معضلات فرهنگی و اجتماعی این 8 سال /محمدرضا حشمتی

مردم ایران با انتخاب راه اعتدال و امید که از تعقل و تفکر، تکریم انسان‌ها، نظم و انضباط و احترام به قانون نشأت می‌گیرد؛ عملاً یک «نه» بزرگ در پاسخ به افراط گرایی، خشونت، قانون‌شکنی، بی‌نظمی و بی‌حرمتی به انسان‌ها گفتند. گرچه عقب ماندگی اقتصادی در 8 سال گذشته امری مشهود است ولی اینجانب به دلایل تخصص و تجربه در حوزه فرهنگ، می‌خواهم توجّه شما را به معضلات فرهنگی اجتماعی حاصل عملکرد 8 سال گذشته جلب کنم.

جت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر روحانی

ضمن عرض سلام و خسته نباشید، خدا را شاکریم که با انتخاب شما بار دیگر فضای امید و نشاط در جامعه پدیدار گشت.

مردم ایران با انتخاب راه اعتدال و امید که از تعقل و تفکر، تکریم انسان‌ها، نظم و انضباط و احترام به قانون نشأت می‌گیرد؛ عملاً یک «نه» بزرگ در پاسخ به افراط گرایی، خشونت، قانون‌شکنی، بی‌نظمی و بی‌حرمتی به انسان‌ها گفتند. گرچه عقب ماندگی اقتصادی در 8 سال گذشته امری مشهود است ولی اینجانب به دلایل تخصص و تجربه در حوزه فرهنگ، می‌خواهم توجّه شما را به معضلات فرهنگی اجتماعی حاصل عملکرد 8 سال گذشته جلب کنم.

آقای دکتر روحانی؛

ان‌شاءالله که در حوزه اقتصاد می‌توانید با انتخاب وزرای متخصص و فعال تحولی ایجاد کنید امّا آنچه بر سر فرهنگ و دین این مردم رفته است خسارتی است که سال‌ها طول خواهد کشید تا اصلاح گردد.

در دولت‌های نهم و دهم باورها، ارزش‌ها و نگرش‌های مردم آسیب دیده‌اند. شما به راحتی می‌توانید از رفتار و گفتار مردم و از کثرت پرونده‌های قضایی، این آسیب‌ها را مشاهده کنید. یک نوع تشتّت اجتماعی و فرهنگی، بی‌نظمی و عدم رعایت قانون، عدم رعایت حقوق دیگران در جامعه موج می‌زند و این حاصل عملکرد دولتمردانی است که با انزوای فرهیختگان جامعه بر این مردم حکومت کرده‌اند. امید می‌رود با تعیین کارشناسان در این مقولات نسبت به بازسازی فرهنگی اهتمام بورزید.

عمده ترین آسیب‌هایی که بر فرهنگ عمومی و بر فرهنگ دینی و روابط اجتماعی رفته است به قرار زیر است:

 کمرنگ شدن تعقل و تفکر و رونق تحجّر، خرافات و افراط گرایی

وقتی در جامعه ای فرهیختگان و اندیشمندان خانه نشین می‌شوند، نشریات به اندک بهانه‌ای تعطیل می‌گردند؛ محیط های علمی و دانشگاهی امنیتی و دانشجویان ستاره دار می‌شوند، و مسئولیت‌های علمی و فرهنگی کشور را افراد کم تجربه و کم سواد اشغال می‌کنند، تحجر و خرافات رشد می‌کند. سوغات سفر سازمان ملل هاله نور می‌شود، بساط جادو‌گری و رمّالی گسترش می‌یابد، سجاده خالی، صندوق خالی و بشقاب خالی در ذهن مردم جا می‌افتد. افراد عادی معجزه هزاره سوم و پیامبر لقب می‌گیرند، نه تنها رئیس دولت اهل رجعت با امام زمان بلکه هوگو چاوز هم اهل رجعت می‌شود.

در حقانیت این دولت خواب‌ها حرف اول را می‌زنند، توسعه جمکران به عنوان ایمان افراد تلقی می‌گردد، یارانه مقدس شده و هدیه امام زمان معرفی می‌گردد. مردم اسرائیل دوست ما می‌شوند، مکتب ایرانی جای مکتب اسلام را می‌گیرد و بالاخره مسئولین در این دولت حکم خود را از امام زمان می‌گیرند؟!

و صدها سخن دیگر که همگی در جهت تعطیل شدن عقل و رواج خرافات است. چگونه می‌توان به مردم گفت که خواب حجیت ندارد، این یارانه ارتباطی با امام عصر ندارد و ظهور امام زمان(عج) به اراده خداوند تحقق می‌پذیرد تا آن‌ها از خرافات دست بردارند.

