«عيد فطر» و تبلور ويژگي‌هاي عيد اسلامي نوشتاري از آيت الله صافي به مناسبت عيد سعيد فطر

ماه مبارك رمضان، ماه مبارزه با نفس و مدرسه تعديل و اصلاح غرايز و خواسته‎ها و نمايش قوّت اراده و توان روان، سپري شده و اينك فرصت برگزاري مراسم عيدي بزرگ و پرفضيلت است.

اين عيد، عيد اسلامي «فطر» است كه عيد همگان و عيد عموم طبقات و افراد است؛ اَسئَلُكَ بِحَقِّ هذَا اليَومِ الَّذِي جَعَلتَهُ لِلْمُسلِمينَ عيِداً، عيدي كه خدا آن را براي همه مسلمانان قرار داده و همه را در آن شريك فرموده است.
عيدي كه در آن مساجد و مجامع اسلامي و در گستره جهان اسلام، شكوه عبادت و بندگي خدا ديده مي‎شود. مراسم اين عيد اختصاص به توانگران، كارفرمايان، رجال و زمامداران و طبقات به اصطلاح ممتاز ندارد.
تشريفات مادّي، تقديم هدايا و تحفه‎هاي گرانبها ـ چنان چه پيش از اسلام در اعياد رسم بود‎ ـ در اين عيد مرسوم نيست. زيردستان موظّف به ديدار زمامداران نيستند و كارگر و كارفرما، افسر و سرباز، فقير و غني، شاه و گدا و همه اقشار و طبقات بايد در صف بندگي خدا و دعا و عبادت برادرانه بايستند.
در روز «عيد فطر» همه مسلمانان در سراسر جهان، غرق احساس افتخار بوده و سربلند و سرافرازند كه ماه مبارك رمضان را با توفيق به پايان رسانده و از بركات معنوي و تربيتي آن مستفيض شده‎اند.

خدا را شكر مي‎نمايند كه يكي از بزرگ‎ترين كلاس‎هاي تربيتي اسلام را در طي يك ماه گذرانده و از درس‎هايي كه در آن‎ها داده شده، به اندازه استعداد و آمادگي خود استفاده كرده و با روح و جان خود آميزش داده و بر الواح دل‎ها و ضماير خود ثبت كرده‎اند.
در اين روز، مسلمانان از يك جهاد حسّاس و خطرناك ـ كه پهلوانان، قهرمانان و شيرافكنان جهان در آن ميدان به خاك هلاكت افتاده و مغلوب شده‎اند ـ فاتحانه و پيروزمندانه باز مي‎گردند.
اين جهاد، جهاد با نفس، جهاد با اميال و غرايز حيواني و لذايذ نفساني است. بازداشتن نفس از كام‎گيري‎هاي شهواني، نگهداري نفس از خوردن غذاهاي لذيذ و نوشيدني‎هاي شيرين و خوش‎گوار، خودداري از چشم چراني و هوس‎هاي شيطاني، از دروغ، غيبت، خشم و غضب، بدخويي و ترش‎رويي، تكبّر و جاه‎طلبي و دوري از هر معصيت و گناه ديگر در اين ميدان جهاد، فتح و پيروزي است.
همه اين‎ها جهاد است و همان «جهاد اكبر»ي است كه پيامبر بزرگ اسلام به گروهي از صحابه كه به جهاد رفته بودند و با دشمن با شمشير و اسلحه دست و پنجه نرم كرده و زور بازو نشان داده بودند، فرمود: مَرحَباً بِقَومٍ قَضُوا الجِهادَ الاَصغَر وَ بَقِي عَلَيهِمُ الجِهادُ الاَكبرَ؛ آفرين به قومي كه جهاد اصغر را انجام دادند و بر آنها جهاد اكبر باقي ماند.
«جهاد اكبر»ي كه جز افراد با ايمان و مردان و زنان تربيت شده در دامان اسلام، هيچ شخص ديگري نمي‎تواند در صحنه آن عرض اندام كند و در ميدان رزم آن، افتخاري كسب نمايد.
ميداني كه در آن پيلتن‎هاي قوي پنجه و عشّاق مال و مقام دنيا، شهوت‌پرستان، جلّادان خون‎خوار، فاتحان جاه‌طلب كشورها، جوانان مغرور، خشم گينان پلنگ آسا، ستمگران بي‎رحم، آدم‎كشان و قصّابان تاريخ، زنان هوس‎باز دوشيزگان ناپاك و پرستندگان مظاهر مادّي به خاك هلاكت افتاده و از اين كه بتوانند افتخاري كسب و در مسابقات آن شركت نمايند عاجز و ناتوانند.
