کد خبر: 5979

1395/09/24 18:08

نسخه چاپی | دسته بندی: فرهنگی / اخبار ومسائل کتاب / نقد و معرفی کتاب / رسانه مطبوعات / سیاسی اجتماعی / بین الملل

رونمایی از پنجاه میلیون سند تاریخی

وزیر امور خارجه به رویکرد وزارت متبوعش درباره اسناد کشف و طبقه بندی شده تا شهریور ۱۳۵۶ و انتشار تدریجی آن اشاره کرد و گفت: امکان آزادسازی ۷۰ هزار سند محرمانه ملی تا شهریور ۱۳۲۰ فراهم شده است. […]

محمدجواد ظریف در آیین رونمایی از اسناد تاریخی محرمانه وزارت خارجه که با حضور شخصیت های برجسته فرهنگی و سیاسی و استاد سید هادی خسروشاهی در دفتر مطالعات برگزار شد، خطاب به حاضران افزود: حضور شما را در مراسم رونمایی از گوشه ای از اسناد تاریخی محرمانه وزارت خارجه که بر اساس مقررات و با نگاه به مصالح ملی در اختیار پژوهشگران قرار داده می شود، خوش آمد عرض می کنم. این مناسبت را به همکارانم در مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی و به همه دست اندرکاران امر سند و به تمامی مراکز اسنادی و آرشیوی کشور به ویژه اعضای مجمع هماهنگی تاریخ پژوهی و بانک‌های اسنادی کشور (مهتاب) تبریک می گویم.

وی گفت: مراسم امروز فرصتی را فراهم می کند تا با گوشه‌هایی از گنجینه‌های ارزشمند موجود در مرکز اسناد وزارت خارجه و نقش آن در تحکیم حاکمیت ملی، تقویت میراث فرهنگی و تمدنی ایران و انتقال آن به نسل‌های جدید بیشتر آشنا شویم.
وزیر امور خارجه با اشاره به این که نگاه نهادینه و منسجم به آرشیو اسناد سیاست خارجی بیش از ۱۱۵ سال قبل در اولین قانون تاسیس وزارت امور خارجه مورد توجه واقع شد، گفت: مرکز اسناد وزارت خارجه در برگیرنده مجموعه ای بی نظیر از میراث مستند ملی در قالب حدود ۵۰ میلیون انواع سند سیاسی ـ تاریخی است که قدیمی‌ترین آنها متعلق به سال ۸۶۸ هجری شمسی (۱۴۶۳ میلادی) است. این اسناد مجموعه‌ ای از فرامین، احکام، دستخط، دیوانیات، اخوانیات، سیاهه‌ ها، تصدیق‌ ها، نقشه‌ ها، امهار، عکس‌ ها، معاهدات و اسناد دیداری و شنیداری است که به همت پیشینیان جمع‌آوری شده است و حفظ و نگهداری می شود. صرف‌ نظر از نفیس بودن هر برگ از این اسناد از جهت نوع کاغذ،‌ خط، مرکب، افشانگری، جدول‌کشی، تذهیب، ترصیع، توقیع، ظهرنویسی، آستر، تاریخ و محل کتابت، اسلوب نگارش و غیره، آنچه آنها را از دیگر اسناد آرشیوی کشور متمایز می‌کند نقشی است که این اسناد می‌توانند در حفظ و معرفی میراث فرهنگی و تمدنی کشور و کمک به بازخوانی حافظه تاریخی ایرانیان داشته باشند.

همچنین اسناد تاریخ دیپلماسی شیوه‌ های به کارگیری فن دیپلماسی در نزد گذشتگان را هم مشخص می کند.
ظریف افزود: بخش اصلی اسناد تاریخ روابط خارجی ایران به صورت کشف بوده و در چارچوب ضوابط قانونی منتشر می شود و در اختیار پژوهشگران قرار می گیرد. اما بخش مهمی از این گنجینه ملی به صورت اسناد طبقه بندی شده هستند که حدود ۲۰ درصد از آرشیو تاریخ دیپلماسی را تشکیل می دهند. هنگامی که همراه با گشایش اولین سفارتخانه‌ های ایران در خارج از کشور، هسته‌ های اولیه نظام اداری وزارت خارجه هم در حوزه ستادی ایجاد شدند، بخش یا واحدی به نام «دایره مرموزات»، «واحد رمز و محرمانه» و «اداره رمز و حفاظت اسناد» به وجود آمد تا ارتباطات طبقه بندی این وزارتخانه را ساماندهی و مدیریت کند. این بخش از جمله تشکیلاتی است که تا به امروز هم همواره مورد توجه ویژه ای بوده و همگام با پیشرفت دانش و فناوری، از ابزارها و امکانات پیشرفته برخوردار شده است.
وی با تاکید بر این که همواره بخشی از اسناد روابط خارجی به دلیل ماهیت و حساسیت برخی از موضوعات و مسائل سیاست خارجی و ضرورت حفظ اسرار حاکمیتی، به صورت طبقه بندی تهیه شده‌اند، اظهار داشت: اما این حساسیت مانع از آن نبوده است تا قانون از ضرورت دسترسی به این اسناد در زمان مناسب خود غافل بماند. طبیعتاً قانونگذار به این نکته واقف بوده است که بدون مراجعه به این بخش از اسناد، هر نوع برداشتی از دیپلماسی گذشته یا حتی درک صحیح مسائل امروز سیاست خارجی ناقص خواهد بود.

