وضعیت نشر و کتاب در چین/سیدغلامرضا حسینی

چکیده:

  طبق آخرین اطلاعات ارائه شده توسط انتشارات رودخانه زرد چین در حال حاضر پانصد و هشتاد و یک موسسه انتشاراتی در این کشور فعالیت دارند که از این تعداد 221 ناشر با مسئولیت مستقیم دولت اداره میشوند و 360 ناشر دیگر هم به همین ترتیب و به صورت استانی فعالیت دارند

 برای ورود به یک موضوع و بحث تخصصی در یک کشور ضروری است شناخت اجمالی از آن کشور داشته باشیم که در ابتدای موضوع بررسی صنعت نشر و وضعیت کتاب در چین، اطلاعات ضروری و اصلی در خصوص وضعیت جغرافیایی، سیاسی، جمعیت، مذهب و... به شرح زیر در اختیار مخاطبین و خوانندگان محترم قرار داده میشود.

جمهوری خلق چین در شرق قاره آسیا و غرب اقیانوس آرام قرار دارد و پایتخت آن شهر پکن است و با حدود نه میلیون و ششصد هزار کیلومتر مربع مساحت، در آسیا بزرگترین کشور و در جهان سومین کشور بزرگ پس از روسیه و کانادا است.

طول مرزهای خشکی چین به حدود بیست و دوهزار و هشتصد کیلومتر می‌رسد. چین از شرق با کره شمالی، از شمال با مغولستان، از شمال شرق با روسیه، از شمال غرب با قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، از غرب و جنوب غرب با افغانستان، پاکستان، هند، نپال، بوتان و چند کشور دیگر همسایه است و از شرق و جنوب شرق با کره‌جنوبی، ژاپن، فیلیپین، برونی، مالزی و اندونزی مرز دریایی دارد.

نوع حکومت چین ،جمهوری تک حزبی سوسیالیستی با یک مجلس قانون گذاری است،چین کشوری کثیر المذهب است،که از جمله این ادیان می توان به بودایی ها ،مسیحیت ،مسلمان ها،بومی ها و ... اشاره کرد.

پرچم ملی جمهوری خلق چین به رنگ سرخ با 5 ستاره و نسبت طول و عرض آن 3 بر 2 است. رنگ سرخ پرچم نشانگر انقلاب است. 5 ستاره 5 پر روی این پرچم زرد رنگ است که یک گوشه 4 ستاره کوچک‌تر به طرف مرکز ستاره بزرگتر اشاره کرده و نشانگر همبستگی انتقلابیون تحت رهبری حزب کمونیست چین است.

واحد پول در این کشور یوآن است.

چین پرجمعیت ترین کشور جهان و بالغ بریک میلیارد و سیصد میلیون نفر جمعیت دارد که یک پنجم جمعیت جهان را شامل می شود. پوشش جمعیت چین متوازن نیست. مناطق شرقی جمعیت بیشتری از مناطق غربی این کشور جمعیت دارند. میانگین طول عمر چینی‌ها حدود 72 سال است (برای مردان 70 سال و زنان 73 سال) که 5 سال کمتر از میانگین جهانی و 7 سال بیشتر از میانگین کشورهای در حال توسعه و 5 سال کمتر از میانگین کشورهای پیشرفته است.

برای جلوگیری از افزایش بیرویه جمعیت، چین برنامه تنظیم خانواده را به عنوان یکی از سیاست‌های اساسی اجراء نموده و این برنامه با فشار دولت و همکاری مردم محقق شده است. برنامه تنظیم خانواده در چین عبارت است از ازدواج و زاد و والد دیر، نوزادان کم و بهبود کیفیت زاد و والد و هر خانواده‌ها یک نوزاد. در بعضی روستاها، خانواده‌ها می‌توانند دو فرزند هم داشته باشند. در مناطق اقلیتنشین، با توجه به تفاوت در زمینه‌های جمعیت، منابع، اقتصادی، فرهنگی و آداب و رسوم، داشتن بیش از دو فرزند نیز در برخی موارد امکان دارد. اقلیت‌های ملی که جمعیت آن بیش از حد کم است، محدودیتی برای زاد و ولد ندارند.

اخیرأ به دلیل پیر شدن سن جامعه و همچنین رشد معکوس جمعیت و ایجاد بحران های روانی و اجتماعی حاصل از سیاست تک فرزندی و علاقه خانواده ها برای داشتن فرزند پسر، دولت چین درصدد کاهش محدودیت زاد و ولد در بین خانواده ها می باشد.

با توجه به اطلاعات اجمالی ارائه شده و شناخت مختصری از وضعیت جغرافیایی، سیاسی و اجتماعی جمهوری خلق چین به بررسی صنعت نشر و وضعیت کتاب در این کشور پهناور و پر جمعیت می پردازیم.

با توجه به نظام حاکمیتی کشور چین بدیهی است صنعت نشر و کلیه فعالیت های وابسته به آن در اختیار و تحت نظارت دقیق دولت باشد و ناشر خصوصی یا نیمه خصوصی وجود نداشته باشد، مدیران موسسات انتشاراتی از سوی دولت منصوب میشوند و دوام مدیریت آنها ارتباط مستقیم با عملکردشان داشته و این طور نیست که به دلیل تأمین امکانات و بودجه از سوی دولت مدیران نسبت به وظایف خود بیتفاوت باشند و ملزم هستند بر اساس سیاستهای ابلاغی دولت در حوزه نشر که به صورت سالیانه ابلاغ میشود، برنامهریزی و نسبت به اداره موسسات خود اقدام نمایند.

سازمان فرهنگ، ارتباطات و اخبار متولی کلیه امور صنعت نشر و کتاب در کشور چین میباشد.

طبق آخرین اطلاعات ارائه شده توسط انتشارات رودخانه زرد چین در حال حاضر پانصد و هشتاد و یک موسسه انتشاراتی در این کشور فعالیت دارند که از این تعداد 221 ناشر با مسئولیت مستقیم دولت اداره میشوند و 360 ناشر دیگر هم به همین ترتیب و به صورت استانی فعالیت دارند.

سیصد و شصت هزار عنوان کتاب به صورت سالیانه منتشر میشود که از این تعداد حدود سی درصد به کتابهای تجدید چاپی اختصاص دارد.

از حیث موضوعی کتابها در دو دسته اصلی عمومی و تخصصی طبقهبندی میشوند، میانگین شمارگان منتشره ده هزار نسخه و معمولاً کتابها با حداقل دوهزار نسخه منتشر میشوند.

حقالتألیف بر مبنای سود قطعی کتاب از سوی ناشر به مؤلف پرداخت خواهد شد.

نکته قابل توجه اینکه ناشر برای انعقاد قرارداد باید با مؤلفی وارد مذاکره شود که در آزمون سازمان فرهنگ، ارتباطات و اخبار شرکت و مدرک و مجوز لازم را برای تألیف کتاب اخذ کرده باشد.

ضرورت ممیزی نیز در چین کاملاً نهادینه شده و به صورت کامل اجرا می شود، و سازمان فرهنگ، ارتباطات و اخبار به صورت ماهانه جملات و کلمات ممنوعه را برای عدم درج در کتاب و روزنامهها به صورت رسمی ابلاغ مینماید.

نکته قابل توجه دیگر که در این مجال خوب است به آن اشاره کنم قیمت مناسب کتاب است که به قیمت نازل کاغذ ارتباط مستقیم داشته و صنایع مربوط به چاپ نیز در داخل کشور چین تولید میشوند.

با توجه به نوع حکومت و ضرورت گفتمانسازی در چاپ، توزیع و ترویج برخی مطالب با سرعت اقدام میشود، به عنوان نمونه سخنرانی رئیس جمهور در کوتاهترین زمان ممکن به کتاب تبدیل شده و بین کارمندان توزیع و پیرامون محتوای آن آزمون برگزار مینمایند.

توزیع کتاب به صورت انحصاری توسط انتشارات شین خوا با مرکزیت پکن و امکانات ناشر صورت میگیرد، با توجه به تعداد کم ناشران کتابفروشیهای بیشتری در سطح کشور پراکنده است و تعداد کتابفروشیها از ناشران بیشتر است.