ميداني كه مردان و بانوان با ايمان، خداپرست، فروتن، پاكدل، پرهيزكار، شكيبا و بي‎اعتنا به زر و زيور دنيا در آن لباس رزم پوشيده، با اراده محكم و همّت بلند حريف را شكست مي‎دهند و در مسابقه با افتخار به پيروزي دست مي‎يابند.
آري! نبرد با هواي نفس در عين آساني، دشوار است. آسان است، براي اين كه وجدان پاك و فطرت آدمي و عقل و خرد، مصلحت و لزوم آن را درك مي‎نمايد و اگر انسان در اين ميدان قدم نهاد، هر چه پيش رود موفّق‎تر مي‎شود؛ تا سرانجام نفس سركش و جنود اهريمني را مغلوب و ذليل خود كند و قواي ملكوتي و عقلاني و وجداني را در كشور بدن، حاكم و كارفرما سازد.
از سوي ديگر اين كار دشوار است؛ براي اين كه جهاد با نفس، ايستادگي در برابر غرايز گوناگون و تلاش و كوشش براي كنترل و انضباط آن‎ها است و شناخت دام‎هاي شيطان و هواهاي پنهاني كار هر شخصي نيست و رام كردن نفس امّاره و چشم‌پوشي از لذايذ و كام‎گيري‎هاي نفساني و خواسته‎هاي هزارگونه نفسِ وسيع و سركش، به اين زودي‎ها ميسّر نخواهد بود و اين دشمن خانگي با غرايزي كه انسان را در دفع دشمن خارجي يارو ياور و محرّك و مشوّق هستند، آشنايي و ارتباط برقرار مي‎كند و از آن‎ها كمك و ياري مي‎گيرد.
از اين جهات، مبارزه با نفس كاري بس دشوار است و رستگار، كسي است كه بتواند نفس را تعديل كرده و به نظم و ترتيب صحيح وادار سازد.
سخني درباره مراسم عيد فطر
چنان‌چه مي‎دانيم مراسم عمده و حسّاس اين عيد «نماز» و «زكات» است؛ در مراسم نماز، همه اصناف شركت مي‎كنند، و مساوات و برادري اسلامي آن‎ها آشكار مي‎شود. در ضمن اداي نماز و خواندن دعايي كه در قنوت است، در دو خطبه و سخنراني پس از نماز، عالي‎ترين دروس به همگان آموخته مي‎شود و مطالب لازم و مورد حاجت به عموم گوشزد مي‎گردد و از همه دعوت مي‎شود تا در پيش بردن مقاصد اسلام و تعظيم شعاير و تعميم علم و دانش و امر به معروف و نهي از منكر، مجاهدانه كوشش كنند.
كساني كه داراي مخارج سال خود هستند و يا داراي كار و پيشه‎اي مي‎باشند كه درآمد آن‎ها وافي به مخارج سال آنهاست، در اعطاي زكات و كمك به مستمندان شركت مي‎كنند.
هيچ‌گونه مراسم كمرشكن و مصارف رقابت‌انگيز و مخارج بيهوده در اين جشن اسلامي وجود ندارد و از اين رو نمي‎تواند بهانه‎اي جهت كردارهاي پليد عيّاش‎ها، هرزه‎ها، پول‎داران، شهوتران‎ها و مي‎خواران باشد.
اين عيد، مثل «عيد كريسمس» نيست كه در آن، جهان مسيحيّت در كارهاي زشت و فحشا و فساد غرق شده و در هرزگي و رقص و باده و فسق و فجور، خود را آلوده مي‎سازند و به نام مسيح ‎عليه‎السّلام و دين، مجالسي براي لهو و قمار، مستي و شراب و ساز و آواز بر پا مي‎كنند كه بي‎شك حضرت عيسي ‎عليه السّلام‎ - پيامبر پاك خدا- از آن بيزار است.
روزهايي هم به نام‎هاي مقدّسي مانند: «روز مادر»، «روز معلّم»، «روز كودك» و... نام‎گذاري مي‎شود كه بيشتر آن‎ها از حقيقت خالي است و فقط تشريفات و برگزاري مراسم، منظور مي‎باشد و احساسات را كودكانه و جاهلانه و به طور موقّت تحريك مي‎سازد.
