توجه به عرصه ها و قالب های گوناگون تبلیغ دینی (به بهانه معارفه رییس جدید دفتر تبلیغات اسلامی)

در مطلب ارائه مناسب فرمایشات اهل بیت علیهم السلام، اشاره ای شد به تکلیفی که متوجه تمام کسانی است که خود را پیرو آن بزرگواران می دانند،خصوصا کسانی که در حوزه تبلیغ فرهنگ،تبلیغ دینی و بالاخص حوزه های علمیه عهده دار این وظیفه هستند.

بدون تردید این معارف هم از جهت "موضوع" گستره فراوانی دارد و هم از نظر "مخاطب".معارفی که تبیین کننده کلام الهی(قرآن)، معجزه جاوید خاتم الانبیا-ص-است. کلامی که هیچ نیازی را فروگذار نکرده و تا موجود صاحب درکی در این دنیا زندگی کند راهنمای سعادت اوست. لارطب ولایابس الا فی کتاب مبین. طبیعی است گستره این معارف به اندازه ای است که هنوز پس از 14 قرن مقدار ناچیزی از ان گشوده شده است.

بزرگانی در موضوعات مختلف و در حد درک خود  و به تناسب فهم مخاطبان خود، زوایایی از آن را باز کرده اند.تلاش هایی گرانسنگ و طاقت فرسا صورت گرفته است. علوم مختلفی که در موضوعات گوناگون حوزه اندیشه اسلامی توسط پیروان اسلام ناب(قرآن واهل بیت علیهم السلام)به رشته تحریر درامده وبه عنوان گنجینه های ارزشمند در اختیار ما قرار دارد و ما از این سفره برخورداریم.

اما هرچه که دانشمندان بیشتر تلاش می کنند،ودر این راه عمیق تر وارد می شوند،به نا آگاهی های خود بیشتر پی می برند. کم نیستند مفسران بزرگ قرآن که  بیان می کنند هر نوبت که به آیه ای مراجعه مجدد دارند و در آن تامل بیشتری دارند، مطلب تازه ای می یابند. این اعجاز قرآن است که معارف آن لایه لایه است. هم برای عادی ترین فرد سودمند است و هم برای کسانی که ده ها سال عمر خود را در این کتاب گذارانده، که دائم برای وی طراوت  دارد.

رشدی که علوم گوناگون این حوزه داشته نیز ناشی از همین ویژگی است که هم بر اثر نیاز وهم بر اساس جستجو در اعماق این معارف، یافته ای متفاوت با یافته های قبلی کشف می شود و حوزه و موضوعی جدید را پدید می آورد.

ضرورت استمرار وتلاش بیشتر در این زوایا از وظایف مجاهدان این مسیر است. چون هم نیازها بیشتر شده و هم درخواست ها فراوان تر، همت بیشتر را تاکید می کند.موضوعات و مسائلی که فقط ممکن است افرادی معدود قدرت وتحمل آن را داشته باشند، نه تنها نباید کوچکترین فترتی در ان حاصل شود بلکه نیاز به شتابی بیشتر دارد.

در این مطلب بنای پرداختن به این موضوع نیست.طرح آن فقط برای این جهت بود که این حوزه مهم وقابل توجه است،وقوام وماندگاری علوم به استمرا این شیوه های عمیق پژوهش وآموزش است وهرگز از آن نباید غفلت کرد.اما تمام این تلاش ها ومجاهدت های علمی،برای یک هدف است وآن تبلیغ معارف دین و تبیین محاسن کلام اسلام ناب(قرآن واهل بیت علیهم السلام) برای عموم مردم است.بیانی که باید مبتنی بر دانش عمیق وبرخوردار از اتقان کافی و متناسب با سطح مخاطب وشیوا و جذاب باشد.

بیان معارف برای عموم مردم:

از کارهای ارزشمندی که در تبلیغ دینی از ابتدا مورد توجه بوده،بیان وخطابه بوده که همچنان پرجاذبه است وضرورت دارد تا عمق بیشتری هم بیابد.اما به تناسب تغییراتی که در فضای کنونی با فناوری های روز ایجاد شده،بهره گیری از ان از واجباتی است که غفلت از ان غیر قابل گذشت است.

بهره گیری از تمام ظرفیت های ممکن ومهمتر از ان فضاهایی که مخاطبان حضور دارند از نکات مهم و مورد توجه و به نظر می رسد مورد غفلت است.

مراکز فرهنگی تبلیغی دینی رشد قابل توجهی داشته اند وکار های ارزشمندی صورت گرفته اما:

حجم درخواست ونیاز قابل قیاس با کارهای انجام شده نیست،

رشد فناوری الکترونیک تمام عرصه ها تحت الشعاع قرار داده،لذا عرصه های جدیدی به وجود آمده است،

فضاهای حضور مخاطبان با قبل متفاوت شده است.

