روایت ترکان از تعطیلی مغز برنامه‌ریزی کشور/ برنامه‌ای که "خمیر" شد

اکبر ترکان در این گفت‌وگو از تعطیلی مغز برنامه ریزی کشور، اثرات مخرب ثبات 7 ساله نرخ ارز، روایت پرویز داودی از خمیر شدن برنامه چهارم و 700 میلیارد دلاری که صرف واردات شد، گفت.

سرویس: اقتصادی   تاریخ ۱۳۹۱/۱۱/۲۵   ساعت ۱۰:۰۲   شناسه خبر: ۱۳۹۱۱۱۲۴۰۰۰۲۹۰

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم ، همانند چند سال اخیر دولت یکبار دیگر در ارائه لایحه بودجه سال آینده تاخیر دارد، موضوعی که باعث می‌شود مجلس شورای اسلامی نتواند بودجه را تا پایان سال بررسی و تصویب کند. لایحه دو دوازدهم راه‌حلی بوده که در سال‌های 90 و 91 از سوی بهارستانی‌ها برای اداره کشور در دستور کار قرار گرفته است. امسال نیز همین برنامه توسط نمایندگان مجلس نهم در حال پیگیری است.

اصولا اقدام عمدی یا سهوی دولت باعث شده تا از یک سو روند اجرایی بسیاری از پروژه‌های زیربنایی کشور کند و در پاره‌ای مواقع متوقف شود و از دیگر سو به دلیل عملکرد نامناسب مسئولان اکثر بازارهای اقتصادی کشور دچار نوسانات شدیدی شود.

البته در این بین دولتی‌ها نابسامانی‌های اقتصادی را متوجه تحریم‌ها می‌دانند، ادعایی که قریب به اتفاق صاحبنظران و کارشناسان اقتصادی آن را رد می‌کنند.

بسیاری از مدیران و حتی وزرای اسبق که سابقه حضور در دولت فعلی را دارند به ضرص قاطع «ضعف مدیریتی» را عامل اصلی بی‌ثباتی بازارهای اقتصادی می‌دانند.
اکبر ترکان وزیر اسبق راه و ترابری که در دولت اول احمدی‌نژاد معاون برنامه‌ریزی وزیر نفت بود و اکنون مشاور مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام است، معتقد است انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در رزوهای اول فعالیت دولت نهم پایه‌گذار تخلفات متعددی شده که امروز تاوان آنرا مردم می‌دهند.

مشروح  گفت‌وگوی خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با اکبر ترکان را در ادامه می‌خوانید؛

مجلس لایحه بودجه دو دوازدهم را در دستور کار قرار داده است، به نظر شما تاخیر دولت در ارائه لایحه بودجه سال 92 به چه دلیلی است؟ و این تاخیر چه تبعاتی را به دنبال دارد؟
ترکان: در چند سال اخیر دولت لایحه بودجه را با تاخیر ارائه می‌کند و مجلس مجبور می‌شود بودجه یک دوازدهم یا دو دوازدهم را به‌صورت موقتی تصویب کند تا سال بعد فرصت رسیدگی به آن را داشته باشد. این تاخیر دولت باعث می‌شود تا برنامه پنج ساله توسعه لنگ شود و این مسئله نیز به برنامه‌های جاری کشور به‌صورت اساسی آسیب می‌زند.

تاثیر تعلل در ارائه لایحه بودجه بر پروژه‌های عمرانی کشور چیست؟
ترکان: واقعیت این است که در حال حاضر پروژه‌های عمرانی عمدتا تعطیل شده‌اند. امسال در مقایسه با سال‌های گذشته یک هفتم پروژه‌های عمرانی فعال بوده که اغلب آنها هم پروژه‌هایی است که به مهر ماندگار نامگذاری شده‌اند.

شما یکی از منتقدان همیشگی انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بوده‌اید، اساساٌ چرا دولت این سازمان را منحل کرد و این اقدام چه پیامدهایی برای کشور داشت؟
ترکان: این دولت برنامه چهارم توسعه را اجرا نکرد و خودش را مکلف به پیروی از برنامه‌های کلان ندانست، همچنین مجلس هشتم به این موضوع بی‌اعتنا بود، از این رو فکر برنامه‌ریزی اقتصادی و نظام برنامه‌ریزی دچار اختلال شد. در واقع با انحلال سازمان برنامه‌ریزی و بودجه، مغز اقتصادی کشور تعطیل شد. این مسئله در بلند مدت موجب می‌شود اهداف چشم‌انداز محقق نشود. با تعطیلی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی‌ها از روال طبیعی خارج شد.

