فعالیت گروهیِ کتاب‌محور در شبکه‌های اجتماعی مجازی/علی اکبر اکبری تبار

چکیده:

 نتیجة بررسی شبکه‌های اجتماعی حول موضوع کتاب این است که در این زمینه سه نوع فعالیت گروهی وجود دارد که وجه مشترکشان استفاده از بستر اینترنت و شبکه اجتماعی، و علاقه به کتاب است.

چکیده
هدف از مقاله حاضر شناخت فعالیت گروهیِ کتاب‌محور در شبکه‏های اجتماعی مجازی بوده است. بدین منظور از میان سه دسته عمده‏ای که به فعالیت گروهی مرتبط با کتاب در این شبکه‏ها می‏پردازند (شبکه‏های اجتماعی کتاب‏محور، شرکت‏های چاپ و نشر و توزیع کتاب در شبکه‏های اجتماعی و گروه‏های زیرمجموعة شبکه‏های اجتماعی مختلف ـ که موضوع شکل‏گیری و فعالیت این گروه‏ها کتاب است ـ شبکه اجتماعی متخصصان ایران (یو 24) بررسی می‌شود. در این مقاله جهت انتخاب گروه‏ها، و سنجش و مقایسه میزان فعالیت آن‌ها از هشت شاخص استفاده شده است: عنوان گروه، جایگاه گروه در دسته‏بندی موضوعی گروه‏های یو 24، معرفی‏نامه مقدماتی گروه (که مدیر گروه می‌نویسد)، تعداد اعضای گروه، تنظیمات گروه در ارتباط با عضوگیری و فعالیت اعضا، تعداد پیام‏ها و یادداشت‏های به اشتراک گذاشته شده در گروه، میانگین زمان به‌روز شدن گروه، و میانگین تعداد نظرات نوشته‌شده برای هر یادداشت. بر اساس سه شاخص عنوان گروه، جایگاه آن در دسته‏بندی موضوعی گروه‏های یو 24، و معرفی‏نامه مقدماتی گروه، گروه‏هایی که در ارتباط با کتاب فعالیت داشتند مشخص شدند (که تعداد آن‌ها 8 عدد بوده است.) در مرحله بعد، با استفاده از 5 شاخص دیگر میزان فعالیت این گروه‏ها مطالعه و مقایسه شد. نتایج حاصل از این مطالعه بدین قرار است:
از میان 1941 گروه فعال در شبکه اجتماعی متخصصان ایران (یو 24)، هشت گروه در ارتباط با کتاب فعالیت داشته‏اند. از میان این گروه‏ها بر اساس شاخص تعداد اعضا، گروه داستانِ کوتاه بیشترین و گروه ترجمة چند کتاب جدید کمترین تعداد اعضا را دارا بوده‏اند. بر اساس شاخص تعداد پیام‏ها، گروه داستان کوتاه بیشترین و گروه ترجمة کتاب، کمترین تعداد پیام‏ها را به اشتراک گذاشته‏اند. بر اساس شاخص میانگین فعالیت گروه (میانگین زمان به‌روز شدن گروه) گروه داستان کوتاه بیشترین و گروه ترجمة کتاب، کمترین میزان فعالیت را داشته است. بر اساس شاخص میانگین تعداد نظرات (کامنت‏ها به نوشته‏ها) گروه مطالب خواندنی بیشترین میزان نظرات ـ در نتیجه بیشترین میزان جذابیت یادداشت‏ها و بیشترین میزان بازخورد ـ و گروه ترجمة کتاب کمترین میزان میانگین نظرها را داشته است.