فضاهای جدید فرصتی است که در صورت سستی،می تواند فرصت قبلی را نیز از ما بگیرد.مخاطب تبلیغ دینی حداقل در غیر از ایام خاص که عموم مردم در مساجد وحسینیه ها اماده بهره گیری از تبلیغ دینی هستند،در سایر زمان ها –که اغلب روزهای سال است- در فضاهای دیگری حضور دارند.

تا قبل از امکانات تازه و ناشی از فناوری های الکترونیک،امکان این ارتباط نبود،در حالی که با این امکانات، در تمام ساعات شیانه روز و تمام روزهای سال این فرصت در اختیار است.بنابراین:

از نظر پیام ومحتوا هیچ کمبودی نداریم،

امکانات ارتباط با مخاطب در هیچ زمانی به اندازه کنونی ،در اختیار تبلیغ دینی نبوده است.

آنچه که کمبود شدید داریم، قالب عرضه پیام است.

گرچه از این قالب ها بهره برده ایم ولی به هیچ وجه قابل ذکر نیست.

توجه به تاثیر رمان ،داستان،سینما و فیلم در تبلیغ دینی:

توانایی تاثیر فیلم وسینما در انتقال پیام بر کسی پوشیده نیست.اغلب بلکه تمام این محصول قبل از انقلاب اسلامی،با رویکرد ضد دینی و ارزش های اخلاقی و یا حداکثر،خنثی بود. پس از انقلاب کارهای ارزشمندی صورت گرفت که مورد تقدیر همه علاقه مندان قرار گرفت.تقدیر چهره هایی که عمدتا در این فضا ها نبودند،حتی مراجع بزرگوارتقلید از این نوع فیلم ها تقدیر کردند.کسانی هم که ایرادی داشتند،اساسی ترین آن به دلیل ضعف هایی بود که ناشی از فیلم نامه آن بوده است.

ایا ضعف فیلم نامه ناشی از چیست؟ بدون تردید نمی توان انتظار داشت که تهیه کنندگان فیلم با رجوع به منابع اصلی فرهنگ دینی ،فیلم نامه خود را تهیه کنند ویا احیانا در مورد آن به پژوهش بپردازند.

وجود سوژه های فراوان در معارف، تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام تا پیروان راستین انان در این 14 قرن به علاوه سوژه های مهمی که در ظهور مجدد اسلام درقرن تازه وبا انقلاب اسلامی، وجود دارد، از عوامل ایجاد، تاریخ انقلاب، ریشه های پیدایش و شهدای ان، تا تمام مسائل مربوط به جنگ تحمیلی 8ساله و سایر حوادث مهم 32 ساله انقلاب و تاثیرات جهانی و بازتاب های ان و... همه و همه سوژه هایی پر کشش برای تامین این هدف است.

می دانیم که فیلم های هایی برای عموم مردم جاذبه دارد،که برخوردار از فیلم نامه ای پرجاذبه باشد.فیلم نامه هم متکی برداستان و رمانی پر کشش است. ایا برای فیلم های سودمند و پربیننده که انتظار داریم تهیه کنندگان توانا اقدام کنند، کدام رمان را در اختیار داریم؟

از مشکلات و کمبود امکانات در این عرصه آگاهی دارم. توانایی های کشور که قدرت خلق رمان های جذاب را داشته باشند، معمولا علاقه ای به فرهنگ دینی نداشتند.برای تامین آن چقدر در این زمینه در 32 سال انقلاب کار کرده ایم؟ ایا نباید کار در این عرصه را همانند کلاس های فن خطابه که مقدمه تبلیغ دینی است، تلقی کنیم، آن را مقدس بشماریم و در جهت تحقق آن همت کنیم؟

گرچه مراکزی که در این زمینه وظیفه مستقیم دارند، از قبیل حوزه هنری وظیفه سنگین تری دارند،اما به نظر می رسد حوزه علمیه به صورت جدی باید وارد این عرصه شود و جبران مافات کند.

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم که خوشبختانه پیش گام چنین عرصه هایی بوده رسالتی بس بزرگ دارد. خوشبختانه ریاست محترم چدید دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،جناب حجت الاسلام والمسلمین اقای دکتر احمد واعظی امروز در مراسم معارفه خود نکات ارزشمندی را به عنوان برنامه خود بیان کردند که محوریت ان توجه به عرصه های گوناگون "تبلیغ"بود. امید است در این راه دفتر تبلیغات اسلامی پیش گام در این حرکت باشد تا در اینده در تمام بخش های حوزه علمیه مقدس قم و سایر حوزه ها کانون های پرتلاشی به وجود آید که معارف اسلام ناب در قالب های نو و خصوصا زمینه تبدیل آن به فیلم هایی قوی را ایجاد کنند تا مورد توجه عامه مردم در داخل وخارج کشور قرار گیرد. بمنه وکرمه.