حجت‌الاسلام طباطبایی رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث:فقط سه روز از رحلت پیامبر(ص) گذشته بود که خانه دخترش را آتش زدند

چکیده:

 رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث با اشاره به نقش پررنگ اغراض سیاسی در غصب فدک گفت: غوغاسالاری مانع از وصیت مکتوب پیامبر(ص) شد و فقط سه روز بعد از رحلت ایشان بود که غاصبان به خانه حضرت زهرا(س) هجوم بردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم طباطبایی رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث در گفت‌و‌گو با خبرنگار آیین و اندیشه فارس، با بیان اینکه حوادث پس از رحلت رسول اکرم(ص) از جهات مختلفی نظیر تاریخی، جامعه‌شناسی، رواشناسی و هدایت‌گریی امام قابل بررسی و تفسیر است، خاطرنشان کرد: 70 روز قبل از رحلت پیامبر(ص) جریان غدیرخم اتفاق افتاد و مسلمان‌ها همه در جریان نقش امام علی علیه السلام برای امامت بودند، اما آن گروهی که از قبل زمینه برای غصب خلافت آماده کرده بودند، به گونه‌‌ای کارها را انجام دهند که جریان به نفع خودشان رقم بخورد، لذا وقتی رسوا اکرم (ص) چنین دیدند چند اقدام را برای خنثی سازی فعالیت‌های آنها انجام دادند که مهمترین اقدام رسول‌الله(ص) بحث کتابت وصیت بود.

وی افزود: حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم افراد را خواستند و گفتند: «می‌خواهم یک وصیت را برای شما بنویسم که اگر به آن عمل کنید، گمراه نمی‌شوید»، اما غوغاسالاری بعضی‌ها این کار ناتمام گذاشت، یک کار دیگری هم پیامبر(ص) قبل از رحلت‌شان انجام دادند و این بود که یک سپاهی بزرگ به فرماندهی «اسامة بن‌زید» - جوان 18 ساله‌ای بیش نبود- به سمت مناطق مرزی فرستادند و دستور دادند همه افراد از بزرگ و کوچک در این سپاه باشند، در واقع پیامبر(ص) با این کار می‌خواستند، مدینه در آن روزها خالی باشد، اما کسانی که قصد مشکل‌سازی داشتند، با بهانه‌گیری‌های متعدد سپاه را آنقدر معطل کردند که عاقبت در زمان پیامبر این سپاه اعزم نشد.

حجت‌الاسلام طباطبایی با اشاره حوادث یک هفته پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) از جمله حوادث خیلی شدید مدینه بود، اظهار داشت: اولین اشتباه از ناحیه انصار بود که در «سقیفه بنی‌ساعده» جمع شده بودند، باید توجه داشت که سقیفه را کسانی که بعداً قدرت را در دست گرفته بودند، ابتدا سقیفه را تشکیل نداده بودند، بلکه سقیفه توسط انصار تشکیل شده بود، آن هم به گمان اینکه ممکن است اینها قدرت را بتوانند از حضرت علی(ع) بگیرند، در نهایت انصار و مهاجرین پس از مباحثه‌های فراوان ـ که گزارش آن در کتاب اهل سنت، نسبتاً مفصل آمده است ـ خلیفه را تعیین کردند.

وی با تاکید بر اینکه در جریان سقیفه اقلیت‌های جاهلی حکمفرما بود، ادامه داد: یعنی بحث رسیدن به حقیقت نبود، بحث این بود که چه کسی قدرت را در دست بگیرد، لذا کلاً حوادثی که در سقیفه رخ داد خیلی از تفکرات اسلامی به دور بود، مشکل دیگر در حوادث تاثیرگذار مدینه وجود یک گروهی بود که با سر و صدا و فشار و جنجال کارشان را پیش می‌برند و یک گروه اکثریت که در قبال حوادث ساکت بودند و عکس‌العملی نشان نمی‌دهند، طبیعتاً گروه غوغاسالار قدرت را در دست گرفتند و جریان حمله به منزل حضرت فاطمه(س) در این دوره و در روزهای اول رحلت پیامبر(ص) اتفاق افتاد.

رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث با بیان اینکه بحث غصب فدک بعد از استقرار قدرت صورت گرفت، ابراز داشت: یکی از مهمترین اقداماتی غاصبین انجام دادند، غصب فدک بود، البته فدک از جهت اقتصادی خیلی مهم نبود، چرا که فدک سرزمین خیلی بزرگی نیست، اهمیت فدک به جهت جایگاهی بود که پیامبر اکرم(ص) آن را «ذی‌القربی»‌ داده بود، در واقع فدک نماد امامت بود، یعنی اگر فدک در دست زهرا(س) و امیرالمؤمنین(ع) باقی می‌ماند، معلوم می‌شد خلاقت یا قدرت بعد از پیامبر اکرم(ص) باید به این گروه منتقل شود، به همین جهت آنها درصدد بودند که فدک را اشغال کنند.