در 8 سال گذشته، مطالعه کتاب به کمترین سطح خود رسید و طبیعتاً اگر مردمی اهل مطالعه نباشند افکار و اعتقادات خود را بر اساس فکر و اندیشه بنا نمی‌کنند بلکه خرافات مبنای کار آن‌ها می‌گردد.

دولتی شدن نهادهای حوزه دین؛

کمک کردن دولت به حوزه‌های علمیه، مساجد و هیأت‌های مذهبی امری پسندیده است اما دولتی شدن این مکان‌های مقدس، امری ناپسند است. چرا که دولت‌ها در حال تغییر هستند و روحانیت و نهادهای حوزه دین که می‌خواهند برای مردم معارف الهی را بگویند نباید تحت تأثیر دولت‌ها باشند. در دولت نهم و دهم اعتبار کلانی صرف این حوزه شد. شما فرض کنید مردم یک منطقه از مراجع عظام تقلید، روحانی و امام جماعت درخواست می‌کردند و مرجع محترم به مقتضای منطقه فردی را اعزام می‌کرد. مردم شئونات او را حفظ می‌کردند و نیازهای مادی او را اعم از سکونت و .... مرتفع می‌نمودند. این شخصیت روحانی در کنار مردم در غم و غصه آن‌ها شریک بود و نیازی هم به دولت نداشت. اگر دولت کمکی می‌کرد به گسترش مسجد و حوزه کمک می‌کرد. اما امروز بر اثر رفتار غلط دولت اعزام مبلغ دولتی شده، که هزینه آن را نهادهای دینی پرداخت می‌کنند. امام جماعت هم مطابق با ذوق و سلیقه دولتی‌ها رفتار می‌کند و نسبتی با مردم منطقه ندارد. اولین آثار دولتی شدن نهادهای حوزه دین را در سکوت حوزه‌ها و روحانیت در برابر انحرافات دولت نهم و دهم می‌بینیم. یکی از دولتی‌ها در جمع روحانیون مشهد از امام زمان(عج) سخن می‌گوید و تلویحاً زمان ظهور را تعیین می‌نماید و احدی از علمای حاضر اعتراض نمی‌کند. سخنرانی‌ها، مداحی‌ها، نمازها، ارشادات وقتی رنگ دولتی به خود گرفت از خاصیت می‌افتد.

 از خصوصیات حوزه‌ها، روحانیت و نهادهای دینی استقلال و آزادی و حریت آن‌ها بود که به برکت این دولت از آن‌ها گرفته شد.

 کمرنگ شدن صداقت، راستگویی و امانت داری؛

دولت‌های ضعیف آثار مخربی بر فرهنگ راستگویی دارند. تهمت زدن به انسان‌های پاک و افراد انقلابی، ارائه آمارهای دروغ؛ فرهنگ دروغگویی را گسترش می‌دهد.

باور نمی‌کردیم رفتار مسئولان و مدیران به ویژه مدیران اجرایی این مقدار در رفتار مردم تأثیر بگذارد. به راستی حدیث شریف «الّناس علی دین ملوکهم» تحفه با ارزشی است.

در اوج تّورم و گرانی یکی از دولتی‌ها می‌گوید رسانه‌ها سیاه نمایی می‌کنند، در محله ما همه چیز ارزان است؟!

پاک بودن دولت و کشف اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی بنیان امانتداری را از بین می‌برد! مردم؛ بیکاری و اعتیاد را از نزدیک لمس می‌کنند و تقریباً در هر خانواده‌ای یک تحصیلکرده بیکار موجود است و دولت آمار میلیونی اشتغال را اعلام می‌کند.

هیچ دستگاه نظارتی هم موجود نیست که مقابل دولت بایستد. نهادهای نظارتی نظیر سازمان مدیریت و شورای پول و اعتبار با حکم رئیس دولت تعطیل شده‌اند. اقتصاد‌دانان مطرح کشور تذکر می‌دهند، وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی اعتراض می‌کنند و برکنار می‌شوند و دولت با امانت مردم(بیت المال) هر کاری که می‌خواهد انجام می‌دهد. وقتی رئیس دولت با بزرگترین امانت این گونه رفتار کرد، امانتداری در بین آحاد جامعه از بین می‌رود. دروغ امری مباح می‌شود و خدا می‌داند که چقدر وقت لازم است تا شما و همکارانتان فرهنگ راستی و درستی را به مردم برگردانید.

