بررسی ایبنا از يك سال صنعت نشر:ازگراني كاغذ تا جا مانده‌هاي فرانكفورت

چکیده:

صنعت نشر در سال 1390 آبستن رخدادها و وقايع مختلفي بود؛ شايد بتوان از گراني كاغذ به عنوان مهم‌ترين رويداد حوزه نشر نام برد، اما همه وقايع به اين موضوع خلاصه نمي‌شدند و موضوع هايي مانند نمايشگاه كتاب تهران، پيگيري معافيت مالياتي كتابفروشان و ناشران، در ميان اخبار مهم نشر قرار مي‌گرفتند./

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، با اتمام سال 1390 و در روزهاي كه مردم به جمع‌بندي كارها و برنامه‌هاي خود در طول سال گذشته مي‌پردازند، «ايبنا» نيز وقايع صنعت نشر در سال جاري را در سطرهاي زير مرور كرده است.

رويدادهاي نشر چون دو دهه اخير با نمايشگاه كتاب تهران آغاز شد؛ بیست و چهارمین نمایشگاه کتاب تهران، 14 تا 24 ارديبهشت ماه در مصلاي امام خميني (ره) با شعار «ارتقای معرفت دینی و بصیرت فرهنگی در سال جهاد اقتصادی» برگزار شد.

در نمايشگاه حدود چهار هزار ناشر ایرانی و خارجی حضور داشتند و بیش از 400 هزار عنوان کتاب در فضایی به وسعت 120 هزار متر مربع عرضه شدند.

جاي خالي ناشران ايراني در فرانكفورت
اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران امسال غرفه‌اي در نمايشگاه فرانكفورت نداشت و تنها ناشران و كتابفروشان ايراني علاقه‌مند به حضور در بازارهاي جهاني، براي بازديد به بزرگترين نمايشگاه كتاب جهان رفتند.

امسال قرار بود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي يا اتحاديه غرفه‌اي در نمايشگاه فرانفكورت داشته باشند كه اين اتفاق رخ نداد. اين در حالي بود كه اتحاديه ناشران اغلب كشورهاي جهان در اين نمايشگاه حضور دارند و ظرفيت‌هاي نشر خود را به جهانيان معرفي مي‌كنند.

پيگيري معافيت مالياتي كتابفروشان
يكي از فعاليت‌هاي جدي و مستمر اتحاديه ناشران و كتابفروشان در سال 1390، پيگيري معافيت مالياتي ناشران و كتابفروشان بود. بخش عمده فعاليت‌هاي اتحاديه بر اين موضوع متمركز شده بود و در اين زمينه فعاليت‌هاي مختلفي انجام شدند.

ارسال استفساريه به مجلس شوراي اسلامي و پيگيري از هيات دولت از جمله تلاش‌ها در اين زمينه به شمار مي‌آيد. يكي از اين تلاش‌ها كه به نتيجه نسبتا خوبي منجر شده است، پاسخ مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي به استفساريه اتحاديه است. به دنبال استفساريه تقديمي از سوي اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران به مجلس شوراي اسلامي درباره معافيت مالياتي كتابفروشان، مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي در گزارشي كارشناسانه به اين موضوع پاسخ داده است.

در اين اظهارنظر، ادعاهاي اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران مبني بر اعتبار قانون معافيت موسسات انتشاراتي و كتابفروشان مصوب ارديبهشت سال 1380 و صلاحيت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در تعيين مصاديق فعاليت‌هاي مذكور در بند ل ماده 139 قانون ماليات‌هاي مستقيم مصوب بهمن 1380 مورد تاييد قرار گرفته است.

به اين ترتيب، با توجه به مسووليت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و مجموعه متنوع فعاليت‌هاي فرهنگي، هنري، انتشاراتي و مطبوعاتي زير مجموعه وزارت ارشاد، تعيين تمام مصاديق مشمول معافيت مالياتي با تصويب اين قانون به صورت انحصاري با وزارت ارشاد خواهد بود.

ديدار اصحاب نشر و دري
نشست اصحاب نشر با مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در قالب برنامه‌هاي نوزدهمين دوره هفته كتاب جمهوري اسلامي ايران در آبان ماه برگزار شد.

در اين مراسم بهمن دري، معاون فرهنگي وزير ارشاد پس از استماع سخنان نمايندگان تشكل‌هاي صنفي با بيان اين‌كه اقتصاد نشر كشور بيمار است، گفت كه دست‌اندركاران و فعالان حوزه نشر كشور بايد با كمك يكديگر اقتصاد نشر را از حال كنوني خارج كنند و برپايي هفته كتاب در كشور، يكي از راهكارهاي توسعه و رونق اين حوزه به شمار مي‌آيد.

