نگاهی به فعالیت تشکل‌های مختلف در صنعت چاپ تعدد تشکل‌های صنفی؛ فرصت یا تهدید؟

چکیده:

صنعت چاپ کشور این روزها خود را برای جشن دویستمین سالگرد ورود این صنعت به کشور آماده می‌کند؛ این صنعت اکنون با بهره‌مندی از تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی مختلف توانسته است در ارتباطی خوب و منسجم با دولت فعالیت‌های مرتبط با اعضای این صنف را پیگیری کند، ‌تشکل‌هایی که می‌توانند با یکی شدن و اتحاد، بسیاری از خواسته‌های صنف خود را در مسیری روشن و هدفمند دنبال کنند اما از این نکته ضروری غافلند.

در این دو قرن که صنعت چاپ با عبور از فراز و فرودهای چاپ سنگی، حرارتی و ... روز به روز تکامل‌ پیدا کرد، تشکل‌های صنفی به عنوان بازوهای کمکی، مسایل و کارهای این صنعت را پیگیری می‌کنند و توانستند در هماهنگی با بخش‌های دولتی کارهای خود را انجام دهند.

در این میان برخی از تشکل‌ها بدون توجه به فعالیت دیگر تشکل‌ها با عنوان و نام دیگری، کار خود را آغاز می‌کنند و با این کار بخش عمده‌ای از وقت و انرژی موجود در این صنف را پراکنده می‌کنند.

علی نیکوسخن، رییس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران نبود یک متولی مشخص برای صنعت چاپ کشور را دلیل اصلی بی‌سامانی تشکل‌های صنفی این صنعت می‌داند و می‌گوید: اگر چه اکنون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی این صنعت است ولی حواشی گسترده این صنعت موجب دخالت دیگر تشکل‌ها و نهادهای کشور در این حوزه شده است.

وی ادامه می‌دهد: اتحادیه در تلاش است بر خلاف سالیان گذشته، وحدت رویه داشته باشد و همه اتحادیه‌های مرتبط زیر یک پوشش قرار گیرند، برخی از مسایل علمی ـ تحقیقاتی، سمینارها و جشنواره‌ها می‌توانند با اتحادیه‌ها هماهنگ باشند.

نیکوسخن با اشاره به تعامل خوب اتحادیه چاپخانه‌داران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در یک سال اخیر، عنوان می‌کند: خوشبختانه این وزارتخانه در ارتباط خوب و مناسب با تشکل‌های صنفی و راه‌اندازی شورای سیاستگذاری صنعت چاپ از توانمندی‌های اغلب تشکل‌های چاپی استفاده می‌کند.

وی با بیان این‌که پیشنهاد شکل‌گیری یک اتحادیه بزرگ در صنعت چاپ به دفتر امور چاپ ارایه شده است، یادآور شد: این اتحادیه می‌تواند مطالبات و خواسته‌های چاپخانه‌داران را در مباحث حقوقی و صنفی پیگیری کند، در اظهارنظرها و مسایل مختلف آزادتر باشد و به راحتی در حوزه‌های مختلف به چاپخانه‌داران و سرمایه‌گذاران مشورت بدهد.

رییس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران به برخی اعمال سیاست‌های نادرست از سوی مسوولان اشاره می‌کند و می‌گوید: متاسفانه برخی از مسوولان در یک مقطع زمانی، کارهای سلیقه‌ای انجام داده‌اند و از شکل‌گیری یک تشکل صنفی حمایت کرده‌اند، این افراد بدون این‌که با صنف هماهنگ باشند، کارهای خود را با افرادی خارج از صنف انجام می‌دهند و با کارهایی از این دست به پیکره صنعت چاپ صدمه می‌زنند.

به گفته نیکوسخن، باید برابر اقداماتی که با صنعت چاپ تداخل دارد ایستادگی شود و هر کجا لازم شد تشکل‌ها با یکدیگر متحد شوند تا مشکلات برطرف شود.

وی با بیان این‌که در برهه‌ای از زمان برخی‌ها می‌خواستند فعالیت اتحادیه‌ها را کمرنگ کنند، می‌افزاید: اکنون با تلاش دست‌اندرکاران تشکل‌های صنفی کارها به گونه‌ای شده است که بدون هماهنگی با اصناف صنعت چاپ تصمیم‌های زیادی گرفته نمی‌شود و حتما از مشورت افراد پیشکسوت استفاده می‌شود.

موازی کاری، ممنوع!
محمد بیطرفان، بنیانگذار انجمن علمی صنعت چاپ که به تازگی فعالیت خود را در این حوزه آغاز کرده، معتقد است، اگر تعدد تشکل‌های این صنف به نوعی موازی‌کاری باشد، به ضرر صنعت چاپ است و این صنعت را دچار چالش می‌کند اما اگر این تشکل‌ها مکمل یکدیگر باشند، تبدیل به یک فرصت می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که متاسفانه صنعت چاپ در بسیاری از حوزه‌ها مغفول مانده و مطالبات آن نادیده گرفته شده است، تشکل‌های صنفی و انجمن‌ها می‌توانند در پیشبرد اهداف صنعت چاپ تاثیرگذار باشند و بسیاری از مشکلات را برطرف کنند، هرچه خانواده بزرگ صنعت چاپ منسجم‌تر عمل کند، میزان تاثیرگذاریشان نیز بیشتر می‌شود زیرا انشقاق‌ها و پراکنده شدن اعضای این خانواده بزرگ باعث به هدر رفتن ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بالقوه و بالفعل آنان خواهد شد.