واژگان کلیدی
پویایی گروهی، شبکه‏های اجتماعی مجازی، فعالیت گروهی کتاب‏محور، شبکه اجتماعی متخصصان ایران، یو 24
Keywords:Group Dynamics, Social Networking Sites (SNS), Book-based Group Activity, Iran Experts Social Networkin Site, U24

مقدمه


همان‌طور که از زمان‏های گذشته مرسوم بوده است، هر فردی که کتابی را مطالعه می‏کرد و مطالب آن را مناسب می‏یافت، آن را به دوستان و نزدیکان خود توصیه می‌کرد. در زمان حال نیز این توصیه‌ها ادامه دارد. اما هم اکنون مکانیسم‏ها و ابزارهایی برای این امر ایجاد شده ‏است که گاه شکل و ظاهر این ابزارها باعث می‏شود کارکرد سادة آن‌ها و اینکه جایگزین ابزارهای گذشته شده‏اند را فراموش کنیم. گرچه مدت زمان زیادی از ظهور اینترنت و ابزارهای آنلاین نمی‏گذرد، با وجود این ابزارها بسیاری از تعاملات و مبادلات جامعه را متحول کرده، و شکل و ساختار بسیاری از فعالیت‏های بشری را دگرگون ساخته‏اند. امروزه شکل و ظاهر کتاب نیز عوض شده است و گونه‏های مختلفی از کتاب‏های الکترونیکی یا کتاب‏های آنلاین و... استفاده می‌شود، که در اینجا شیوة فعالیتِ گروهی دربارة کتاب بررسی شده است و انواع تحول‏یافته و جدید کتاب‏ها موضوعی گسترده است که مجال بررسی آن نیست. مقاله حاضر از میان ابزارهای مختلف و گونه‏های متعدد رسانه‏های اجتماعی1 شبکه‏های اجتماعی آنلاین2 را بررسی می‌کند. شبکه‏های اجتماعی3 بستری را فراهم آورده‏اند که در آن افراد امکان برقراری رابطه با همدیگر را داشته و بسیاری از محدودیت‏های شبکه‏های اجتماعی واقعی (بیرونی) نظیر محدودیت‌های مکانی و جغرافیایی، زمانی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و... را ندارند. افراد در این شبکه‏ها می‏توانند کسانی را بیابند که با آن‌ها علائق مشترکی دارند، اما به لحاظ زمانی و مکانی هرگز امکان برقراری ارتباط با آن‌ها را پیدا نکردند، برای نمونه، افرادی که همگی به کتاب و کتاب‌خوانی و اشتراک آن علاقه‌منداند با حضور در شبکه‏های اجتماعی و استفاده از بستر توانمندساز آن توانسته‏اند با افرادی از سراسر دنیا که علاقه‏ای مشترک به کتاب دارند، ارتباط برقرار کرده و از مزایای این ارتباط بهره ببرند.

انواع شبکه‌های اجتماعی فعال در مورد کتاب
نتیجة بررسی شبکه‌های اجتماعی حول موضوع کتاب این است که در این زمینه سه نوع فعالیت گروهی وجود دارد که وجه مشترکشان استفاده از بستر اینترنت و شبکه اجتماعی، و علاقه به کتاب است. دستة اول شامل شبکه‏های اجتماعی کتاب‏محور4 است که بخش اعظم فعالیت این شبکه‏ها حول معرفی، اشتراک‏گذاری و مباحثه دربارة کتاب است. نمونه‏های بارز این شبکه‏ها عبارت‌اند از: گودریدز5، شلفاری6، لایبرری تینگ7، بوک کراسینگ8، ریدر29، بوک ترایبز10، رِویش11، کانکت ویابوکس12 و بوک ربیت13. شبکه‏های نام‌برده با وجود تفاوت‏هایشان، وجه مشترک مهمی دارند و آن اینکه هدف اصلی، شکل‌گیری شبکه برقراری ارتباط میان افراد علاقمند به کتاب است.14 دسته دوم فعالیت گروهی در شبکه‏های اجتماعی، شامل حضور شرکت‏های چاپ و نشر و توزیع کتاب در شبکه‏های اجتماعی و در قسمت پروفایل‏های شرکت‏ها15 یا صفحات اجتماعات کوچک16است که نمونه بارز آن حضور انتشارات مک گراهیل17 در اغلب شبکه‏های اجتماعی است. با حضور در سایت18 این شرکت به بخشی19 برمی‏خوریم که در آن ارتباط (لینک20) شرکت در اکثر شبکه‏های اجتماعیِ بزرگ نظیر فیس بوک، توییتر و لینکداین وجود دارد. تصویر شماره 1 ـ بخشی از وب‌سایت شرکت انتشارات مک گراهیل که لینک شرکت در رسانه‏های اجتماعی را دارددسته سوم شامل گروه‏های زیرمجموعة شبکه‏های اجتماعی