وزیر امور خارجه ادامه داد: تصویب ماده واحده توسط مجلس شورای اسلامی در زمینه انتشار اسناد طبقه‌ بندی شده و تاریخی وزارت امور خارجه در اسفند ۱۳۶۳ و آیین نامه هیات وزیران مصوب سال ۱۳۶۵ راه را برای آزادساری مشروط اسناد تاریخی در ایران هموار کرد. به موجب این قانون، اسناد کشف تاریخی با قدمت بالای ۳۰ سال و اسناد طبقه بندی شده بالای ۴۰ سال تحت ضوابطی زیر نظر شورای عالی نظارت بر اسناد با مسئولیت وزیر خارجه، اجازه انتشار خواهند یافت.
ظریف تصریح کرد: اگرچه شرایط خاص دوران جنگ تحمیلی و وجود موانع اداری در سال‌های پس از آن، یک وقفه ۲۰ ساله را در اجرای این قانون ایجاد کرد، اما خوشبختانه با تلاش همکاران ما در مرکز اسناد وزارت خارجه و تصویب شورای عالی نظارت بر انتشار اسناد، امکان آزادسازی حدود ۷۰ هزار سند محرمانه تاریخی تا مقطع شهریور ۱۳۲۰ فراهم شده است. علاوه بر این، رویکرد شورا و وزارت خارجه آن است که اسناد کشف و طبقه‌ بندی تا بازه زمانی شهریور ۱۳۵۶ به تدریج مشمول آزادسازی قرار گیرند تا جامعه علمی و پژوهشی کشور امکان دسترسی به آنها را به دست آورند. بی تردید، در عصر انفجار اطلاعات، اسناد روابط خارجی به ما کمک می کنند تا حافظه تاریخی خود را بهتر به یاد بیاوریم و از تجربه‌های گذشته برای زندگی امروز درس بگیریم. تجربه به ما می آموزد که اگر امروز انتشار اسنادی را که به تقویت هویت ایرانی، تحکیم حاکمیت ملی و افزایش پیوندهای فرهنگی و تمدنی با حوزه همسایگان کمک خواهند کرد به تاخیر بیاندازیم، فردا دیگران با اسناد ناقص و مخدوش و برخوردهای گزینشی با اسناد تاریخی، برای خود هویت جعلی خواهند ساخت.
وزیر امور خارجه با بیان این مطلب که موضوع اسناد تاریخ دیپلماسی فقط به انتشار آنها خلاصه نمی شود، اضافه کرد: اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه به اتکای گنجینه ارزشمند اسنادی که در اختیار دارد، مجموعه ای از فعالیت‌ های مرتبط با خدمات پژوهشی، همکاری‌ های اسنادی، برگزاری همایش‌ ها و میزگرد‌های بزرگداشت روابط، گرامیداشت شخصیت‌ های فرهنگی و تاریخی و گفتگوهای تاریخی تمدنی با دیگر کشورها به ویژه در حوزه تمدنی ایران را با هدف احیاء و تحکیم پیوندهای فرهنگی و تمدنی، کمک به ارتقاء روابط سیاسی، ترویج ادبیات تاریخ پژوهی در حوزه سیاست خارجی و کمک به دستگاه دیپلماسی در دستور کار قرار داده است.

وی افزود: از دیگر اقداماتی که با هدف بهره‌ گیری از اسناد تاریخی برای معرفی ویژگی‌ های فرهنگی و تمدنی ایران در دستور کار قرار دارد، ثبت مجموعه‌ های اسنادی وزارت خارجه در فهرست ملی و بین المللی حافظه جهانی یونسکو است. در این رابطه تاکنون مجموعه نفیس نقشه‌ های تاریخی مربوط به عصر قاجار در فهرست بین المللی برنامه حافظه جهانی یونسکو و مجموعه اسناد و تصاویر کربلا در فهرست حافظه جهانی منطقه آسیا و اقیانوسیه یونسکو ثبت شده است. علاوه بر این، دو مجموعه ارزشمند اسنادی «عکس‌های تاریخی» و «مکاتبات سران جهان با دولت ایران در دوره قاجار» هم اخیرا در فهرست ملی برنامه حافظه جهانی به ثبت رسیده است. امیدوارم با تلاش‌های حاضر، اسناد تاریخی کشور به خوبی پاس داشته شوند و به عنوان میراثی گرانبها در دسترس پژوهشگران حال و آینده قرار گیرند.

منبع: مرکزبررسی های اسلامی

تگ های مطلب:

مطالب مشابه