وی با تاکید بر جنبه سیاسی ماجرای فدک، افزود: وقتی هادی عباسی و در زمان بعد هارون الرشید تصمیم می‌گیرند که فدک را به امام(ع) برگردانند، امام موسی کاظم (ع) می‌فرمایند: «حد و مرز فدک، حد و مرز مملکت اسلامی است»، یعنی فدک یک قطعه زمین نیست، بلکه یک نماد است، بنابراین طبیعی است که آنها فدک را اشغال کنند، اصل فدک بیش از آنچه نگاه اقتصادی باشد، نگاه سیاسی و جانشینی پیامبر اکرم(ص) در آن نهفته است؛ یعنی حاکمان می‌خواستند خودشان را در جایگاه پیامبر قرار دهند و به عنوان حاکم اسلامی یک منطقه را از دست دختر پیامبر بگیرند.

حجت‌الاسلام طباطبایی در تشریح اهداف غاصبین فدک، تصریح کرد: آنها چند هدف را دنبال می‌کردند، یکی اینکه در جایی قرار بگیرند که پیامبر(ص) قرار داشت، دوم اینکه این جایگاه پیامبر را اعمال کنند، لذا چون پیامبر فدک را در اختیار فاطمه(س) قرار داده است، آنها نیز حق فدک را از او بگیرند! این همان چیزی است که در احتجاج خلیفه اول با حضرت فاطمه زهرا آمده است، به می‌رسد که در قضیه فدک بیش از آنکه خلیفه اول نقش داشته باشد، خلیفه دوم نقش دارد، چرا که حتی خلیفه اول سند فدک را به فاطمه زهرا(س) برگرداند و معمولاً خلیفه اول جوابی درباره استدلال‌های حضرت فاطمه(س) نداشت و بیشتر خلیفه دوم دخالت می‌کرد.

وی با اشاره به سکوت مردم در حوادث هفته اول بعد از رحلت پیامبر(ص) و ادامه این روال تا سال‌های بعد، افزود: در دوره‌های بعد می‌بینید که جامعه هیچ عکس‌العملی نسبت به تجاوزات حکومت از خود نشان نمی‌دهد، حتی از اعتراضات حضرت فاطمه(س) و امام علی(ع) به راحتی می‌گذارند، تاریخ دقیق سقیفه روشن نیست، ولی سقیفه دقیقاً یا همان روز رحلت یا با فاصله بعد از آن سقیفه تشکیل شد، در ابتدای کار یک بیعت داخلی در سقیفه انجام شد و این بیعت داخلی نافذ نبود، چرا که تعداد افرادی که در سقیفه حضور داشتند، بسیار کم بودند، لذا طی یکی دو روز این بیعت را به مسجد کشانند و توانستند با سر و صدا و با تهدید و ارعاب مردم مدینه را به بیعت مجبور کنند.

رئیس پژوهشکده دارالحدیث با بیان اینکه حمله به منزل حضرت فاطمه زهرا(س) در 3 یا چهار روز اول بعد از رحلت پیامبر(ص) رخ داده است، اذعان داشت: حضرت فاطمه(س) خطاب به مهاجمین می‌فرمایند که هنوز آب کفن پیامبر خشک نشده است که به منزل دختر او حمله می کنید، این حادثه از ماجرای غصب فدک هم مهمتر بوده است، چرا که در فاصله نزدیک بعد از رحلت نبی رخ می‌دهد، حمله‌کنندگان به خانه یگانه دختر پیامبر(ص) مردم نبودند، بلکه یک گروهی از مزدوران قدرت از جمله «قنفذ» و «مغیره» حضور داشتند که اینها اصلاً متدین نبودند و به عنوان مسلمانان نمی‌توان روی آنها اسم گذاشت‌ شد و هر کاری که قدرت می‌گفت، انجام می‌دادند، ولی مهم‌تر از آن سکوت مردم است.

وی ادامه داد: مردمی که تمام شخصیت‌شان از پیامبر اکرم(ص) دارند، یعنی اگر از مردم مسلمان آن زمان، پیامبر(ص) را بگیرند، مدینه یک شهر بی‌روح و کوچک می‌شد، که حتی کسی طمعی نداشت تا آن را اشغال کند؛ یعنی تمام شخصیت و بروز اجتماعی‌شان از پیامبر اکرم(ص) است، ولی نسبت به این جریانات ساکت بودند، این در حالی است که منزل حضرت فاطمه(س) چسبیده به منزل پیامبر اکرم(ص) و در کنار قبر پیامبر(ص) قرار داشت.

منبع:فارس