 گسترش تجمّل‌گرایی و اسراف؛

دولت نهم و دهم با کسب درآمد حدود 700 میلیارد دلار از محل صدور فراورده‌های نفتی که در طول تاریخ این کشور بی‌سابقه است و با حذف مجلس شورای اسلامی به عنوان یک نهاد نظارتی و تغییر جایگاه مجلس از رأس امور بودن آن، عملاً اختیار دخل و خرج بودجه را در اختیار خود گرفت. مواردی نظیر بنگاه‌های زود بازده، مسکن مهر در اولویت قرار گرفت و بسیاری از پروژه‌های ملی تعطیل و جای آن‌ها را پروژه‌های دیگر گرفتند. پول بادآورده نفت موجب شد صنعت و کشاورزی تقریباً تعطیل شوند و اجناس چینی و خارجی حتی میوه چینی وارد بازار شود.. دلالی و واسطه‌گری تجمل و اسراف در جامعه جای تولید و اشتغال را گرفت.

در حالی که مرکبات باغداران و برنج کشاورزان استان‌های شمالی در حال برداشت بود برنج و مرکبات وارداتی، بازار را پر می‌کرد. محصولات پتروشیمی وارداتی، برنج وارداتی، مرغ وارداتی، گوشت برزیلی خیلی راحت‌تر از محصولات داخلی در دسترس مردم بود. مصرف‌گرایی و تجّمل، فرهنگ غالب مردم شد. از معضلات سر راه شما این است که چگونه این فرهنگ را تغییر دهید و فرهنگ کار و تلاش و تولید را جایگزین فرهنگ مصرف کنید.

 رواج فرهنگ تظاهر و ریا؛

اگر بر مردمی فرهنگ تظاهر و ریا حاکم گردد زمینه نفاق پیدا می‌شود. دولت‌های ضعیف با کنار گذاشتن فرهیختگان، اندیشمندان، هنرمندان و مدیران با تجربه و به کار گماردن عناصر ضعیف زمینه تظاهر و ریا را فراهم می‌کنند. مدیران ضعیف با تملق و چاپلوسی مطابق با سلیقه و ادبیات دولتمردان رنگ عوض می‌کنند و مطیع تصمیمات افراد مافوق می‌گردند.

نقد و انتقاد از جامعه دور می‌شود. خبرنگاران و نویسندگان، خطبا و گویندگان در نقد دولت نمی‌نویسند و نمی‌گویند. اکثر کارشناسان بر بنگاه‌های زود بازده، تئوری تثبیت قیمت‌ها، سفرهای استانی، و نحوة تصویب مصوبات دولت اعتراض داشتند. دانشمندان اقتصادی کم کردن بهره بانکی را تورم زا می‌دانستند ولی رئیس دولت یک تنه این بخش‌نامه را صادر کرد و اگر وزیری این کار را نقد می‌کرد فوراً از کار برکنار می‌شد. در کجای دنیا سراغ دارید که 200 مصوبه مهم ظرف 2 ساعت(یعنی کمتر از یک دقیقه برای هر مصوبه) به تصویب برسد و آب از آب تکان نخورد. تعریف و تمجید در رسانه صدا و سیما اوج گرفت.

جناب دکتر روحانی اگر می‌خواهید دولت و دولتمردان شما دچار آفت ریاکاری و تملّق و چاپلوسی نشوند بگذارید رسانه‌ها و خبرنگاران حرفه‌ای به نقد عملکرد بپردازند. یقین دارم نقد منصفانه از دولت موجب رشد شده و زمینه تظاهر و ریا‌کاری را از بین می‌برد.

 آسیب دیدن وحدت ملْی؛

وقتی فرهیختگان و نخبگان جامعه خانه‌نشین شده و افراد ضعیف با تمّلق و چاپلوسی روی کار می‌آیند نه تنها اقتصاد و تولید آسیب می‌بیند بلکه فرهنگ و هنر و اعتقادات دینی هم آسیب می‌بیند. بزرگان انقلاب، دانشمندان و مدیران با سابقه و متعهد ستون‌های محکم اتحاد جامعه هستند. مردم به آن‌ها اعتماد دارند. حضور فعال آن‌ها در رسانه‌ها و اجتماع موجب انسجام، آرامش و دلگرمی شده و حذف آن‌ها باعث تفرقه و تشتت می‌گردد.

جناب دکتر روحانی؛ از آسیب‌های دوره 8 ساله اخیر بویژه پس از حوادث 88، آسیب دیدن وحدت و انسجام ملی است. دامنه اختلافات به خانواده‌ها و محیط‌های مذهبی کشیده شد و کشمکش‌های سیاسی و اختلاف سلیقه‌ها در نبود فرهیختگان موجب گردید تا کشور با آسیب‌های جدی مواجه شود. گرچه با تقدیر خداوند تبارک و تعالی در انتخابات 24 خرداد به نوعی شاهد اتحاد ملی گشتیم و مردم با حضور سرنوشت ساز خود به هم نزدیک شدند و پس از پیروزی شما اکثر مردم اظهار شادمانی کردند، امّا انسجام و اتحاد مردم نیازمند اقداماتی است که ان‌شاءالله در آینده شاهد آن خواهیم بود. احترام به حقوق شهروندی، قانون مداری، اجرای اصول قانون اساسی، احترام به اقلیت‌ها و قومیت‌ها، احترام به منتقدین و مخالفین از اقداماتی است که در این مقال می‌توان به آن اشاره کرد.

