دکتر روحاني در مراسم آغاز سال تحصيلي دانشگاهها، مراکز پژوهشي و فناوري: دولت تدبير و اميد فشارهاي محفلي بر دانشگاه را نخواهد پذيرفت

نقد دانشجويان، همان قدر زيباست که حمايت آنان، مگر نقد حمايت نيست، نقد دولت و دولتمردان نعمت بزرگي است که بايد در برابر آن با کمال تواضع سر فرود آوريم و بدانيم نقد دلسوزانه و سازنده نه تنها براي دولت بلکه براي کشور مي‌تواند ثمرات بسيار ارزشمندي را به همراه داشته باشد.

مراسم آغاز سال تحصيلي دانشگاه ها، مراکز پژوهشي و فناوري صبح دوشنبه با حضور حجت الاسلام والمسلمين دکتر حسن روحاني، رييس جمهوري اسلامي ايران در دانشگاه تهران برگزار شد.

متن کامل سخنان دکتر روحاني در مراسم آغاز سال تحصيلي دانشگاهها ، مراکز پژوهشي و فناوري به شرح زير است:
بسم‌الله الرحمن الرحيم
الحمدلله رب العالمين والصلاة والسلام علي سيد الانبياء و المرسلين، محمداٍ و آله الطاهرين و علي صَحبه المنتجبين
احساس من در اين جمع شکوهمند يک احساس رسمي به عنوان رييس‌جمهور ملت بزرگ ايران نيست؛ احساس من همچون احساس يک دانشجوي اين دانشگاه است.
در آغاز کلامم مي‌خواهم درود و سلام خودم بر همه اساتيد بزرگ و بر همه شهيدان، همه مبارزين اين دانشگاه در دوران نهضت اسلامي، هديه و نثار کنم، به امام بزرگوار که راه نهضت و استقلال و آزادگي را به ما آموخت و به رهبر معظم انقلاب که مسير امام راحل و هدايت‌هاي آن امام بزرگوار را براي هدايت جامعه ادامه داد.
دانشگاه تهران، حلقه وصل سنت آموزشي گذشته و جديد است. همانطور که مي‌دانيد در آغاز کار اين دانشگاه بويژه در علوم انساني، اساتيد بزرگي بودند که از حوزه‌هاي علميه به اين مرکز علمي هجرت گزيدند. در نسل‌هاي بعدي، اساتيدي همچون شهيد مطهري، بهشتي و در نسل بعد، طلابي همچون بنده که به اين مرکز علمي آمده و توانسته‌ايم بهره و استفاده ببريم. دانشگاه تهران به عنوان مرکزي مطرح است که نه تنها توليد علم کرد، بلکه احساس مسئوليت سياسي و اجتماعي را نيز در جامعه ديروز و حتي در جامعه امروز، نشر داده و خواهد داد.
حضور در اين جمع براي من افتخارآميز است که دمي پيش دانا، به از عالمي. حضور در مراسم آغاز سال تحصيلي که البته امسال کمي با تأخير شروع شد براي من افتخارآميز است، اميد آنکه در سال‌هاي آينده، در زمان مناسب‌تري، چنين مراسمي برگزار شود، که بتواند به معناي آغازي پربرکت براي مسير علم و دانش باشد.
براي من بسيار زيبا بود دو بيانيه‌اي که دو گروه دانشجويي اينجا قرائت کردند، هر دو زيبا بود. چون هر دو حرف دل خود را در نوشتاري اعلام کردند. اين جزو افتخارات کشور ماست. اين جزو افتخارات دانشگاه‌هاي ماست. چنين آزادي‌اي براي اظهارنظر، در همه کشورها و ديارها نيست، اين جزو آثار و افتخارات انقلاب اسلامي است.
بايد در برابر نقد از دولت و دولتمردان با کمال تواضع سر فرود آوريم
نقد دانشجويان، همان قدر زيباست که حمايت آنان، مگر نقد حمايت نيست، نقد دولت و دولتمردان نعمت بزرگي است که بايد در برابر آن با کمال تواضع سر فرود آوريم و بدانيم نقد دلسوزانه و سازنده نه تنها براي دولت بلکه براي کشور مي‌تواند ثمرات بسيار ارزشمندي را به همراه داشته باشد. درست است که دانشگاه مرکز حزب نيست و فعاليت يک دانشجو در دانشگاه ولو فعاليت سياسي و اجتماعي که حق اوست به عنوان فعاليت عضو يک حزب نخواهد بود. همانطور که در يکي از نوشتارها آمد، دانشجو از منظر يک سياستمدار نمي‌خواهد به مسايل بنگرد، دانشگاه و دانشجو به مثابه عالم، انديشمند و روشنفکر به مسايل سياسي و اجتماعي نگاه مي‌کند.