مختلف است که موضوع شکل‏گیری و فعالیت این گروه‏ها نیز کتاب است و در بستر شبکه‏هایی شکل گرفته‏اند که کارکردهای مختلف و متعددی دارند. برخی از این کارکردها عبارت‌اند از: برقراری و مدیریت ارتباط‌ها و دوست‌یابی، ارتباط‌های کاری و تجاری، اشتراک محتوا و بسیاری کارکردهای دیگر که موجب شده است روزبه‌روز بر تعداد شبکه‏های اجتماعی با اهداف مختلف افزوده شود. افراد این گروه‌ها با وجود آنکه در شبکه به فعالیت‏های دیگر خود (به مانند دیگر اعضا) می‏پردازند، علاقة خود به کتاب را نیز در گروه‏هایی متمرکز کرده و در درون این گروه‏ها به فعالیت گروهی هم‏جهت با اعضای دیگر گروه (شامل معرفی کتاب، ارائه خلاصه‏ای از محتوای آن و ارائه برداشت و نظر شخصی دربارة آن کتاب) پرداخته‌اند؛ و در نتیجة با کتاب‏های دیگر آشنا و از نظرات دیگران دربارة کتابی که مطالعه کرده‏اند نیز مطلع می‏‌شوند. از میان سه دستة معرفی‌شده که به فعالیتِ گروهی مرتبط با کتاب در شبکه‏های اجتماعی می‏پردازند، به دسته سوم یعنی گروه‏هایی که مانند زیرمجموعه‏ای از شبکه‏های اجتماعی دیگر فعالیت دارند خواهیم پرداخت. از میان شبکه‏های اجتماعی متعدد که امروزه هر کدام شمار زیادی از افراد را به عضویت در خود ترغیب کرده‏اند، به دلیل آنکه اطلاعات حاضر برای ناشران و شرکت‏های انتشاراتی داخلی کشور مفید باشد به شبکة اجتماعی متخصصان ایران (یو 24) و گروه‏هایی که در این شبکه در ارتباط با کتاب فعالیت دارند خواهیم پرداخت.

داده ها و روش
شبکة اجتماعی متخصصان ایران (یو 24)
مؤسسان شبکة اجتماعی یو 24 هدف از ایجاد این شبکه را ایجاد محیطی حرفه‏ای، هم‌افزا و خالی از تنش برای ارتباط میان متخصصان ایرانی معرفی کرده‏اند21. در این شبکه هر عضو صفحه‏ای شخصی دارد، که در آن سوابق تحصیلی، شغلی و حرفه‌ای، علایق و سرگرمی‌ها و موارد دلخواه دیگر خود را با دیگر اعضا به اشتراک گذاشته و خود را از طریق اطلاعاتی که در این صفحه ارائه دهد، آن طور که می‏خواهد به دیگر اعضا معرفی می‏کند. شبکه یو 24 بخش‏های مختلفی دارد که امکان انجام فعالیت‏های متعددی را به فرد می‏دهند ؛از جمله: بخش خدمات دهندگان، که در این بخش فرد می‌تواند خدماتی را که ارائه می‌دهد به دیگر اعضا معرفی کرده و با خدماتِ که دیگر اعضا آشنا شود. برای دیگران توصیه‏نامه بنویسد و یا از کسانی که با آن‌ها همکاری داشته است بخواهد که برای او توصیه‏نامه بنویسند و خدمات او را معرفی و حسن انجام کار او را تضمین کنند. یکی از بخش‏های فعال و پربازدیدِ شبکه یو 24 گروه‏های تخصصی این شبکه است. در این قسمت هر فرد می‏تواند در گروه‏های موجود که دربارة موضوعاتی خاص فعالیت دارند عضو شود و یا گروهی را در ارتباط موضوع مورد علاقه‌اش خود ایجاد و دیگر اعضا را جهت عضویت در این گروه دعوت کند. فرد با عضویت در گروه‏ها می‏تواند به مباحثه، اشتراک متن، صدا و تصویر در مورد آن موضوع تخصصی بپردازد و از اطلاعاتی که دیگر اعضا به اشتراک می‌گذارند بهره‏مند شود.
گروه‌های فعال در شبکه اجتماعی یو 24
در شبکه متخصصان ایران، 1941 گروه تخصصی فعالیت دارند که این گروه‏ها در هفده دسته موضوعی تقسیم شده‏اند. از میان موضوعات گفته‌شده دستة هنر و فرهنگ بیشترین نزدیکی و هم‌خوانی را با موضوع این مقاله دارد. در این دسته 138 گروه فعالیت می‌کنند. از میان گروه‌های این دسته هفت گروه، و یک گروه نیز در دستة موضوعی یو 24 دربارة کتاب، کتاب‌خوانی و معرفی کتاب فعالیت داشته‏اند ـ که در این مقاله بررسی شده‌ است ـ در ادامه به بررسی دقیق و جزئی‏تر این هشت گروه و ویژگی‏های مشترک آن‌ها خواهیم پرداخت.
