فروشگاه های بزرگ، کجا و چگونه تاسیس می شوند؟/محمد حمزه زاده

چکیده:

چنانچه به حجم تولیدات عناوین کتاب‌های ناشران در یک سال توجه شود (حدود پنجاه هزار عنوان) به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که چه فروشگاهی با چه عرض و طولی برای ارائه حتی یک دهم از این تولیدات لازم است

مقدمه

در بررسی مهمترین مسایل نشر کشور، عمدتاً به وجود ضعف‌ها و نقایص فراوان در شبکة توزیع کشوری (که شاید اصلاً به درستی شکل نگرفته) و شبکة فروشگاهی کشوری (که تقریباً وجود ندارد) بر می‌خوریم. فارغ از وابستگی چند وجهی این دو بخش (: توزیع و فروش)، در این طرح قصد داریم با فرض پذیرش لزوم ایجاد شبکة فروشگاهی در کشور، به مهمترین ویژگی‌های چنین فروشگاه‌هایی بپردازیم.

ورود به موضوع: عوامل مهم در شکل‌گیری فروشگاه بزرگ

هر کالایی برای ارائه به مشتریان نیازمند ویترین است. در مورد کالای کتاب که از حجم و سطح خاص برخوردار است نیز این موضوع صدق می‌کند.

اما باید توجه داشت که رفع این نقص، با افزودن دکه‌ها و فروشگاه‌های کوچکی که در جنب فعالیت‌های دیگر فروشگاهی قرار می‌گیرند، صورت نخواهد پذیرفت و لازم است عوامل اولیة این مهم فراهم شود.



عامل اول: فضای فیزیکی

همان‌طور که برای عرضة بعضی از محصولات (مثلاً میوه) که تنوع بسیار محدودتری نسبت به عناوین کتاب دارد، بازارهای بزرگ و اصطلاحاً میدان‌های تره‌بار ایجاد می‌شود، برای عرضة کتاب و اقلام فرهنگی از این نوع نیز نیازمند فروشگاه‌هایی با سطح ویترین و مساحت مناسب هستیم.

چنانچه به حجم تولیدات عناوین کتاب‌های ناشران در یک سال توجه شود (حدود پنجاه هزار عنوان) به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که چه فروشگاهی با چه عرض و طولی برای ارائه حتی یک دهم از این تولیدات لازم است. ابعاد این فضای فیزیکی وابسته به عواملی متعدد و متنوع است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

الف) موقعیت فروشگاه در شهر (نسبت فاصله با مراکز دانشگاهی، تفریحی، زیارتی، تجاری، فرهنگی و...)

ب) ویژگی‌های جمعیتی (تعداد جمعیت، گروه سنی، نسبت جنسیتی، سطح فرهنگی، سطح تحصیلی، سطح باورهای دینی و مذهبی و...)

ج) ویژگی‌های اجتماعی (تعداد و نوع مشاغل، تعداد بیکاران، گرایشات و باورهای عمومی و...)

د) ... و عوامل دیگری که می‌توان بر شمرد.



عامل دوم: فضای نرم‌افزاری

نرم افزار ادارة فروشگاه عبارت از نوع و نحوة تقسیم‌بندی‌ها و چینش کتب و مجموعه برنامه‌های فروشگاه برای استقبال و پاسخگویی و راهنمایی مشتریان و نحوة جذب مشتری و مکانیزم خرید و مشایعت مشتری و خدماتی است که بعد از خرید ارائه می‌شود.



عامل سوم: نیروی انسانی

فروشنده‌های هر فروشگاهی، از جمله کتاب، یکی از مهمترین عوامل مؤثر در تأسیس و اداره و ادامة فعالیت و موفقیت یا شکست آن فروشگاه محسوب می‌شوند. برای محصولات پرتنوعی مانند کتاب، لازم است اطلاعات کافی و دقیق از طریق ارائه مشاوره و راهنمایی به مشتریان داده شود. ضمناً رعایت آداب تعامل با مشتری در مسیر کسب رضایت او به نحوی که در تعریف حرفه‌ای و صنعتی به یک مشتری وفادار تبدیل شود، از جملة مهارت‌هایی است که باید یک فروشنده حرفه‌ای آموخته باشد.



عامل چهارم: سامانه معرفی و جستجوی

الکترونیک کتاب

بدیهی است در هر فروشگاهی هر قدر هم بزرگ، امکان عرضه همة محصولات موجود در بازار میسر نیست و بعد از شکل‌گیری هستة اصلی کتاب‌های موجود در فروشگاه (که براساس عامل اول تعیین می‌شود) مابقی محصولات باید در سطوحی دیگر و در قالب‌هایی از نوع کاتالوگ‌های چاپی و الکترونیک در اختیار مشتریان قرار گیرد تا در صورت لزوم، دست به جستجو در بانک اطلاعات کتاب بزنند.



عامل پنجم: شبکه شدن فروشگاه‌ها

آنچه که وجود فروشگاه‌های بزرگ یا به تعبیری سوپرمارکت‌های کتاب را معنی‌دار می‌کند، اتصال نرم‌افزاری این فروشگاه‌ها به هم است.

فروشگاه‌ها باید این امکان را داشته باشند که در سطح منطقه و استان، موجودی کالای یکدیگر را تکمیل کنند و به اشتراک بگذارند و گاهی تقاضای فوری مشتریان را در همکاری با یکدیگر پاسخ دهند.



عوامل مؤثر دیگر

علاوه بر پنج عامل پیش گفته، عوامل دیگری نیز، هریک در سطحی از اهمیت، به شکل‌گیری و موفقیّت فروشگاه‌های بزرگ کمک می‌کنند. از آن جمله است:

الف) طراحی فضاهایی برای مطالعة موردی مشتریان با هدف بررسی بیشتر محتوی؛

ب) برگزاری برنامه‌های جنبی، از جمله جلسات نقد و گفتگو و جلسات ملاقات با پدیدآورندگان که فروشگاه را به یک پاتوق فرهنگی شبیه می‌کند؛

ج)‌نصب ایستگاه‌های اطلاع‌رسانی برای معرفی کتب جدید؛

د) تأسیس بخش فروش یا مبادله کتب دست دوم؛

هـ) تأسیس باشگاه مشترکان فروشگاه و ارائه خدمات ویژه به آنان (صدور کارت شناسایی، ارائه تخفیف در موارد خاص، ارائه بلیت برنامه‌های هنری استان، ارسال اطلاعات جدید به نشانی مشترکان، و حتی جذب نیرو از میان مشتریان.)

و) و هر اقدام دیگری که با شؤون یک فروشگاه عرضه کتاب سازگار باشد.

منبع: منا