دولت مدرن يعني دولت دانش بنيان
البته نه تنها آشنايي دانشجويان به مسايل مهم سياسي کشور، منطقه و جهان مفيد است، بلکه ضروري و لازم است، اما يادمان نرود که رسالت اصلي دانشگاه توليد علم و فناوري است. البته همانطور که دانشگاه شهروند متخصص را مي‌سازد و تحويل جامعه مي‌دهد، شهروند مشارکت‌جوي آگاه را نيز تحويل جامعه مي‌دهد و از اين منظر است که بايد دانشجويان عزيز ما به مسايل سياسي و اجتماعي به معناي عام کلمه، آگاه و آشنا باشند.
مقصود از سياست، تنها بحث‌هاي مهم سياست داخلي و خارجي نيست. مقصود من از حضور دانشگاه و دانشجو و اساتيد در مسايل سياسي و اقتصادي به معناي اعم، يعني حتي حضور و فعاليت در بحث محيط‌زيست، مسايل فرهنگي جامعه و البته در زمينه سياست داخلي و خارجي و بويژه در شرايط حاضر در مسايل اقتصادي است؛ همانطور که مي‌گوييم اقتصاد دانش بنيان و رهبري معظم بر اين چارچوب تأکيد و اصرار دارد که امروز مرکب پيشرفت جهان، علم و دانش است، اين که «توانا بود / هر که دانا بود» و همان تعبير که،(know ledge is power) قدرت در دنياي امروز در سايه علم و دانش است.
بي‌ترديد دانشگاه و دانشجو بايد مديريت، اقتصاد و سياست آينده کشور را بر دوش گيرد. من افتخار مي‌کنم که بخشي از دولت تدبير و اميد از اساتيد به نام دانشگاههاي کشورمان هستند که امروز بار مسئوليت را در دولت بر دوش گرفته اند. تنها اقتصاد، دانش‌بنيان نبايد باشد، بلکه سياست، فرهنگ و سياست داخلي ما هم بايد دانش بنيان باشد. دولت مدرن، يعني دولت دانش‌بنيان که در تمام رشته‌ها و بخش‌هاي آن علم و دانش بايد حاکم باشد.
توليد و علم و حکمت در سايه آزادي آکادميک و قانون آکادميک تحقق مي يابد
علم و دانش زماني مي‌تواند حاکم باشد که در دانشگاه ما محيط آزاد نقد و انديشه و اظهارنظر باشد. اين باعث سرشکستگي يک دولت است که دانشجو و استادش بخاطر بهانه‌جويي‌هاي عده‌اي دم فرو بندد و نتواند اظهار نظر کند. دانشگاه، جاي بيان و اظهارنظر است. در دانشگاه يک زبان را ما بيشتر نمي‌پذيريم و آن زبان علم، خرد و عقلانيت است.
در دانشگاه بايد با آزادي آکادميک در کنار اجراي قانون آکادميک، بتوانيم به توليد علم و دانش و حکمت بپردازيم، تنها هم علم و دانش براي کاربرد و ساخت و ساز نيست، علم و دانش بايد بتواند خلاقيت، تحليل و فکر علمي را در جامعه به ارمغان بياورد.
مقاله ISI بايد در چرخه توليد علم و فناوري قرار بگيرد
آثار تحليل علمي و فکر علمي براي آينده کشور حتي گاهي از فناوري هم بيشتر است. سخن گفته شد که دانشگاه و مراکز علمي و پژوهشي در کشور ما در مسير پيشرفت قرار دارد که البته اين باعث افتخار همه ماست، اما مي‌خواهم بر اين نکته تاکيد کنم که چرخه علم و دانش و توليد علم و فناوري، فقط مقاله ISI نيست. حتي اگر همه اين مقالات را نويسنده با خون دل و شب بيداري نوشته باشد، تا چه رسد به آنکه دلاري و پولي مقاله‌اي منتشر شده باشد. حتي اگر همه مقالات هم دقيق باشد که ان‌شاء‌الله اين طور است، بدانيد مقاله علمي يک حلقه کوچک از حلقه علم و فناوري است، ما بايد همه حلقه‌هاي علم و فناوري را تکميل کنيم. خوب خود را با ديگر کشورها مقايسه کنيم. حلقه علم و فناوري، از ايده شروع و به تحقيق منتهي مي‌شود. تحقيقات به نمونه فناوري منتهي مي‌شود، آن نمونه به توسعه فناوري منتهي مي‌شود، توسعه فناوري به سمت صنعتي شدن حرکت مي‌کند، بازار مي‌يابد و بالاخره تبديل به ثروت و قدرت ملي مي‌شود.
