مسيح مهاجري:«خارج از سمينار»

چکیده:

اگر سؤال شود آنها كه با تكيه بر منابع قدرت هر قدر كه بخواهند برخلاف اخلاق رسانه‌اي عمل مي‌كنند چرا علاوه بر اينكه آزادي عمل دارند سهم بيشتري هم از يارانه‌ها دريافت مي‌كنند، چه پاسخي دارند؟ اگر سؤال شود مطبوعات كشور چرا در اين وانفساي گراني وشرايط بد اقتصادي از دريافت يارانه هدفمندي محرومند و چرا شما از حقوق آنها دفاع نمي‌كنيد، چه پاسخي دارند؟ امروز در مطبوعات ما عده‌اي امنيت شغلي ندارند و عده آنچنان در حاشيه امن قرار دارند كه با ابزار مطبوعاتي امنيت حيثيتي اين و آن را به خطر مي‌اندازند، چرا؟

بسم‌الله الرحمن الرحيم
اين مقاله را براي "سمينار بررسي مسائل و چالش‌هاي مطبوعات و ارتباطات" نفرستاده‌ام، چون مطمئن بودم دست‌اندركاران سمينار مزاجي دارند كه با چنين مقالاتي سازگار نيست. به همين دليل، تصميم گرفتم امروز همزمان با برگزاري چهارمين سمينار بررسي مسائل و چالش‌هاي مطبوعات و با هدف همراهي با دست اندركاران سمينار آن را به صورت خارج از سمينار در روزنامه به چاپ برسانم تا مردم، در جريان محدوديت‌هاي دولتي قرار بگيرند و متوجه اين نكته نيز بشوند كه آنچه در اين قبيل سمينارها مطرح مي‌شود، همه مسائل نيست.
* * *
از خود دست اندركاران شروع مي‌كنم.
چرا بايد برگزار كنندگان سمينار مطبوعات، مسئولان دولتي باشند؟ روشن است كه دولتي‌ها همه چيز رابراساس تمايلات خود طراحي و اجرا مي‌كنند و طبع كارهاي دولتي با خود سانسوري همراه است و نمي‌تواند بيانگر واقعيت‌هاي مطبوعات باشد.
اين ايراد، به اين دولت يا آن دولت اختصاص ندارد، بلكه همه‌ي دولت‌ها به چنين بيماري غيرقابل علاجي مبتلا هستند. غيرقابل علاج بودن هم به اين دليل است كه ذات دولت‌ها اقتضاي خود سانسوري دارد. تازه اين مربوط به دولت‌هائي است كه تا حدودي آزادانديش باشند، ولي اگر همين مقدار آزادانديشي را هم نداشته باشند سانسورچي مي‌شوند.
راه درست اينست كه اصولاً سمينارهاي مطبوعات را خود اصحاب مطبوعات برگزار كنند. دولت اگر مي‌خواهد علاقه و ارادت خود را به مطبوعات نشان بدهد، مي‌تواند بخشي از بودجه‌هاي مطبوعاتي كه در اختيار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي قرار دارد را به خود اصحاب مطبوعات بدهد تا آنها بدون دخالت دولتي‌ها سمينار برگزار كنند. بزرگ‌ترين خدمت مسئولان دولتي به مطبوعات اين مي‌تواند باشد كه در اين قبيل كارها دخالت نكنند. خدمت بعدي هم اين مي‌تواند باشد كه وقتي خود مطبوعاتي‌ها و خوانندگان مطبوعات، مشكلاتشان را فهرست مي‌كنند، دولتي‌ها براي حل آن دسته از مشكلات كه دولت در آنها دخيل است، همت نمايند. اين، با انجام وظايف قانوني مسئولان دولتي در قبال مطبوعات طبق آنچه در قانون مطبوعات مشخص شده است نيز منافات ندارد و حتي به آنها در انجام هرچه بهتر وظايفشان كمك خواهد كرد.
حالا كه سمينارها را مسئولين دولتي برگزار مي‌كنند، لااقل بگونه‌اي عمل نمي‌كنند كه شائبه حاكم بودن نگاه صد درصد دولتي بر سمينارها وجود نداشته باشد. اگر هدف اينست كه مشكلات مطبوعات بررسي شوند و به رشد كيفي آنها كمك شود، بايد خود اصحاب مطبوعات عهده‌دار مديريت چنين سمينارهائي باشند نه اينكه چند روز مانده به برگزاري براي آنها كارت دعوت بفرستند كه بفرمائيد صندلي‌ها را پر كنيد. اينطوري اصحاب مطبوعات مي‌شوند زينت المجالس و طبيعي است كه خروجي چنين مجالسي همان است كه تاكنون چهار بار تكرار شده اما مطبوعات ما يا در همان جاي اولشان در جا مي‌زنند و يا مقداري عقب‌تر رفته‌اند.