گروه‌های مرتبط با کتاب در شبکه اجتماعی یو 24
همان‌طور که گفته شد، در شبکه اجتماعی متخصصان ایران و در دستة موضوعیِ هنر و فرهنگ و یو 24، هشت گروه وجود دارند که به طور خاص در مورد کتاب و کتاب‌خوانی فعال‏اند و اعضای این گروه‏ها متناسب با عنوان و موضوع فعالیت گروه به اشتراک اطلاعاتی دربارة کتاب‏های مختلف می‏پردازند. هشت گروه بررسی‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
معرفی کتاب
معرفی کتاب‌های مفید / فیلم‌های جالب و دیدنی
کتاب و مطالعه آزاد
مطالب خواندنی
داستان کوتاه
ترجمة کتاب
ترجمة چند کتاب جدید
بهترین کتاب‌هایی که تا الان خواندم...
روش
انتخاب گروه‏های مطالعه‌شده در این مقاله از طریق استفاده از سه متغیر صورت گرفته است که بر اساس آن‌ها تمامی گروه‏هایی که در رابطه با کتاب فعالیت می‏کنند انتخاب شدند؛ این متغیرها عبارت‌اند از: عنوان گروه، جایگاه گروه در میان دسته‏بندی موضوعی گروه‏های یو 24، و معرفی‏نامه مقدماتی گروه (که مدیر گروه می‌نویسد و در آن اهداف و فعالیت‌های گروه را شرح می‏دهد، که این اولین عامل در آشنایی و تصمیم فرد جهت عضویت یا عدم عضویت در گروه است.) از طرف دیگر، در مقاله حاضر جهت دستیابی به هدف سنجش و مقایسه میزان فعالیت گروه‏های مرتبط با کتاب در شبکه اجتماعی یو 24، با بررسی دقیق صفحة گروه‏های انتخاب‌شده (در مرحلة قبل)، متغیرهایی تعریف و ساخته شد که محقق را قادر می‏سازند دربارة میزان فعالیت گروه اظهارنظر کند. این متغیرها عبارت‌اند از: جایگاه در دسته‏بندی موضوعی گروه‏های یو 24؛ گروه موردنظر در کدام یک از دسته‏های موضوعی شبکه اجتماعی یو 24 قرار می‏گیرد، به دلیل اینکه افراد برای عضویت در گروه‏ها در دسته‏های تخصصی موجود به جستجو می‌‌پردازند، لذا قرارگیری گروه موردنظر در کنار دیگر گروه‏های تخصصی در دستة خاص که بیشترین ارتباط را با موضوع کتاب داشته باشد، به عضوگیری بیشتر و در نتیجة آن فعالیت بیشتر گروه کمک می‌کند.
تعداد اعضا؛ تعداد اعضای یک گروه شاخص خوبی برای میزان جذابیت مطالب به اشتراک گذاشته‌شده در آن گروه است؛ بنابراین گروه‏هایی که جذابیت بیشتر و مطالب مفیدتری داشته‏اند و در متن معرفی‏نامه مقدماتی خود را بهتر و جذاب‏تر معرفی کرده‏اند، اعضای بیشتری نیز خواهند داشت. به همین ترتیب اعضای بیشتر نیز منجر به فعالیت بیشتر گروه در آینده می‏شود. تنظیمات گروه؛ در شبکه اجتماعی یو 24، مدیران امکاناتی جهت تنظیم گروه در اختیار دارند که در سه زمینه ضرورت تأیید و یا عدم تأیید عضویت در گروه، امکان یا عدم امکان مشاهده یادداشت‏های گروه، و امکان یا عدم امکان افزودن یادداشت به گروه است. تعداد پیام‏ها؛ این متغیر نشان‏دهنده تعداد پیام یا یادداشت‏هایی است که اعضای گروه به اشتراک گذاشته‏اند و شاخصی مناسب جهت سنجش میزان فعالیت گروه است. میانگین فعالیت گروه (زمان به‌روز شدن)؛ محقق بر اساس زمان اشتراک یادداشت‏ها و محاسبه میانگین تفاوت زمان ارائه یادداشت در گروه، شاخص میانگین زمان به‌روز شدن گروه را ایجاد کرده است که بر اساس آن گروه‏هایی که میانگین زمان به‌روز شدن کمتری دارند، گروه‏های فعال‏تری بوده و گروهی که میانگین بیشتری دارد فعالیت کمتری داشته است.