دل خوش نکنيم تنها به مقالاتي که گاهي برخي از آن مقالات مشکل فناوري و دانش کشور ما را نيز حل نمي‌کند، مشکل ديگران را حل مي‌کند. البته همه اين سخن‌ها به آن معنا نيست که من بخواهم بگويم مقاله نوشتن بي‌ارزش است يا بگويم همين زنجيره واحدي هم که امروز به آن افتخار مي‌کنيم، کنار بگذاريم. مي‌گويم در همه زمينه‌ها جايگاه و رنکينگ دانشگاهي کشورمان بايد به استاندارد جهاني برسد. دانشگاه‌هاي ما از لحاظ کميت رشد بسيار خوبي داشته است، بگذريم از اينکه ترکيب رشته‌ها آيا با نياز کشور متوازن است يا نيست که آن بحث ديگري است.
بگذريم از اينکه دانشجويي با خون دل، وارد دانشگاه مي‌شود و با مشکلات، دانشگاه را طي مي‌کند و صاحب مدرک مي‌شود، اما متأسفانه صاحب شغل و گاهي صاحب منزلت اجتماعي هم نمي‌شود.
بايد رشته‌هاي تحصيلي‌، تعداد دانشجويان و برنامه‌ريزي دانشگاه‌ها با نياز جامعه کاملاً منطبق باشد.
دولت تدبير و اميد فشارهاي محفلي بر دانشگاه را نخواهد پذيرفت
ما جامعه استوانه نمي‌خواهيم، ما نياز به هرم داريم و بايد بدانيم در قله چه کساني باشند و در قاعده چه کساني؟ بايد در دانشگاه‌هاي کشور، زبان علم و تحقيق زبان رسمي باشد. در دانشگاه در کنار اين زبان، فقط قانون بايد حکمفرما باشد؛ اين دولت فشارهاي محفلي را بر دانشگاه نخواهد پذيرفت.
در دانشگاه اسلامي يک گروه بايد ملامت شوند، و آن کساني هستند که در توليد علم و دانش و فناوري، کاهلي کرده‌اند؛ ما نبايد در روند معيوب نابجاي بازنشستگي زود هنگام اساتيد، گرفتار شويم.
«اضربوا بعض الرأي ببعض يتولد منه الصواب»، اين بيان مولاي ما اميرالمؤمنين است که با تضارب آراء، با نقد و انتقاد و مباحثه مي‌توانيم به صواب و رأي درست و واقعي دست يابيم. مگر دانشگاهي مي‌تواند به مراتب والاي علمي دست يابد، اما استاد کلاس در بيان عقايد خود آزاد نباشد.
جو امنيتي، نفاق را توسعه مي دهد
بعضي تلاش مي‌کنند، 76 ميليون جمعيت کشور را ضرب در 2 کنند، يعني همه دو چهره داشته باشند، يکجا که بحث نمره و ارتقا و شغل است با يک چهره و آنجا که زندگي آزاد است، با چهره ديگر؛ اين را ما نمي‌خواهيم.
عزيزان من، ‌دانشجويان عزيز و بزرگوار، مسئولين، وزرا، نمايندگان مجلس، انديشمندان، فرهيختگان و ‌اساتيد؛ شما بدانيد، اگر جو را امنيتي کرديد، نفاق را توسعه داديد.
دولت تدبير و اميد، به دانشگاه آزاد و منتقد، فرهنگ‌دوست، انديشه‌ورز و تعليم‌دهنده شهروند متخصص و مشارکت‌جوي آگاه افتخار مي‌کند و از دانشگاه مي‌خواهد در همه زمينه‌ها به کمک دولت، بشتابد، شما بوديد که 24 خرداد 92 را آفريديد. شما بوديد که تدبير، اميد و اعتدال را بر نااميدي و افراط و تفريط پيروز ساختيد. اين نداي دانشگاهيان و فرهيختگان بود که ملت عزيز ما به گوش جان آن را خريد و در انتخاباتي شکوهمند شرکت کرد و آن حماسه سياسي مورد نظر رهبري معظم انقلاب را آفريد و ان‌شاء الله همين مردم، دانشگاه و فرهيختگان، حماسه اقتصادي را نيز مي‌آفرينند.