بهمن دري كه در هتل انقلاب و در جمع نمايندگان تشكل‌هاي مختلف چاپ و نشر و تعداد زيادي از ناشران و كتابفروشان سخنراني مي‌كرد، دليل حضور نيافتن سيدمحمد حسيني، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي را در اين نشست، جلسه فوري با رييس جمهور عنوان كرد و افزود: برخي از مشكلاتي كه ناشران در حوزه‌هاي مختلف بيان كردند، نشانه دغدغه‌هاي ديني و ملي آنان در عرصه‌هاي مختلف صنعت نشر بود.

ممنوعيت فعاليت مولف ـ ناشرها
يكي ديگر از خبرهايي كه زمستان امسال براي صنعت نشر كشور مهم بود، نامه اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با پیشنهاد جلوگیری از روند اعطای مجوز به مولفان ناشر با عنوان «ناشر- مولف» بود.

در این نامه که به پیوست آن شرح تفصیلی موضوع به امضاي تعدادی از ناشران رسیده٬ آمده بود: متاسفانه بدون هیچ دلیل موجهی هرکس به بهانه چاپ چند برگ در قالب شعر٬ داستان و ... خود را فعال حوزه نشر می‌داند و می‌تواند به‌عنوان ناشر-مولف اثرش را به چاپ برساند. اگر نشر حوزه تخصصی است و ما ناشران کاری جز این حرفه نداریم چرا باید افرادی که از این صنعت بی اطلاع هستند وارد این حوزه شوند.

در این نامه به بهمن دری معاون امور فرهنگی وزير ارشاد پیشنهاد شده بود که ترتیبات و سازوکاری فراهم و تمهیداتی اندیشیده شود که از ادامه این روند جلوگیری شود.

در اين زمينه، معاون امور فرهنگی وزير ارشاد نيز با مثبت دانستن این پیشنهاد و با تاکید بر این‌که از لحاظ قانونی مسوولیت انتشار کتاب با ناشر است و هرگونه پیگیری حقوقی متوجه صاحب پروانه نشر است، به اداره کتاب معاونت متبوعش ابلاغ کرد از صدور هرگونه مجوز نشر برای ناشر-مولف به جز مواردی که حايز شرایط است٬ خودداری شود.

سرانجام گراني كاغذ
ناشران و كتابفروشان در ماه‌هاي پاياني سال از گراني كاغذ به عنوان يكي از مهمترين دغدغه‌هاي خود نام مي‌بردند.ثابت نبودن قيمت‌ها در بازار كاغذ، نياز بازار به كتاب و نزديكي نمايشگاه‌ بين‌المللي كتاب تهران از جمله موضوع هايي بودند كه به اين معضلات دامن مي‌زنند.

گراني كاغذ به دنبال نوسانات نرخ ارز در بازار ايران نمود پيدا كرد، به گونه‌اي كه هر بند كاغذ به تناسب قيمت ارز تغيير مي‌كرد و اين تغييرات بسياري از قراردادهاي حوزه نشر را تحت تاثير قرار داد. بلاتكليفي ناشي از كاهش واردات كاغذ و سخت‌تر شدن شرايط خريد از بازارهاي بين‌المللي، هرگونه تصويرسازي براي آينده را دشوار كرده است.

اگر چه بسياري از فعالان حوز‌ه‌هاي مختلف چاپ و بسته‌بندي معتقدند كه گراني كاغذ ربطي به نوسانات ارزي ندارد، اما با ورود به بطن كار، با حكايت ديگري روبرو مي‌شويم. جليل غفاري‌رهبر، رييس اتحاديه صحافان تهران كه كاغذ يكي از مواد اوليه مورد نياز آن‌ها به شمار مي‌آيد، معتقد است كه اغلب واردكنندگان كاغذ از ارز 1220 توماني استفاده مي‌كنند و قيمت‌ها نبايد افزايش كنوني را داشته باشد و اين اقدام به دور از چشم سازمان تعزيرات و به راحتي انجام مي‌شود.

اين گراني‌ها به شكلي بود كه دو ماه پيش قيمت هر بند كاغذ تحرير كه پركاربردترين كاغذ براي چاپ يك كتاب است 37‌ هزار‌ و 500تومان بود که تا 45 - 46 ‌هزار تومان هم رسيد.

در اين ميان، گراني كاغذ به دليل حساسيت و نقشي كه در مسايل فرهنگي و چاپ و نشر دارد، مورد انتقاد مراجع و علما نيز قرار گرفته است. آيت‌الله سبحاني با انتقاد از گراني كاغذ، گفته است كه مسوولان بايد مراقب دشمنان داخلي و خارجي باشند و نبايد در عرصه توليد و اقتصاد به سوي دشمنان دست دراز كنيم. اين مرجع تقليد با انتقاد از گراني كاغذ و ايجاد مشكل براي چاپ و نشر، يادآور شده است كه قيمت كاغذ براي ناشران مشكل ايجاد كرده است، ديگر نمي‌توان با اين هزينه‌ها انتشارات داشت، مسوولان ارشاد بايد براي حل اين مشكل چاره‌اي بينديشند.

سال تلخ و شيرين 90 با چنين رويدادهايي براي اهالي فرهنگ و هنر تمام شد.

منبع: ایبنا