میانگین تعداد نظرات (کامنت‏ها به نوشته‏ها)؛ بعد از به اشتراک گذاشتن یادداشتی از یک فرد، اعضای دیگر که این یادداشت را مطالعه می‌کنند می‏توانند مطالب، نظرها و افکارشان خود دربارة آن به صورت کامنت22 (نظر) به آن یادداشت اضافه کنند که این نظرها شامل تأیید و پذیرش، رد و انکار مطلب، و یا اضافه کردن مطالب تکمیلی به یادداشت اصلی است. بر اساس این شاخص می‏توان مشخص کرد که کدام یادداشت‏ها جذابیت و میزان بازخورد بیشتری داشتند و در نتیجه فعالیت بیشتری را در گروه منجر شده‏ است. بنابراین، شاخص میانگین تعداد نظرها نیز به همراه مشخص کردن میزان جذابیت گروه، غیرمستقیم میزان فعالیت گروه را نیز می‏سنجد. به دلیل آنکه زمان تأسیس و آغاز به کار گروه‏های بررسی‌شده با یکدیگر متفاوت بوده است و امکان دارد گروهی با سابقة زمانی دوبرابرِ گروه دیگر وجود داشته باشد و به طبع میزان فعالیت این گروه بیشتر از گروه کم‌سابقه‏تر به نظر بیاید، لذا از میانگین زمان به‌روز شدن و نیز میانگین تعداد نظرات استفاده شده است ـ که امکان مقایسه میان گروه‏هایی با سوابق زمانی متفاوت را فراهم می‏کند.در جهت تحلیل استنباطی و نیز مشخص کردن میزان سازگاری شاخص‏های پیش‏گفته شده با یکدیگر در مرحله نهایی تحلیل داده‏ها، میزان همبستگی میان این شاخص‏ها از طریق آزمون پیرسون محاسبه شده است.

تحلیل داده‌ها و نتایج
در ادامه، ابتدا نتایج توصیفی بررسی شاخص‏های فعالیت گروه برای هر کدام از گروه‏ها جداگانه ارائه شده است و در نهایت نیز نتایج تحلیل استنباطی ارتباط شاخص‏ها با یکدیگر ارائه می‏‌شود.

نتایج توصیفی
همان‌طور که از داده‏های جدول شماره یک مشخص است، گروه معرفی کتاب در دسته موضوعی هنر و فرهنگ قرار گرفته و 22 عضو دارد. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر گروه نبوده است و تمامی افراد می‏توانند یادداشت‏های گروه را مشاهده کنند. اما فقط اعضای گروه می‌توانند به یادداشت‌ها اضافه کنند. به طور کلی هفده یادداشت در این گروه به اشتراک گذاشته شده و میانگین زمان به‌روز شدن گروه 1.13 روز است ـ که به نسبت میانگین پایین و نشانگر فعالیت زیاد گروه است ـ میانگین تعداد نظرات به نوشته‏های گروه 1.77 نظر است ـ که میانگین کمی بوده و حاکی از آن است که یادداشت‏ها جذابیت کافی را نداشته و بازخورد زیادی را منجر نشده‏اند.
از جدول شماره 2 چنین برمی‏آید که گروه معرفی کتاب‌های مفید / فیلم‌های جالب و دیدنی در دسته موضوعی هنر و فرهنگ قرار گرفته و 184 عضو دارد. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر گروه نبوده است و فقط اعضای گروه می‏توانند یادداشت‏های گروه را مشاهده کنند. اضافه کردن یادداشت‏ها را فقط اعضای گروه انجام دهند. به طور کلی 137 یادداشت در این گروه به اشتراک گذاشته شده است و میانگین زمان به‌روز شدن گروه 7.96 روز است ـ که به نسبت میانگین بالایی بوده و نشانگر فعالیت کم گروه است ـ میانگین تعداد نظرها به نوشته‏های گروه 0.66 نظر است ـ که میانگین بسیار کمی است و حاکی از آن است که یادداشت‏ها جذابیت بسیار کمی داشته و بازخورد زیادی را منجر نشده‏اند.
داده‏های جدول شماره 3 نشانگر آن است که گروه کتاب و مطالعه آزاد در دسته موضوعی هنر و فرهنگ قرار گرفته و 200 عضو دارد. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر گروه نبوده است و همه افراد می‏توانند یادداشت‏های گروه را مشاهده کنند. اضافه کردن یادداشت‏ها را فقط اعضای گروه انجام می‌دهند؛ به طور کلی 193 یادداشت در این گروه به اشتراک گذاشته شده است. میانگین زمان به‌روز شدن گروه 5.80 روز است ـ که میانگین تقریباً بالایی است و نشانگر فعالیت کم گروه است ـ میانگین تعداد نظرات به نوشته‏های گروه 0.55 نظر است ـ که میانگین بسیار کمی است و نشانگر جذابیت کم یادداشت‏ها است.
