلفه اساسی بستگی دارد، یكی از آن‌ها شرایطی است كه در شخص ولیّ فقیه باید وجود داشته باشد یعنی باید علاوه بر شرایط عمومی از توانمندی‌های سیاسی، مدیریتی و اجرایی نیز برخوردار باشد كه این‌ها شرط فقاهت و عدالت است و دیگری هم حضور و پذیرش مردم و رأی آن‌هاست كه به عنوان مؤلفه دوم محسوب می‌شود و برای مشروعیت حاكم دینی بر اساس تشریع الهی منظور شده است. هر چند كه تشریع حكومت تنها و تنها با اعتبار الهی معتبر است، ولی در محتوای همین تشریع الهی، خداوند متعال این دو مؤلفه را لحاظ كرده و به همین خاطر در سیره پیامبر اعظم(ص) و معصومین علیهم السلام نیز همین رویكرد قابل مشاهده است. به همین جهت در بحث ریاست جمهوری هر دو مؤلفه باید خودش را نشان دهد و از آن‌جا كه مشروعیت نظام و همچنین جواز دخالت و تصرف حاكمیت در امور مردم، منوط به اعتبار الهی است بنابراین در انتخاب رئیس‌جمهوری هم اگر چه مردم رأی می‌دهند، ولی رأی مردم توسط حكم انتصاب رهبری تنفیذ می‌شود كه این مهم در قانون اساسی هم پیش‌بینی شده است. از زاویه دیگر مجموعه روند انتخابات باید از مرجع كلان ملی تأیید شود كه این تأییدیه با مراسم تنفیذ محقق می‌شود. ما در مقولات عرفی هم این نكته را داریم. مثلاً در یك دستگاهی كار كارشناسی برای انجام پروژه‌ای صورت گرفته و آیین‌نامه‌ها و مقررات و ضوابط هم رعایت شده است، ولی نهایتاً برای اعتباربخشی به تمام این روند و تصمیمات نیاز است تا یك مسئول بالاتری آن را تأیید كند. مراسم تنفیذ از این زاویه امری مهم به حساب می‌آید.

نكته دیگری كه در این خصوص مهم به نظر می‌رسد آن است كه بالاخره رئیس جمهوری كه بخشی از مردم به او رأی داده‌اند، نیاز است كه در نهایت به رئیس جمهور همه مردم بدل شود، چه كسانی كه به او رأی داده‌اند و چه كسانی كه به او رأی نداده‌ و یا حتی به دلایلی اصلاً در انتخابات شركت نداشته‌اند. بنابراین تصرفاتی كه رئیس جمهور در دوران ریاست انجام خواهد داد، به پشتوانه دینی نیاز دارد كه تنفیذ وی از سوی مقام معظم رهبری این قضیه را عینیت می‌بخشد.

نكته سوم هم در این راستا به یك نگاه كلان ملی و انسجام اجتماعی بر می‌گردد. از این جهت كه اگر رئیس‌جمهوری قانونی كشور صرفاً با رأی مردم مشغول به كار شود، این گونه برداشت خواهد شد كه هر كس در انتخابات به او رأی نداده و یا اصلاً در انتخابات شركت نكرده او را رئیس جمهور خود نمی‌داند، در نتیجه با برگزاری مراسم تنفیذ شاهد ارتقای جایگاه رئیس‌جمهوری در سطح جامعه خواهیم بود. از این جهات اهمیت مراسم تنفیذ و تدابیر هوشمندانه طراحان قانونی اساسی مشخص می‌شود خوشبختانه طی 34 سال گذشته نیز همواره مراسم تنفیذ رئیس‌جمهوری به عنوان، یك مراسم مطلوب ملی و یك جشن سیاسی دیده و برگزار شده است.

ضمن اینكه در این مراسم، فرصتی برای مقام معظم رهبری ایجاد می‌شود كه چشم‌انداز آینده كشور و انتظاراتی كه از دولت و رئیس‌جمهوری جدید وجود دارد، مطرح كرده و مورد تأكید قرار دهد. همچنین برای رئیس جمهور منتخب هم این فرصت پدید می‌آید كه خط مشی و راهبردهای خود را برای چهارسال آینده اعلام كنند.