چنين روزهايي را نبايد عيد دانست؛ اين مراسم، تقليد از بيگانه و سوغات دروغين و بي‎حقيقت غرب است؛ وگرنه همه روزها، «روز مادر» است و در هر روز، رعايت حقّ مادر و معلّم و احترام به آن‎ها لازم و واجب است. البته اين تصوّر اشتباه پديد نيايد كه ما مي‎خواهيم از بزرگداشت حقّ مادر يا عنوان‎هاي مقدّس و محترم ديگر كه در يك روز سال انجام مي‎شود انتقاد كنيم، چون به اين مقدار هم اگر با حقيقت توأم باشد تا حدّي حق‎شناسي خداپسندانه است بلكه قصد ما طرح اين نكته است كه اگر بايد مثلا حقّ مادر محترم شناخته شود و مقام معلّم مورد تعظيم واقع گردد، چرا به تعاليم عاليه اسلام و قرآن مجيد تكيه نكنيم و چرا از عواطف اسلامي جامعه ـ كه هنوز هم بحمدالله در دل‎ها باقي است ـ استفاده نمي‎نماييم و چرا وضع تعليم و تربيت را طوري قرار داده‎ايم كه التزامات اخلاقي و ديني و وجداني سست شده، تا آنجا كه حقِّ مادران هم فراموش شود. بياييد اهل حقيقت باشيم و به راستي و از كُنه باطن، رضايت پدر و مادر را بخواهيم.
در محيط اسلامي ـ ‎كه كانون عواطف عالي انسانيّت است‎ ـ همواره و در همه لحظات، تكريم مادر، معلّم، كودك و... بايد مورد عنايت باشد. در جاهايي كه در دوره سال پدر و مادر و معلّم مورد فراموشي‎اند چون مي‎بينند كه اين عواطف به صورت مرده در آمده و از بين رفته است، براي تِذكار و تجديد خاطرات آن، در سال يك روز را معيّن مي‎كنند كه مثلاً به سراغ مادران بروند و به طور مصنوعي از آن‎ها ياد كنند و از اين رو، اين روزها را بايد يادبود و سالگرد از بين رفتن و نابود شدن آن عواطف عالي انساني شمرد.
ملّتي كه واقعاً و حقيقتاً خود را مديون مادر و پدر و معلّم خود مي‎داند و دينش او را براي اداي اين‎گونه حقوق تربيت مي‎كند، چه حاجت به اين صحنه‌سازي‎هاي بي‎مغز و بي‎حقيقت دارد؟!
ما مسلمانان در همين ماه رمضان چقدر درس حق‌شناسي درباره پدر و مادر و... مي‎آموزيم و در ادعيّه، مكرّر از مادر و زحمات او ياد مي‎كنيم و خدمات او را در ذهن مي‎سپاريم؟
زنده باد اسلام! كه تربيت و بهبود روح و روان جامعه را در سرلوحه برنامه‎هاي خود قرار داده و از هر فرصت براي ترقّي فكر و قوّت اراده بشر استفاده كرده است.
اين عيد فطر هم براي تمام مفاهيم ارزنده و عالي انساني تذكار بوده و به سوي هر عمل نيك و انساني هدايت‎گر است؛ اَن تُدخِلَنِي فِي كُلِّ خَيرٍ اَدخَلتَ فِيهِ مُحَمَّداً وآلَ مُحَمَّد وَاَن تُخرِجَنِي مِن كُلِّ سُوءٍ اَخرَجتَ مِنهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد
اين عيد، عيد خدا و موسم دعا و نماز و احسان و نيكي به بندگان خدا و ديدارهاي پاك و منزّه است. نزديك به چهارده قرن است كه اين عيد برگزار مي‎شود؛ تاكنون شنيده نشده كه براي تهيّه وسايل اين عيد و شركت در مراسم آن يك نفر خودكشي كرده و يا پاي يك زن و شوهر به دادگاه كشيده شده باشد.
اين عيدي است كه در آن به جاي تفريحات ناسالم، همه به سوي مساجد و مراكز اقامه نماز عيد مي‎روند و خدا آن را ذخيره خير و نشان شرف و كرامت پيامبر اسلام و سبب ارتقاي افتخارات اسلامي قرار داده است.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی ایت اله صافی