بیطرفان با اشاره به تداخل فعالیت برخی تشکل‌ها می‌گوید: اکنون تشکل‌هایی هستند که کارشان با یکدیگر تداخل دارد. معتقدم تجمیع آن‌ها با یکدیگر مفید‌تر است و می‌تواند به رشد و انسجام این صنعت کمک کند،‌ شکل‌گیری تشکل صنفی و جامعی مانند فرمول سازمان نظام مهندسی برای صنعت چاپ بسیار مفید خواهد بود.

وی معتقد است، برای جلوگیری از موازی‌کاری در شکل‌گیری انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی، در زمان شکل‌گیری بایستی کار کارشناسی و نیاز سنجی انجام شود تا کمبودها و خلاء‌های موجود در هر حوزه شناسایی و راهکارهای برخورد با این مشکلات در قالب‌های مختلف بررسی شود.

بیطرفان اضافه می‌کند: در حوزه مسایل علمی و پژوهشی صنعت چاپ تاکنون هیچگونه توجهی از سوی دیگر تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی انجام نشده است، زیرا از یک سو اتحادیه‌های صنفی به دلیل شرح وظایف و دامنه فعالیت‌شان که در وزارت بازرگانی تعریف شده است موضوع پرداختن به امور علمی و پژوهشی دیده نشده است و از سوی دیگر در میان تشکل‌ها و دانشگاه، دانشجویان و محققان و پژوهشگران ارتباط منسجم و دارای چارچوب‌های اصولی وجود ندارد و این ارتباط منقطع و بدون استحکام است.

تشکل‌های رنگارنگ
صنعت چاپ کشور اکنون تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی مختلفی را در دل خود جای داده است اما نقش و کارکرد هر یک از آنان به تناسب افراد، توانایی‌ها و قدرت نفوذشان در صنف متغیر است. برخی از اتحادیه‌های صنفی در ارتباط مستمر و هماهنگ با بدنه دولت و صنف به خوبی توانسته‌اند از عهده کارهای مرتبط با حرفه و شغل‌شان برآیند و برخی دیگر نیز فقط نام اتحادیه،‌ انجمن یا یک تشکل صنفی را یدک می‌کشند.

نبود برنامه‌ریزی و استراتژی مناسب از سوی تشکل‌های صنفی، محدودیت‌های قانونی این تشکل‌ها و در بسیاری از موارد، ناهماهنگ بودن برنامه‌ها و کارها از جمله آسیب‌هایی است که صنعت چاپ کشور را تهدید می‌کند.

بخش عمده‌ای از فعالان چاپ کشور که اکثرا افراد پیشکسوت هستند با تکیه بر تجربه و نفوذ خود در صنوف توانسته‌اند اداره این تشکل‌ها را به عهده گیرند، اما در سال‌های اخیر با گسترده شدن مباحث آموزشی در صنعت چاپ، حجم گسترده‌ای از افراد تحصیل‌کرده در صنعت چاپ به این جرگه پیوسته‌اند.

اکنون، جوان‌های باآتیه بسیاری پس از پشت سر گذاشتن تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی و با تکیه بر استعداد خود توانسته‌اند در مسیر موفقیت گام بردارند و در برخی از اتحادیه‌های صنفی حضور داشته باشند و برخی نیز به دنبال ایجاد انجمن‌های جدید هستند.

برخی معتقدند، کم‌کاری‌های اعضای هیات مدیره‌های پیشین برخی از تشکل‌های صنفی موجب سرخوردگی و از بین رفتن اعتماد و اطمینان فعالان صنفی نسبت به اتحادیه‌ها و تشکل‌های صنفی شده است و شکل‌گیری انجمن و اتحادیه جدید می‌تواند به این تغییر نگاه کمک کند.

چند سال پیش پیشنهاد تشکیل اتحادیه سراسری صنعت چاپ مطرح شد، اما به دلیل بی‌علاقه‌گی و استقبال نکردن تشکل‌های استانی، این طرح ابتر باقی ماند و به جای آن انجمن‌ها و تشکل‌های دیگر سربرآوردند. تشکل‌‌هایی که می‌توانستند با اتحاد و همدلی، آینده‌ای روشن و مشخص برای خود بسازند، اکنون با کارهای متفرقه و جداگانه به فعالیت‌های خود مشغولند و در این میان انرژی و هزینه‌های بسیاری است که به هدر می‌رود.

فراهم کردن مقدمات تاسیس و راه‌اندازی شهرک چاپ تهران، برگزاری نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران و ... از جمله نتایج همفکری و مشورت تشکل‌های صنفی با یکدیگر است.

اگر چه تجربه موفق همفکری و اتحاد تشکل‌ها تاکنون نتایج خوب و مثبتی به همراه داشته است، اما متاسفانه تشکل‌ها از کنار این موفقیت‌ها به راحتی می‌گذرند و بدون توجه به نتایج ارزشمند این تجربه‌ها، هر یک به طور جداگانه مسیر خود را طی می‌کنند.

منبع: منا