تهذيب رسانه، جايگاه رسانه‌هاي مكتوب، استقلال و امنيت شغلي اصحاب رسانه، اقتصاد رسانه‌ها، تشكل‌هاي روزنامه‌نگاري، توسعه فضاي عمومي و فعاليت آزاد مطبوعات، ويژگي‌هاي زبان مطلوب مطبوعات و... عناوين زيبائي هستند كه حتي اگر يكي از آنها به درستي مورد توجه قرار گيرد، فضاي رسانه‌اي كشورمان بكلي دگرگون خواهد شد. مثلاً همين اولين عنوان كه تهذيب رسانه است و اخلاق حرفه‌اي و روزنامه نگاري اسلامي را به همراه دارد، اگر با حضور فعال و پرانگيزه آن دسته از اصحاب مطبوعات كه تجربه كار مطبوعاتي طولاني دارند و از وابستگي‌هاي دولتي هم آزادند بررسي شود و سپس مسئولان دولتي هم به عملي ساختن نتايج آن پاي بندي نشان دهند، ديگر اصحاب رسانه سرافكنده نخواهند بود كه چرا دروغ و تهمت و ناسزا و خرافه و گزافه گوئي در مطبوعات ما رواج دارد و متوليان امور مطبوعاتي هم جرأت ندارند با رواج دهندگان اين انحرافات برخورد قانوني كنند؟
اين قاعده را مي‌توان به رسانه‌هاي غيرمكتوب هم سرايت داد، چرا كه آنها هم به همين درد مبتلا هستند. اين، درد مشترك رسانه‌هاي كشورماست كه هر كس احساس قدرت مي‌كند به يكطرفه گفتن يا نوشتن روي آور مي‌شود و هرچه مي‌خواهد به اين و آن نسبت مي‌دهد بدون آنكه خود را اخلاقاً به رعايت حدود شرعي موظف بداند و يا براي طرف مورد تهاجم حق دفاع از خود قائل باشد.
از امام سجاد عليه السلام روايت است كه فرمودند: "ليس لك ان تتكلم بماشئت لأن‌الله يقول ولاتقف ماليس لك به علم... حق نداري هرچه خواستي بگوئي زيرا خدا فرموده است از چيزي كه به آن علم نداري پيروي مكن." اگر از متوليان امور مطبوعات كشور سؤال شود مطبوعات ما به اين فرموده امام سجاد چقدر عمل مي‌كنند و شما چه مقدار براي وادار كردن آنها به عمل كردن به اين دستورالعمل اخلاقي قدرت داريد، چه پاسخي دارند؟ اگر سؤال شود آنها كه با تكيه بر منابع قدرت هر قدر كه بخواهند برخلاف اخلاق رسانه‌اي عمل مي‌كنند چرا علاوه بر اينكه آزادي عمل دارند سهم بيشتري هم از يارانه‌ها دريافت مي‌كنند، چه پاسخي دارند؟ اگر سؤال شود مطبوعات كشور چرا در اين وانفساي گراني وشرايط بد اقتصادي از دريافت يارانه هدفمندي محرومند و چرا شما از حقوق آنها دفاع نمي‌كنيد، چه پاسخي دارند؟ امروز در مطبوعات ما عده‌اي امنيت شغلي ندارند و عده آنچنان در حاشيه امن قرار دارند كه با ابزار مطبوعاتي امنيت حيثيتي اين و آن را به خطر مي‌اندازند، چرا؟
اين قبيل سؤال‌ها را براي تك تك عناوين زيباي مطرح شده در سمينار بررسي مسائل و چالش‌هاي مطبوعات مي‌توان تكرار كرد. افسوس كه سمينارها تكرار مي‌شوند و سؤال‌ها همچنان باقي هستند.
چاره كار اينست كه دولت‌ها بخش مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي را با مشاركت اصحاب مطبوعات مديريت كنند. در چنين مديريتي علاوه بر اينكه دولت مي‌تواند به وظايف قانوني خود براي نظارت بر مطبوعات عمل كند حقوق واقعي مطبوعات نيز رعايت خواهد شد بدون آنكه سميناري برگزار شود.
مسيح مهاجري

منبع:19دی