در سال دوم برنامه پنجم توسعه قرار داریم، دولت توانسته به اهداف تعیین شده در این برنامه جامه عمل بپوشاند؟
ترکان: خیر، به هیچ وجه. همانطور که اشاره شد دولت برنامه چهارم توسعه را اجرا نکرد و به اهداف برنامه پنجم توسعه نیز بی‌اعتناست. بخشی از مشکلات کنونی اقتصاد بیمار ما ناشی از اجرا نشدن دو برنامه مذکور است. یک زمانی دکتر پرویز داودی معاون اول وقت رئیس‌جمهوری گفت که برنامه چهارم را خمیر کردیم. آیا با چنین طرز فکری باید انتظار پیشرفت اقتصادی داشت؟ نباید از دولتی که برنامه چهارم و پنجم توسعه را نابود کرد انتظاری داشت. به‌طور کلی شرایط برنامه پنجم توسعه به‌گونه‌ای شده که با طرز تفکر دولت در رابطه با انحلال سازمان برنامه و بودجه همسازی دارد.

دولت همه تقصیر گرانی‌های اخیر را به گردن تحریم‌ها می‌اندازد، این در حالی است که ایران در سی و چهار سال اخیر همواره با این مسئله روبه‌رو بوده است. آیا ادعای دولت را قبول دارد؟ به نظر شما مشکل اقتصاد ما چیست؟
ترکان: این ادعا قابل قبول نیست. نه این‌که تحریم‌ها بر اقتصاد کشورمان بی‌تاثیر بوده، اما واقعیت آن است که ما از ناتوانی مدیریتی رنج می‌بریم. به‌عنوان مثال بدون هیچ دلیل علمی و فنی قیمت ارز در هفت سال اخیر ثابت مانده است. این در حالی است که شاخص اعلام شده از سوی بانک مرکزی در طول هفت سال گذشته حاکی از آن است که سطح عمومی قیمت‌ها 400 درصد افزایش یافته است.

به عبارت دیگر شاخص کالای مصرفی در سال 83، حدود 100 بود که این رقم ماه گذشته به 395 افزایش یافته است. این بدان معناست که سطح عمومی قیمت‌ها چهار برابر شده است. شاید آقایان تصمیم‌گیر نیت بدی نداشته باشند و بر این باورند که با این کار ارزانی ایجاد می‌شود. اما اینها نمی‌دانند ارز ارزان، تولید را نابود کرده است. هم‌اکنون شاخص قیمت‌ها در مقایسه با سال 83 حدود 400 درصد رشد کرده، یعنی قیمت تمام‌شده چهار برابر شده است.

یکی از گلایه‌های فعالان بخش صنعت این است که در هفت سال گذشته توجه چندانی به دغدغه‌های آنها نشده و بر عکس بخش واردات کشور به شدت تقویت شده، از سوی دیگر دولت مدعی است که حمایت خوبی از صنعت داشته است.
ترکان: اگر حمایتی خوبی از صنایع شده است، چرا بخش صنعت به سمت نابودی پیش می‌رود. متاسفانه صنایع چوب نرخ ثابت ارز را می‌خورند. وقتی دلار ثابت است، واردات نیز ثابت است و روند پیوسته و رو به رشدی را طی خواهد کرد. امروز همه واحدهای تولیدی داخلی متضرر شده‌اند و به تدریج در حال تعطیل شدن هستند. 700 میلیارد دلار درآمدهای نفتی و غیرنفتی در سال‌های اخیر صرف واردات غیر ضروری شده که در جای دیگر گزارش آن داده شده است. این گونه اقدامات نسنجیده موجب آسیب به تولید داخلی شده است.

با وجود آن‌که باید با توجه به تاکید مقام معظم رهبری روی تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی تمرکز می‌کردیم، اما عملا روی واردات متمرکز شده‌ایم و بیش از پیش کشور را به خارج وابسته کرده‌ایم. ارز ارزان و واردات بی در و پیکر از سوی دولت، تولید ملی را با چالش اساسی رو به رو ساخته است.

وزیر اقتصاد اخیرا اعلام کرده مبنای محاسبات بودجه سال 92 دلار 2000 تومانی خواهد بود. نظر شما در این رابطه چییست؟
ترکان: اشتباه است. قیمت واقعی دلار بالای 3000 تومان است و هر یک ریال ارزان فروختن آن بحران اقتصادی را تشدید می‌کند. اررزان‌فروشی ارز افتخار نیست. ارزان‌فروشی طلا هنر نیست. کشور در حال تحریم باید قدر هر یک دلار را بداند. باید دلار به قیمت بازار فروخته شود.

در برنامه چهارم توسعه مقرر شده بود که قیمت ارز سالانه به اندازه تورم داخلی و خارجی اصلاح شود، اما دولت با اجرا نکردن برنامه مذکور مقدمات وضعیت اسفبار اقتصادی کنونی کشور را رقم زد.

منبع: