کتاب سازی معضلی بزرگ در حوزه نشر؛نگاهی به ضمیمه شماره 2 دوماهنامه گزارش میراث

چکیده:

کتاب سازی از معضلات جدی در حوزه کتاب است. این آفت متاسفانه در مواردی نشر دینی را نیز گرفتار کرده است.

گرچه ناشران بزرگ وباسابقه و وابسته به موسسات فرهنگی و حوزوی خوشبختانه کارهای ارزشمندی ارائه می کنند و به استاندارهای کتاب  توجه دارند.هرچند همچنان مجال فراوانی برای ارتقای آثار این موسسات نیز باقی است،خصوصا از جهت رعایت مخاطب شناسی وبالاخص در تشخیص اولویت های نیاز مخاطبان.

ضمیمه شماره 2 دوماهنامه گزارش میراث از نشریات مرکز میراث مکتوب ،بخش دوم خود را با مصاحبه با کارشناسان حوزه کتاب به بررسی این معضل پرداخته است.

بررسی تمام جوانب نیاز به چند جلسه گفتگوی با مشارکت صاحب نظرانی از این دست دارد تا با تبیین جوانب گوناگون آن، بتوان به صورت عملی نسبت به علاج آن به شکل های گوناگون از جمله راه های قانونی اقدام کرد.

در مرحله اول این مسئله در حوره اخلاق تعریف می شود،اما با دقت وتامل ملاحظه خواهد شد علاوه برآن مسائل حقوقی مختلفی در مسئله وجود دارد و مهمتر ازآن با  مسائل فراوانی در حوزه اعتقادات و ... نیز مرتبط است.

در این ویژه نامه بیشتر به پدیده سرقت های علمی  پرداخته شده که در قدیم از آن به چسب و قیچی تعبیر می شد و در حال حاضر با رشد فناوری و به کمک اینترنت و موتورهای جستجو به copy &  paste(همان چسب و قیچی اما به شکل الکترونیک آن!) تعبیر می شود.اما مسئله مهمتر از این پدیده زشت و تضییع حقوق افراد،حداقل در حوزه کتاب های دینی:

به دلیل ناتوانی و ضغف بنیه علمی اقدام کنندگان آن،با استفاده از منابع غیر معتبر ویا مطالبی که دانستن آن نیازمند پیش نیاز است،در مواردی باعث تاثیرات سوء در باورهای مردم می شود.

فقط چاپ قرآن درکشور ما نیاز به اخذ مجوز خاص و فرآیندهای مربوط دارد،اما فراتر از آن،بررسی و کنترل نقل بخشی از قرآن ویا روایات و هرگونه چینش ونتیجه گیری هیچ متولی ندارد . در حالی که با این غفلت خسارت های جدی به باوردینی افراد وارد می کند.حتی باعث بدبینی نسبت به اصل اسلام وتشیع می شود.همچنان که بارها شاهد سوء استفاده دشمنان از انتشار چنین آثاری بوده ایم.

اگر مقداری این موضوع باز شود بیشتر روشن می شود که حوزه های علمیه وظیفه جدی نسبت به حراست از آن دارند،و صد البته قبل از انتظار از متولیان اجرایی برای پیشگیری از آن، باید کاملا موضوع تنقیح و حدود و ثغور آن گشوده شود تا از خسارت های احتمالی و احیانا برخوردهای افراطی و سلیقه ای جلوگیری گردد.

از انجا که مسئله بسیط نیست و از زوایای متعددی باید به آن نگاه شود،به نظر می رسد بررسی آن در نشست های کارشناسی وبا رعایت تخصص های متناسب با هرموضوع آن ضروری است.بدیهی است پس از آن باید مسئله را  تا تهیه قوانیین ومقررات و درصورت نیاز ایجاد زمینه برخوردهای لازم، آن را  پیگیری کرد.

این اقدام از بهترین کارهای صیانت از حقوق عمومی و باورهای  جامعه است.

خوشبختانه در قم چنین زمینه ای با ابتکار مدیرکل محترم فرهنگ وارشاد اسلامی قم در حال فراهم شدن است تا بتوان با شناسایی راه حل های مناسب ،تهذیب کتاب دینی از این پیرایه را شاهد باشیم و کتاب دینی پیشگام در این راه باشد.انشاءالله.بمنه وکرمه.

به منظور شناسایی برخی جوانب  و طرح موضوع، فهرست این ویژه نامه و فایل متن مصاحبه ذیلا تقدیم می گردد: 

ضمیمه شماره 2 دوماهنامه گزارش میراث (دوماهنامه تخصصی اطلاع رسانی در حوزه نقد و تصحیح متون، نسخه شناسی و ایران شناسی) با موضوع کتابسازی ها و انتحال منتشر شد.

فهرست مطالب

«مقالات دو یا چند مؤلفی، آفتی نوظهور در تحقیقات ادبی»/ سجاد آیدانلو
«حکایت عبدالغفار نجم الدوله از سرقت آثارش»/ محمد باقری
«ناشران بچاپ و بفروش»/ الوند بهاری
«بر جامع البین چه گذشت»/ اکبر ثبوت
«سارق (گرسنه)»/ پیروز سیار
«سه نمونه از سرقت در زمینه کتاب های مذهبی»/ سید ابراهیم سیدعلوی
«نقش دانشگاه ها در شیوع پدیده کتابسازی و تکلفات اداری»/ قاسم صافی
«نابرده رنج گنج میسر نمی شود»/ علی صفری آق قلعه
«سیوطی و رساله ارزشمند وی پیرامون حقوق تألیف»/ محمد عبدلی
«درنگ بر یک فرهنگ»/ فرهاد قربان زاده
«فرهنگ مصطلاحات نسخه شناسی: تألیف یا ترجمه؟ حکایت یک سرقت ادبی»/ محمدعلی کاتب
«تنقیح الابحاث للملل الثلاث: تصحیح مجدد یا سرقت» و «از ساختن کتاب تا کتاب سازی»/ مجدالدین کیوانی

گفت و گو ها

دور اندیشی و سماحت نظر لازم است/ عبدالحسین آذرنگ
نقد را با چشم و هم چشمی اشتباه گرفته ایم/ آذرتاش آذرنوش
پخته خواری، معضل جامعۀ فرهنگی ما/سیدعلی آل داوود
نگارش نقدهای عالمانه کم ارزش تر از مقالۀ پژوهشی نیست/ سجاد آیدانلو
چرا سایت «استادان علیه تقلب فیلتر شده است»/ موسی اکرمی
نباید برای اهل قلم مجازات قانونی وضع کرد/ حسن انوشه
انواع سرقت ادبی و حقوق مولفان/ نصرالله پورجوادی
کتاب بازی های ما زمینۀ کتابسازی شده است/ جویا جهانبخش
ترجمه های قرآن هم گرفتار تب کتابسازی شده اند/ ابوالفضل حافظیان بابلی
آشکارا تقلب می شود و کسی اهمیت نمی دهد/ نجفقلی حبیبی
کتابسازی نتیجۀ نقد و ضعف نظریه پردازی است/ اصغر دادبه
هیچ نهادی دلسوز قواعد زبان فارسی نیست/ سید محمد دبیر سیاقی
کتاب سازی را باید نوعی بساز و بفروش دانست/ علیرضا ذکاوتی قراگوزلو
فاجعه است که عده ای به پخته خواری کامل رسیده اند/ علی رواقی
در مقابل کتابسازی ها سکوتی دردناک کرده ایم/ محمدحسن سمسار
دوست دارند تألیفاتشان صفر بیشتری داشته باشد/ علی اشرف صادقی
علم زدگی فراگیر شده است/ منوچهر صدوقی سها
قبل از مجازات قانونی باید زمینه های اخلاقی ایجاد شود/ احد فرامرز قراملکی
کتابسازی مردم را به بازار نشر بی اعتماد کرده است/ اصغر قائدان
نشر ما بنیه پذیرش کپی رایت را ندارد/عبدالرحیم قنوات
پیامدهای ممیزی زیانبارتر از سود آن است/ میرجلال الدین کزازی
کتابسازی؛ آشفته بازاری برای نام آور شدن/ مجدالدین کیوانی
متون را نباید همانند کتاب داستان چاپ کرد/ نجیب مایل هروی
غالب ترجمه های امروزی تجاوز به حقوق نویسنده است/ فتح الله مجتبایی
نگاه تجاری به کتاب؛ آفت حوزه پژوهش/ محمد مدبری
بخش عمومی در انتشار کتاب های کم مایه رقیب بخش خصوصی شده است/ حسین معصومی همدانی
از تحقیقات دانشجویان تا کتابسازی استادان/ محمدرضا موحدی
باید با نقد پنبۀ کتابسازی را زد/ اکبر نحوی
تصحیح متن کار هر بافنده و حلاج نیست/ مهدی نوریان
مولفان خاطی را باید امر به معروف و نهی از منکر کرد/ محمدجعفر یاحقی
سارقان علمی را باید معرفی کرد/ یحیی یثربی

فایل این شماره نشریه به صورت pdf اینجا   +   قابل در یافت است.

ضمنا نشانی نشریه وسایت و...اینجا