داده‏های جدول شماره 4 نشان می‏دهد که گروه مطالب خواندنی در دسته موضوعی یو 24 قرار گرفته و 214 عضو دارد. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر گروه نبوده و همه افراد می‏توانند یادداشت‏های گروه را مشاهده کنند. اضافه کردن یادداشت‏ها را فقط اعضای گروه انجام می‌دهند. به طور کلی 282 یادداشت در این گروه به اشتراک گذاشته شده است و میانگین زمان به‌روز شدن گروه 1.64 روز است ـ که میانگینی پایین و نشانگر فعالیت زیاد اعضای گروه است ـ میانگین تعداد نظرات به نوشته‏های گروه 9.70 نظر است که میانگین بالایی بوده و در میان گروه‏های بررسی‌شده بیشترین میزان میانگین نظرات است ـ و نشان می‌دهد که یادداشت‏های این گروه جذابیت بسیار زیادی داشته و تعداد بازخورد زیادی را منجر شده‏اند.
همان‌طور که از داده‏های جدول شماره 5 می‏توان نتیجه گرفت، گروه داستان کوتاه در دسته موضوعی هنر و فرهنگ قرار گرفته و 357 عضو دارد که بیشترین تعداد اعضا در میان گروه‏های بررسی‌شده است. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر گروه نیست و فقط اعضای گروه می‏توانند یادداشت‏های گروه را مشاهده و یا اضافه کنند به طور کلی 2523 یادداشت در این گروه به اشتراک گذاشته شده است و میانگین زمان به‌روز شدن گروه 0.18 روز است ـ که کمترین میانگین زمان به‌روز شدن در میان گروه‏های بررسی شده است ـ و نشانگر فعالیت بسیار زیاد اعضای گروه، میانگین تعداد نظرات به نوشته‏های گروه 2.89 نظر است ـ که میانگین نسبتاً کمی بوده ـ و نشان می‏دهد، با وجود آنکه این گروه بیشترین میزان فعالیت را در میان گروه‌های بررسی‌شده دارد اما یادداشت‏های به اشتراک گذاشته‌شده در گروه بازخورد زیادی را دریافت نکرده‏اند؛ البته دلیل آن می‏تواند موضوع خاص فعالیت گروه باشد. این گروه در حوزه داستان کوتاه فعالیت داشته و اغلب اعضا داستان‏های کوتاهی که خوانده و یا شنیده‏اند را در گروه به اشتراک می‏گذارند؛ لذا امکان برقراری تعاملات کامنتی بر سر این داستان‏ها کاهش می‌یابد و هر فرد داستان کوتاهی را که به نظرش مناسب است به اشتراک می‏گذارد.
جدول شماره 6 بیانگر آن است که گروه ترجمة کتاب در دسته موضوعی هنر و فرهنگ قرار گرفته و 25 عضو دارد. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر گروه نبوده و همه افراد می‏توانند یادداشت‏های گروه را مشاهده کنند و اضافه کردن یادداشت‏ها را فقط اعضای گروه انجام می‌دهند. به طور کلی چهار یادداشت در این گروه به اشتراک گذاشته شده است و میانگین زمان به‌روز شدن گروه 205.34 روز است ـ که بیشترین میانگین در میان گروه‏های بررسی‌ شده است ـ و فعالیت بسیار کم اعضای گروه را نشان می‌دهد. میانگین تعداد نظرات به نوشته‏های گروه 0.25 نظر است ـ که میانگین بسیار کمی است و در میان گروه‏های بررسی‌شده کمترین میزان میانگین نظرات است ـ و نشان‏دهنده این است که یادداشت‏های این گروه جذابیت بسیار کمی داشته و تعداد بازخورد زیادی را منجر نشده‏اند.
همان‌طور که از اطلاعات جدول شماره 7 برمی‏آید، گروه ترجمة چند کتاب جدید که در دستة موضوعی هنر و فرهنگ قرار می‏گیرد فعالیت خود را به تازگی آغاز کرده است و تا کنون فقط چهار عضو دارد که کمترین تعداد اعضا در میان گروه‏های بررسی شده است. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر نیست و همه افراد می‏توانند یادداشت‏ها را مشاهده کنند، ولی افزودن یادداشت به گروه فقط در اختیار اعضا است. تا کنون پیامی در این گروه به اشتراک گذاشته نشده است که در پاسخ به آن کامنت و بازخوردی ثبت شود.