دولت در شعار تعامل سازنده با دنيا، استوار مي ايستد
يک نکته بگويم و بر آن تاکيد کنم، راست و درست است که بايد تکيه ما بر ملت خودمان باشد، درست است که سرمايه انساني و اجتماعي خود ما است که افتخارات را خواهد آفريد؛ راست و درست است که در برابر بيگانگان اين ملت ايران است که استوار خواهد ايستاد؛ اما يک نکته را از ياد نبريد و آن اينکه ما در دنيايي زندگي مي‌کنيم که ديوارها، دروازه‌ها، مرزبندي‌ها به صورت‌ سابق وجود ندارد.جهاني شدن را باور کنيم و بر خود تکيه کنيم. هيچگاه بر ديگري تکيه نکنيم، اما يادمان باشد که بايد همبستگي و همزيستي مسالمت‌آميز با همه کشورهاي دوست و يا حتي با همه کشورهاي جهان به صورتي داشته باشيم.
شما مي‌گوييد روي پاي خودمان بايستيم، قبول؛ شما در اولين درآمد بودجه‌اي تان متکي به نفت و ميعانات گازي هستيد که بايد آن را به فروش برسانيد و به ديگران بفروشيد، شما بايد کالا را بفروشيد و وارد کنيد، مگر در دنياي امروز، درون‌نگر بودن و درون‌گرا بودن به آن مفهوم گذشته، ديگر معنايي دارد؟ همه اشتباهات ما در سال‌هاي گذشته اين بود که در اقتصاد، سياست خارجي دانش بنيان نبوديم، از دانشگاه استفاده نکرديم و از متخصصين و صاحب‌نظران بهره‌نبرديم.
دولت تدبير و اميد همانطور که در ابتدا اعلام کرده است در پي تعامل سازنده با جهان است و در اين شعار استوار مي‌ايستد. دولت مي‌داند که با دنياي سياست بسيار پيچيده‌اي روبه‌رو است، اما در عين حال باورمان شود که دنيا و جهان سياست، در برابر 24 خرداد سر فرود آورده است.
در سفر نيويورک اين عظمت ملت ايران را از ديد جهانيان بهتر لمس کردم. به شما مي‌گويم، تمام کشورهاي پيشرفته بدون استثنا، طالب ملاقات با رييس‌جمهور منتخب ملت بزرگ ايران بودند. روساي جمهور و مقامات عالي‌رتبه در ملاقات با مسئولين شما مثل گذشته، نصيحت نمي‌کردند. بيشتر از مسئولين کشور شما سوال مي‌کردند، براي همکاري در مسايل منطقه‌اي و جهاني، اعلام آمادگي براي تعامل و گفتگو داشتند. هيچ‌کس در اين ملاقات‌ها نبود که به عظمت انتخابات 73 درصدي ملت بزرگ ايران در 24 خرداد 92 به صراحت اشاره نکند؛ البته اين افتخار مال شماست، اين افتخار مربوط به ملت ايران و هدايت‌هاي مقام معظم رهبري است.
دولت به پشتوانه مردم از پيچ سخت مشکلات گذر خواهد کرد
اما دولت از اين فضا براي حل معضلات کشور استفاده خواهد کرد. دولت در شرايطي کار خود را آغاز کرده است که با خزانه خالي با انبوهي از بدهکاري مواجه بوده است. البته اين جا خيلي جاي کف زدن نيست، معني اين تشويق را مي‌دانم چيست و آن اينکه شما در دلتان با ما همراهيد.
در گزارش هفته گذشته يک صندوق در دولت اعلام کرد که بيش از 50 هزار ميليارد تومان از دولت طلبکار است. اين فقط يک صندوق است و همانجا مسئول صندوق ديگري گفت، صندوق ما بيش از اين از دولت طلب دارد. اين 100 هزار ميليارد تومان يک گوشه اي از بدهکاري‌هاي دولت است. اما دولت با اميد، اعتماد، عقلانيت، تدبير و کليد همت شما، فرهيختگان، انديشمندان، با استقامت ملت ايران به تعبير مقام معظم رهبري از اين پيچ به خوبي عبور خواهد کرد.
سخنم را با اين جمله به اتمام مي رسانم؛ دانشگاهيان و دانشجويان؛ ما نياز به ديپلماسي علم داريم. شما فرهيختگان و عالمان بايد از طريق علم و دانش، مقاله، تحقيق و حضور در مجامع علمي جهان و در همين‌جا در پرانتز به همه دستگاه‌هاي امنيتي و وزارت اطلاعات اعلام مي‌کنم که راه را براي اين ديپلماسي باز کنيد، به دانشگاه اعتماد کنيد؛ به اساتيد بزرگ اين دانشگاه‌ها اعتماد کنيد و به دانشجويان عزيز اعتماد کنيد.
همه اين عزيزان، ايران را دوست دارند و توسعه اين کشور را مي‌خواهند، سال تحصيلي جديد 93-92 بر همه شما دانشگاهيان مبارک باد.
والسلام عليکم و رحمه الله و برکاته

+