زبان چینی فاقد حرف بوده و در واقع تشکیل شده است از کاراکترهای متعدد و شناساندن هر چیز جدیدی در این زبان نیازمند یک نشانه جدید است، با این تعریف مشخص میشود برای با سواد ماندن ضروری است که مطالعه متون جدید صورت پذیرد.

در پایان توجه خوانندگان محترم را به بررسی آماری روزنامه گوانگ مینگ در خصوص وضعیت مطالعه در کشور چین جلب مینمایم.

روزنامه گوانگ مینگ۲۰ جولای ۲۰۱۰، در بررسی آماری که به صورت نمونه در اکتبر سال ۲۰۰۹ در ۵۷ شهر و استان و نواحی خود مختار از تعدادی از شهروندان پیرامون مطالعه کتاب در میان مردم چین به عمل آورد، سوالاتی مطرح شده که پاسخهای آن در قالب طرح آماری مورد سنجش قرار گرفت که به طور خلاصه به آن اشاره میشود.

62/8 درصد از جامعه آماری معتقد هستند که در وضعیت فعلی چین کتابخوانی برای پیشرفت جامعه و امور بهداشت و سلامت بسیار مفید است.

نسبت و میزان کتابخوانی در میان زنان و مردان با یکدیگر نزدیک است. اما شهر نشینان بیشتر از روستاییان و همچنین جوانان از سنین ۱۸ تا ۲۹ سال کتاب میخوانند.

طبق آمار اعلام شده، کتابخوانی مردم در سال ۲۰۰۹ حدود ۱/۵۰ درصد بوده که در سال ۲۰۱۰ حدود ۸ درصد افزایش داشته است. در این رابطه میزان کتابخوانی در میان افرادی که از تحصیلات عالی برخوردار هستند حدود ۱۰۰ درصد می­باشد.

همین امر در میان دانش آموزان حدود ۸۶ درصد را نشان میدهد و همچنین نسبت کتابخوانی کارمندان و شاغلین نسبت به بازنشستگان و یا روستاییان بیشتر میباشد.

در این آمار نشان میدهد که میزان کتابخوانی در میان مردان ۹/۵۲ و در میان زنان 7/4 درصد بوده است.

میزان کتابخوانی در میان مردم شهر نشین حدود ۹/۵۶ درصد و در میان روستاییان حدود ۵/4 درصد بوده است و در سال ۲۰۰۹ میلادی حدود ۶/۲۴ درصد از مردم مطالعات خود را از طریق کتب دیجیتالی انجام دادهاند که نسبت به سال گذشته یک درصد افزایش را نشان میدهد و حدود ۷/۱۶ در صد از مردم از طریق سایتهای اینترنتی به مطالعه پرداختهاند که نسبت به سال ۲۰۰۹ یک درصد افزایش داشته است.

حدود ۹/۱۴ درصد از مردم از طریق تلفن همراه به مطالعه پرداختهاند که نسبت به سال ۲۰۰۸ یک درصد افزایش داشته است و حدود ۳/۲ درصد از مردم از طریق نرمافزار های کامپیوتری به مطالعه پرداختهاند که نسبت به سال گذشته یک درصد کاهش داشته است.

طبق آمار ارایه شده در سال ۲۰۰۹ میلادی، میزان مطالعه مردم چین در بخش مطبوعات به طور متوسط هر روز حدود ۲۱ دقیقه و کتاب ۷/۱۷ دقیقه و متوسط مراجعه به اینترنت در هر روز حدود ۳۵ دقیقه و مطالعه اخبار از طریق تلفن همراه در هر روز ۶ دقیقه بوده است که این آمار نشان میدهد مطالعه روزنامه و مجله و کتاب نسبت به سال گذشته کمتر شده اما مطالعه از طریق اینترنت و تلفن همراه افزایش داشته است.



سیدغلامرضا حسینی- مدیرعامل وعضو هیأت مدیره سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عضو هیآت مدیره مجمع ناشران انقلاب اسلامی

منبع: منا