جدول شماره 8 نشانگر آن است که گروه «بهترین کتاب‏هایی که تا الان خواندم...» در دسته موضوعی هنر و فرهنگ قرار گرفته است و 116 عضو دارد. عضویت در این گروه نیازمند تأیید مدیر گروه نیست و فقط اعضای گروه می‏توانند یادداشت‏های گروه را مشاهده و اضافه کنند به طور کلی 63 یادداشت در این گروه به اشتراک گذاشته شده است و میانگین زمان به‌روز شدن گروه 7.69 روز است ـ که در میان گروه‏های بررسی‌شده میانگینی متوسط است ـ و نشانگر فعالیت متوسط اعضای گروه است، میانگین تعداد نظرات به نوشته‏های گروه 1.05 نظر است ـ که میانگین کمی است ـ و نشان‏دهنده این است که یادداشت‏های این گروه جذابیت زیادی نداشته و تعداد بازخورد زیادی را منجر نشده‏اند.

نتایج استنباطی
در این بخش نتایج بررسی میزان همبستگی و ارتباط میان شاخص‏های مختلف طراحی‌شده جهت سنجش میزان فعالیت گروه‏ها در ارتباط با کتاب ارائه می‏‌شود.جدول شماره 10 بیانگر آن است که تمامی شاخص‏ها با یکدیگر روابط مستقیم دارند. در میان جفت متغیرهای تعداد اعضا و تعداد پیام‏ها، تعداد اعضا و میانگین زمان به‌روز شدن، تعداد پیام‏ها و میانگین زمان به‌روز شدن رابطه‌ای مستقیم، قوی و معنادار وجود داشته است، و در میان جفت متغیرهای تعداد اعضا و میانگین تعداد نظرات رابطه مستقیم و متوسط غیرمعنادار وجود داشته است، و در میان جفت متغیرهای تعداد پیام‏ها و میانگین تعداد نظرات، میانگین تعداد نظرات و میانگین زمان به‌روز شدن رابطه مستقیم و ضعیفِ غیرمعنادار وجود داشته است.

نتیجه‌گیری
نتایج تحقیق حاکی از آن است که از میان 1941 گروه فعال در شبکه اجتماعی متخصصان ایران (یو 24) و بر اساس شاخص‏های عنوان گروه، جایگاه گروه در میان دسته‏بندی موضوعی گروه‏های یو 24 و متن معرفی‏نامة مقدماتی گروه، هشت گروه در ارتباط با کتاب فعالیت داشته‏اند. از میان این گروه‏ها بر اساس شاخص تعداد اعضا، گروه داستان کوتاه بیشترین و گروه ترجمة چند کتاب جدید، کمترین تعداد اعضا را دارا بوده‏اند. بر اساس شاخص تعداد پیام‏ها، گروه داستان کوتاه بیشترین و گروه ترجمة کتاب، کمترین تعداد پیام‏ها را به اشتراک گذاشته‏اند. بر اساس شاخص میانگین فعالیت گروه (میانگین زمان به‌روز شدن گروه) گروه داستان کوتاه بیشترین و گروه ترجمة کتاب کمترین میزان فعالیت را داشته است. بر اساس شاخص میانگین تعداد نظرات (کامنت‏ها به نوشته‏ها) گروه مطالب خواندنی بیشترین میزان نظرات و در نتیجه بیشترین میزان جذابیت یادداشت‏ها را داشته و بیشترین میزان بازخورد را ایجاد کرده است و گروه ترجمة کتاب کمترین میزان میانگین نظرات را داشته است. بر اساس نتایج حاصل از شاخص تنظیمات گروه، افرادی که می‏خواهند به گروه بپیوندند باید ابتدا به تأیید مدیر گروه برسند که در این صورت بر اساس مشاهدات محقق، تعداد اعضای گروه کاهش پیدا می‌کند، در حالت دوم که عضویت نیازمند تأیید مدیر گروه نیست. اعضای بیشتری به گروه می‏پیوندند؛ (تمامی گروه‏های بررسی‌شده در این مقاله ضرورت تأیید یا عدم تأیید مدیر گروه جهت عضویت افراد را ندارند.) در مورد تنظیمات مشاهده یادداشت‏های گروه، در حالتی که مدیر تصمیم می‏گیرد یادداشت‏های گروه فقط برای اعضای گروه قابل مشاهده باشد، افراد جهت دستیابی به مطالب باید به عضویت گروه درآیند که در نتیجه آن فرد نمی‏تواند بر اثر جذابیت یادداشت‏های گروه جذب آن شود؛ زیرا بعد از عضویت است که یادداشت‏ها را مشاهده می‏کند و برای تصمیم‏گیری در مورد عضویت