  آسیب دیدن اعتقادات دینی مردم؛

دولتی که با حمایت اصولگرایان به صحنه آمد و با پشتیبانی مجلس اصول‌گرا اختیارات فراوانی به دست آورد، اگر درست عمل ‌‌می‌کرد موجب تقویت  باورهای دینی می‌شد امّا از آنجا که  نتوانست صحیح عمل کند موجب تضعیف دین در جامعه شد.

انتظار این بود با یک دست شدن مسئولین کشور و با کسب درآمدهای سرشار از فروش نفت وضع معیشت مردم بهبود پیدا کند در حالی که اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد که دولت نهم و دهم بویژه در سال‌های پایانی نه تنها برای بیکاری، تورم، اعتیاد کاری انجام نداده است بلکه با رشد اقتصادی صفر درصد و کاهش ارزش پول ملّی و تعطیلی بسیاری از پروژه‌ها، عملا مردم و کشور را با یک بحران جدی مواجه نموده است.

ان‌شاءالله اگر بتوانید با همکاری مردم و انتخاب مشاورین و مدیران متخصص با این بحران مقابله کنید آثار سوء فرهنگی آن هم برطرف خواهد شد. حق این بود که اصول‌گرایان از تحمیل چنین دولتی بر مردم عذر‌خواهی کنند تا به نام دین و حضرت ولی عصر‌(ع) معیشت مردم به این روز نیفتد.

ای کاش علماء و حوزه‌های علمیه نظیر مراجع محترم تقلید به فوریت از کارهای این دولت برائت می‌جستند تا اقدامات این افراد به حساب دین نوشته نشود. تعطیل کردن فکر و اندیشه، امنیتی کردن محیط دانشگاه، تعطیل کردن سازمان‌های نظارتی، تهمت و افترا زدن به بزرگان، دروغ گفتن، ارائه اطلاعات و آمار دروغ، تظاهر و ریا از ناحیه هر کسی باشد نکوهیده است و از طرف یک دولت معتقد به اصول‌گرایی تخریب پایه‌های دین و اعتقادات می‌باشد.

فاصله گرفتن از آرمان‌های امام خمینی(س)؛

عملکرد کارگزاران و روحانیت تأثیر مستقیمی بر زنده نگاه‌داشتن نام و یاد امام خمینی و ارزش‌ها و نگرش‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی دارد. نمی‌توان با ادعای طرفداری از امام خمینی به مردم ظلم کرد و به قانون احترام نگذاشت، مردم را تحقیر کرد و آنها را خس و خاشاک نام گذاشت و چهره‌های مورد اعتماد امام را با اتهام و افترا خانه‌نشین کرد.

صدا و سیما در همراهی با دولت در انزوای یاد و نام امام به خوبی نقش ایفا کرد. با ساختن برنامه‌هایی نظیر شاخص و با تقطیع بعضی سخنرانی‌ها و پیام‌ها خاطره بدی را برای مردم فراهم کردند. هرچند رهبر معظم انقلاب بر اندیشه و سیره امام تکیه کردند اما دولتمردان و صدا وسیما در انزوای یاد امام کوتاهی نکردند.

امام مهربانی و اخلاق، امام تعقل و تفکر، امام مدافع حقوق مظلومین و مستضعفین در روزنامه‌ها و سخنان افراد افراطی، امام دیگری معرفی شد. خوشبختانه مردم حق را از باطل تشخیص دادند و وقتی یاران امام خمینی از مردم خواستند تا پای صندوق‌های رأی حاضر شوند و به افراط و تفریط رأی ندهند و راه اعتدال را برگزینند، آن‌ها راه درست را انتخاب کردند.

امام خمینی منادی وحدت جامعه بلکه وحدت انسان‌هاست، او سخت مطیع قانون است. نظامیان را از دخالت در سیاست و فعالیت‌های اقتصادی منع می‌کند، به مردم احترام می‌گذارد و خود را خادم ملت معرفی می‌کند. اهل تعقل و تفکر است. متأسفانه دولت‌های نهم و دهم با نام امام خمینی بارها قانون را زیر پا گذاشتند. وحدت جامعه را در هم شکستند، یاران امام را منزوی و در مراسم بزرگداشت امام به یادگار امام توهین کردند. ان‌شاءالله با روی کار آمدن دولت شما مجدداً راه و اندیشه امام برای جوانان، تبیین شده و امام از هجران و غربت در آید.

منبع:انتخاب