حضور مسئولین كشور و خصوصاً رئیس جمهور قبلی در این مراسم را چطور تحلیل می‌كنید؟

حضور مسئولین كشوری و لشكری در مراسم تنفیذ هم یك نوع همدلی و همكاری ملی از سوی عموم مسئولین را به دولت جدید نوید می‌دهد كه در نوع خود امری كم‌نظیر و در عین حال مطلوب است. با برگزاری این مراسم عموم مسئولین صراحتاً اعلام می‌كنند كه در خدمت مصالح عمومی و منویات رهبری بوده و هرگونه تنش و اختلاف و رقابتی را جهت حل مشكل مردم كنار خواهند گذاشت. به هر حال رئیس‌جمهوری بالاترین مقام حكومتی كشور پس از رهبری بوده و شخص دوم مملكت به حساب می‌آید. از این زاویه هم برگزاری جلسه تنفیذ منشأ بركات بسیار زیادی خواهد بود. البته در این مراسم ظاهراً سنت هم شده است كه رئیس جمهور قبلی هم حضور داشته و حكم نوشته شده مكتوب را به رهبری داده و رهبری به رئیس جمهور آتی می‌دهند. این قضیه یك نماد منطقی و عقلانی قانونی و اخلاقی در مناسبات جمهوری اسلامی است. ضمن این كه حضور رئیس جمهوری قبلی و منتخب در یك فضای معنوی، برای عموم مردم امری بسیار معنادار و رضایت‌بخش است.

مراسم تنفیذ رئیس‌جمهور منتخب به عنوان نمادی از مردم‌سالاری دینی دارای چه مؤلفه‌هایی است؟

در مردم‌سالاری دینی مهم‌ترین مؤلفه‌ای كه وجود دارد رعایت مصالح و فراهم كردن حیات واقعی و شیرین برای مردم است. در مردم‌سالاری دینی هدف سعادت مردم است و این كه مسئولین غیر از رضایت مردم هویت‌دیگری ندارند. به همین خاطر هم می‌بینید كه در مراسم تنفیذ صرفاً مسؤولان و شخصیت‌های نظامی حضور ندارند، بلكه شخصیت‌های علمی و فرهنگی و اجتماعی نیز در این مراسم شركت می‌كنند. همه این‌ها نشان می‌دهد كه مراسم تنفیذ قبل از هر چیز نمایانگر وحدت عمومی و شخصیت‌های سیاسی با گرایش‌های مختلف است كه زیر یك سقف و تحت ولایت یك رهبر الهی به كشور خدمت می‌كنند.

همان‌طور كه واقفید بعضاً برداشت‌های متفاوتی در خصوص مراسم تنفیذ میان شخصیت‌های مطرح كشور وجود دارد و از جمله اخیراً شاهد بودیم كه یكی از مسئولین گفته بود كه آرای مردم صفرهایی هستند كه با تنفیذ رهبری ارزش پیدا می‌كنند. شما این قبیل دیدگاه‌ها را چقدر نزدیك به حقیقت می‌دانید؟

بنده با این قبیل تعابیر اصلاً موافق نیستم، به هر حال خود اعتبار نظام منوط به حضور مردم است و پذیرش اصل نظریه سیاسی مردم‌سالاری دینی، منوط به پذیرش واقعی مردم است. مگر من و شما كه اسلام را پذیرفتیم كسی ما را مجبور كرده است؟ مردم ما هم با افتخار اسلام را پذیرفتند به تدریج به این بلوغ رسیدیم كه لازمه اجرای احكام اسلام روی كار بودن یك حكومت دینی است، در نتیجه جمهوری اسلامی اساسش با مردم شكل گرفته و اساساً مردم آن را شكل داده‌اند و علت حضور پرشور مردم در انتخابات متعدد 30 سال اخیر هم این است كه آن‌ها این كشور و نظام سیاسی را از خودشان می‌دانند. من حتی این تعبیر را بسیار درست می‌دانم كه برگزاری مراسم تنفیذ جلوه دیگری از حضور خود مردم در حكومت كشور ایران اسلامی است. همان طور كه می‌دانید رهبری نظام هم تمام عشق و علاقه و آرمان خود را خدمت به مردم و اعتلای مادی و معنوی كشور می‌دانند. به نظر من رسانه‌هایی چون شما، باید بیشتر این نگاه را از مردم‌سالاری دینی به مردم منتقل كند.

(نقل از هفته‌نامه پنجره، شماره 178)

منبع:دین انلاین