یا عدم عضویت فقط به عنوان گروه و جایگاه گروه در دسته‏بندی موضوعی گروه‏های یو 24 و نیز متن معرفی‏نامه مقدماتی گروه ـ که مدیر گروه آن را می‌نویسد ـ دسترسی دارد. در نوع سوم تنظیمات نیز مدیر گروه تعیین می‏کند که چه کسانی می‏توانند یادداشت‏هایی را به اشتراک گذارند و چه کسانی این امکان را ندارند ـ که این امر نیز امکان مشارکت افراد بدون عضویت در گروه را کاهش می‏دهد. موردی استثنایی در گروه‏های بررسی‌شده به چشم می‏خورد که در آن گروه داستان کوتاه که حائز بیشترین میزان تعداد اعضا و پیام‏ها و میانگین زمان به‌روز شدن است، در شاخص میانگین تعداد نظرات میزان متوسط دارد. دلیل آن هم می‏تواند موضوع خاص فعالیت گروه باشد. این گروه در حوزه داستان کوتاه فعالیت داشته است و اغلب اعضا داستان‏های کوتاهی که خوانده و یا شنیده‏اند را در گروه به اشتراک می‏گذارند؛ لذا امکان برقراری تعاملات کامنتی بر سر این داستان‏ها کاهش یافته و هر فرد داستانی کوتاه را که به نظرش مناسب می‏آید به اشتراک می‏گذارد. خلاصة از نتایج ارائه شده در جدول شماره 9 نمایش داده شده است. همان‌طور که از نمودار بالا برمی‏آید گروه داستان کوتاه بیشترین تعداد اعضا و پیام‏ها و بیشترین میزان فعالیت (کمترین میزان زمان به‌روز شدن متناظر با بیشترین میزان فعالیت است) را دارا بوده و گروه ترجمة چند کتاب جدید کمترین تعداد اعضا و پیام را داراست. در شاخص زمان به‌روز شدن، بیشترین میزان را در گروه ترجمة کتاب می‌بینیم (که متناظر با کمترین میزان فعالیت گروه است). در شاخص میانگین تعداد نظرات، گروه ترجمة کتاب کمترین میزان میانگین و گروه مطالب خواندنی بیشترین تعداد نظرات را دارا بوده است که این نشان‌دهندة از بیشترین میزان جذابیت یادداشت‏های این گروه است. شبکه اجتماعی یو 24 هر چند وقت یکبار، 10 گروه ـ که فعال‏ترین گروه‏های تخصصی هستندـ را معرفی کرده و لیست آن‌ها را در صفحه گروه‏ها قرار می‏دهد، در زمان انجام این مطالعه، دو گروه از این ده گروه از گروه‏هایی بودند که در خصوص کتاب فعالیت داشته و رتبه‏های اول و هشتم را در این لیست داشته‏اند. گروه داستان کوتاه با تعداد کل 10342 یادداشت در رتبه اول، و گروه مطالب خواندنی با 3024 یادداشت در رتبه هشتم قرار داشتند
منابع
در مورد شبکه‏های اجتماعی کتاب‌محور از این منبع استفاده شده است. http://webtrends.about.com/lr/book_websites
در مورد شرکت انتشاراتی مک گراهیل از این منبع استفاده شده است. http://www.mcgraw-hill.com/site/about-us/social
در مورد شبکه اجتماعی متخصصان ایران (یو 24) به این منبع مراجعه شده است. http://u24.ir/gtc.aspx
پی‌نوشت‌ها
1. Social Media/ 2. Social Networking Sites (SNS)
3. مراد از شبکه‏های اجتماعی در این مقاله، شبکه های اجتماعی آنلاین (مجازی) خواهد بود.
4. Book-based Social Networking Sites / 5. Goodreads / 6. Shelfari / 7. LibraryThing / 8. BookCrossing / 9. Reader2 / 10. Booktribes / 11. Revish / 12. ConnectViaBooks / 13. BookRabbit
14. اطلاعات مفید دربارة این شبکه‌ها را می‏توانید از اینجا ببینید http://webtrends.about.com/lr/book_websites
15. Company Profile / 16. Community Pages / 17. McGraw-Hill / 18. http://www.mcgraw-hill.com/site/about-us/social / 19. Social Media Directory / 20. Link / 21. http://u24.ir/gtc.aspx / 22. Comment



منبع: فصلنامه کتاب مهر » شماره 1

منبع: منا