نگاهی به کتاب روحانیت و سیاست

چکیده:

کتاب «روحانیت و سیاست؛ مسائل و پیامدها» در پنج فصل به موضوع «آسیب شناسی روحانیت و سیاست» می‌پردازد. کلیات و تمهیدات نظری، روحانیت؛ وظایف و کارکردها، تجربه مشارکت روحانیت در قدرت، روحانیت و تصدی‌گری سیاسی و الگوی روابط روحانیت و حکومت اسلامی عناوین پنج فصل این کتاب است.

کتاب «روحانیت و سیاست؛ مسائل و پیامدها» نوشته عبدالوهاب فراتی از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب «روحانیت و سیاست؛ مسائل و پیامدها» در پنج فصل به موضوع «آسیب شناسی روحانیت و سیاست» می‌پردازد. کلیات و تمهیدات نظری، روحانیت؛ وظایف و کارکردها، تجربه مشارکت روحانیت در قدرت، روحانیت و تصدی‌گری سیاسی و الگوی روابط روحانیت و حکومت اسلامی عناوین پنج فصل این کتاب است.

وظیفه روحانیت در قبال مردم، شیعیان و دشمنان، کارکردهای غیر رسمی روحانیت، روحانیت شیعه از انزوا تا مشارکت در قدرت، روحانیت و فضای انتقادآمیز دهه چهل و پنجاه، روحانیت و عرصه تصدی‌گری در قدرت، قدرت و اختلال در مدنیت سازمان روحانیت، روحانیت و پیامدهای حضور او در قدرت، امام خمینی(ره) و واگذاری شؤون یا سمت‌های دولتی به روحانیان و امام خمینی (ره) و الگوی تعامل روحانیت و حکومت اسلامی از جمله ریزموضوعات جذابی است که این کتاب بدان پرداخته است.

روحانیت در شیعه، برخلاف روحانیت در مسیحیت، نهاد متولی دین نیست؛ بلکه نهاد تخصصی وکارشناسی دین است. اقتدار دین بیشتر برخاسته از اقتدار نصوص دینی است که هدایتگر و فعال ساز حاملان نص است. بدین لحاظ، روحانیت شیعه نمی‌تواند نهادی در حاشیه باشد: یا در قدرت است یا در سپهر سیاست. همچنین نهاد روحانیت نمی‌تواند غیرسیاسی بماند: روحانیت بنا به نسبتی که با نص اسلامی دارد، همواره خود را مسئول می‌داند و برحسب موقعیت تاریخی، ممکن است رسالت یا وظیفه‌ای جدید بر کارکردهای سنتی و اصیل خویش بیفزاید و نیز بنا به آنچه تکلیف شرعی می‌داند، در کلیت نظام سیاسی مشارکت کند و این گونه به تصدی‌گری سیاسی بپردازد.

تجربه انقلاب اسلامی و سه دهه حضور روحانیان در قدرت نشان می‌دهد که آنان از بسیاری ظرفیت‌ها و امکانات فکری و نهادی خویش در اداره جامعه آگاه شده‌اند، با این همه، آسیب‌های فراروی روحانیان و کارکردها و ساختار و مدنیت سازمان آنان قرار گرفته است.

این اثر به دنبال پاسخ به این پرسش است که روحانیت چه کارکردها و ساختاری دارد و چه پیامدهایی بر کارکرد و سازمان روحانیت مترتب است.

در بخشی از این کتاب با عنوان «امام خمینی(ره) و واگذاری شؤون یا سمت‌های دولتی به روحانیان» آمده است: «از حدود دویست حکم انتصابی که امام خمینی(ره) برای تصدی مشاغل مختلف از جمله شورای انقلاب، نخست وزیری، کمیته‌ها، وزارتخانه‌ها، دادگاه‌ها و ائمه جمعه صادر کرد بیشتر آنها به نام روحانیان بود. اجازه‌های شرعی را در این لیست نیاوردیم، غالبا کسانی که چنین مجوزهای شرعی دریافت کرده‌اند روحانی بوده‌اند.»

در بخش دیگری با عنوان «امام خمینی و الگوی روابط روحانیت و حکومت اسلامی» می‌خوانیم: «این تکلیف (حضور روحانیت در سمت‌های مختلف) نیز محدوده‌ای روشن دارد؛ نخست آن که روحانیت باید مسؤولیت‌هایی را بپذیرد که میان رده‌‌های مدیریتی نظام سیاسی، کلیدی و مهم قلمداد شوند، مثل تصدی وزارتخانه‌ها و نمایندگی مجلس. به همین دلیل، سمت‌های رده پایین دولتی مشمول چنین استثنایی نمی‌شود، زیرا ورود روحانیان به همه این سمت‌ها مانع انجام دادن رسالت‌های اصیل آنان می‌شود و البته روحانیت نیز فاقد چنین نیروهایی در این سطح از مدیریت است.»

کتاب «روحانیت و سیاست: مسائل و پیامدها» نوشته عبدالوهاب فراتی در 283 صفحه با شمارگان 2500 نسخه و قیمت 4500 تومان در سال 1390 از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به چاپ رسیده است.

منبع:رسا