گفت وگو با سیدمرتضی نبوی؛ نگاه خاتمی و احمدی‌نژاد به مجمع‌تشخیص مشترک واشتباه است

چکیده:

جای خالی شخص رییس‎جمهوری، یکی از چالش‎‎های این دوره از مجمع بود که به‎نظر می‎آید توجیهی هم برای این امر وجود ندارد.

مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان بازوی مشورتی رهبري انقلاب، نهادی است که معمولا اعضای حقیقی آن را افرادی با سوابق بالای مدیریتی و وزارتی پر می‎کنند. یکی از این افراد که از دوره سوم (۱۳۷۵/۱۲/۲۷) با حکم رهبر معظم انقلاب به مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه شد، سید مرتضی نبوی است.
به گزارش جهان، او در دوره چهارم و پنجم نیز عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است. سید مرتضی نبوی، وزیر اسبق پست، تلگراف و تلفن در فعالیت‎‎های حزبی هم فعال بوده و قائم مقام جامعه اسلامی مهندسین (از گروه‎‎های اصلی تشکیل‎دهنده جبهه پیروان خط امام و رهبری) است.

در گفت‎وگو با این عضو برجسته مجمع تشخیص، به نكات پیرامون این نهاد حکومتی پرداختیم و مسائل و شبهاتی همچون سیاسی شدن مجمع، عدم حضور رییس‎جمهوری، تداخل حوزه کاری مجمع تشخیص و شورای عالی حل اختلاف را بررسی کردیم. این مصاحبه را به نقل از پنجره می خوانید:

* ارزیابی کلی شما از عملکرد این دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام چیست؟ و در مجموع آن را موفق می‎دانید یا ناموفق؟
به‎نظر می‎رسد در روند کلی مجمع تشخیص مصلحت نظام، در هر دوره نسبت به دوره‎‎های گذشته یک سری دست‎آورد و نوآوری‎‎هایی وجود دارد که منحصرا برای همان دوره است. بر همین اساس در این دوره از مجمع که دوره پنجم آن بود، شاهد تحول مثبتی در امر سیاست‎گذاری بودیم.

سیاست‎‎های در حال پیگیری، به‎سمت شفاف‎تر شدن و راهبردی‎تر شدن پیش رفت و ما از کلیگویی خارج شده و به‎سمت شفافيت حرکت کردیم و با توجه به چشم‎انداز، جهت‎گیری سیاست‎‎ها روی محور چشم‎انداز قرار گرفت. به‎نظر من این دست‎آورد مهم و جدید این دوره مجمع بود.

مجمع معمولا جای بحث‎‎های کارشناسی است؛ افراد از گرایش‎‎های مختلف و با تجربیات طولانی اجرایی، تقنینی و قضایی در جلسات حضور دارند. همین امر موجب می‎شود تا مباحث مطرح شده با نگاهی کاملا کارشناسانه مطرح شده و از پختگی لازم برخوردار باشد. اما متأسفانه در این دوره ما یک خلا داشتیم و آن جای خالی رییس قوه مجریه در جلسات بود که در حقیقت دولت را از جایگاه خود در مجمع تشخیص مصلحت نظام محروم کرد. البته به‎صورت پراکنده نظرات کارشناسی دولت هم گرفته می‎شد و کارشناسانی از دستگاه اجرایی می‎آمدند، اما به هر حال جای خالی شخص رییس‎جمهوری، یکی از چالش‎‎های این دوره از مجمع بود که به‎نظر می‎آید توجیهی هم برای این امر وجود ندارد.

* مشاور حقوقی رییس ‎جمهوری (غلامحسین الهام)، در پاسخ به موضوع عدم حضور رییس‎جمهوری در مجمع تشخیص مصلحت مطرح کرده بود که مجمع در این دوره به رقیب سیاسی دولت تبدیل شده است. نظر شما به‎عنوان یکی از افرادی که با حکم رهبري انقلاب عضو مجمع شده‎اید، در این‎خصوص چیست؟
این حرف که مجمع تشخیص رقیب سیاسی دولت شده، به‎نظر من یک توجیه نچسبی به مجمع تشخیص مصلحت است. جالب است که برخی از رؤسای جمهوري سابق نظیر آقای خاتمی هم همین برداشت را از مجمع داشتند. این‎که ما یک نهاد رسمی کشور را بخواهیم با انگ‎‎های مختلف ضربه بزنیم، آن‎هم برای عدم حضوری که هیچ توجیه قانونی ندارد، صحيح نيست. مجمع اساسا ساختارش اجازه نمی‎دهد که ماشین امضای کسی شود، حتی رییس مجمع.

مجمع یک نهاد مشورتی برای مقام معظم رهبری است و اعضای آن را هم رهبری منصوب می‎کنند و ایشان توجه دارند که گرایش‎‎های متفاوتی در این‎جا حضور داشته باشند، در نتیجه مجمعی را که منتخب رهبری است ما تعبیر کنیم به لجنه مخالف دولت این درست نيست و همان‎طور که اشاره شد، اين حرف از جمله برداشت‎‎های مختلف دکتر احمدی‎نژاد و آقای خاتمی است.

نکته بعدی این است که در برخی موارد بحث‎‎های راهبردی و مهم در مجمع مطرح بوده و اعضای این نهاد تلاش کردند تا نظر دولتی‎ها را هم بگیرند و آن‎چه که مصلحت نظام است برگزینند. بیان این‎گونه حرف‎ها به‎خاطر اختلاف‎‎های شخصی احمدی‎نژاد با هاشمی است و ربطی به کلیت مجمع تشخیص مصلحت ندارد.

* مقام معظم رهبری بعد از بالا گرفتن اختلافات میان دولت و مجلس، شورای عالی حل اختلاف را به ریاست آیت‎الله هاشمی شاهرودی تشکیل دادند. با توجه به‎جایگاه فراجناحی مجمع تشخیص و این‎که وظیفه این نهاد نیز رسیدگی به همین مسائل است، ضرورت تشکیل این شورا چه بود؟
ببینید شورای عالی حل اختلاف و مجمع تشخیص مصلحت نظام اساسا دو مأموریت جداگانه دارند. یکی از وظایف عمده مجمع آن‎گونه که در قانون اساسی آمده، مشورت دادن به مقام معظم رهبری است. یعنی رهبری سیاست‎گذاری‎ها را بعد از مشورت با مجمع انجام می‎دهند. دیگر وظیفه این مجمع نیز حل معضل است، یعنی اگر رؤسای قوا احساس کردند که یک مسأله غامضی در کشور به‎وجود آمده که از طرق عادی قابل‎حل نیست از رهبری تقاضا می‎کنند و باز اگر ایشان آن مسأله را معضل تشخیص دادند، آن را به مجمع ارجاع می‎دهند. یک وظیفه دیگر هم رسیدگی به اختلافات میان مجلس و دولت است. این‎ها وظایف اصلی مجمع است.

اما رهبری در اصل 110، یک‎سری وظایف دیگری هم دارند من جمله در بند هفتم آمده «مسئولیت حل اختلاف و تنظیم روابط سه قوه» که این متفاوت با وظایف مجمع تشخیص است. ایشان برای انجام بهتر این وظیفه، هیأت عالی حل اختلاف را تأسیس کردند که پشتوانه کارشناسی و مشورتی ایشان باشد؛ در نتیجه هیچ تناقضی میان وظایف آن با مجمع نیست. لازم به ذکر است که این وظیفه رهبری تاکنون هیچ‎گاه به مجمع تشخیص سپرده نشده بود.

* اگر بخواهید چند اقدام مهم مجمع را در دوره اخیر نام ببرید، به کدام موارد اشاره خواهید کرد؟
رسیدگی به سیاست‎‎های کلی برنامه پنجم توسعه که نسبت به برنامه قبل، تحولات خوبی (از جمله شفافیت و کمی‎تر شدن) پیدا کرده است.
همچنین تصمیمات مهم درباره برخی از لوایح اختلافی مثل لایجه ارتقاي سلامت اداری که در مجلس ششم تصویب شده بود و خیلی حاشیه به‎همراه داشت، اما در مجمع خیلی روی آن کار شد تا به یک نتیجه قابل قبولی برسد. رسیدگی به قانون برخورد با جرائم خاص مانند قاچاق کالا و یا مواد مخدر و... هم از دیگر اقدامات مهم و قابل ذکر مجمع در دوره پنجم است.

* اولویت‎‎های اصلی و مهم مجمع در دوره جدید را چه مسائلی می‎دانید؟
با توجه به نام‎گذاری امسال به نام جهاد اقتصادی در ماه‎‎های اخیر خیلی در مجمع تلاش کردیم که سیاست‎‎های مربوط به این مسأله را هم تدوین کنیم که متأسفانه برای امسال به نتیجه دلخواه نرسیدیم. اقتصاد در حال حاضر مهم‎ترین مسأله روز کشور ما است. سیاست‎‎هایی که بستر جهاد اقتصادی را فراهم کند از جمله دستور‎های مهم مجمع در دوره آینده خواهد بود.

سامان دادن به رقابت‎‎های سیاسی و اصلاح نظام انتخاباتی که منجر به پدید آمدن روالی شایسته‎تر و کارآمدتر باشد یکی دیگر از اولویت‎‎های مهم مجمع محسوب ميشود که البته برای همین دوره انتخابات مجلس قرار بود تحقق پيدا كند ولی با توجه به بعضی نکات، این مسأله انجام نشد.
در مجموع باید گفت که ساماندهی به بستر‎های موردنیاز جهاد اقتصادی و پیگیری مسأله تدوین الگوی پیشرفت اسلامی - ایرانی دو وظیفه قابل توجه مجمع در دوره آینده خواهد بود.

منبع:19دی