نظر هفت تن از مراجع عظام تقلید درباره اجبار افراد به انجام تکالیف شرعی

حضرات آیات عظام شبیری زنجانی ،فیاض ،صافی گلپایگانی ،موسوی اردبیلی ،مکارم شیرازی ، نوری همدانی ،صانعی به استفتاء شفقنا درباره اجبار افراد به انجام تکالیف شرعی پاسخ گفته اند.

متن پرسش شفقنا و پاسخ این مراجع تقلید شیعه بدین شرح است :

آیا اساسا در انجام تکالیف شرعی، می توان مکلف را مجبور به انجام آن کرد؟ با توجه به آنکه تکالیف شرعی بعضا دارای جنبه اجتماعی جدی تری بوده و بعضی بیشتر واجد جنبه شخصی هستند، آیا در این اجبار یا عدم اجبار، بین تکالیف شرعی که جنبه اجتماعی دارد (نظیر حجاب) و تکالیف شرعی که بیشتر جنبه شخصی دارد (نظیر نمازهای واجب پنج گانه) تفاوتی وجود دارد؟ اگر فرد تظاهر به عدم انجام تکلیف نکند در اجبار یا عدم اجبار به تکلیف تاثیری دارد؟

آیا در محیط های کاری یا غیر آن می توان افراد را مجبور به خواندن نماز اول وقت کرد؟

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی

بسمه تعالی

براساس مراتب نهی از منکر ودرصورت وجود شرایط آن جایز است به شرط عدم ترتب مفسده اهم . البته در امثال عبادات باید امر به معروف ونهی از منکر منجر به انجام عمل با قصد قربت از مکلف شود وبعید نیست کسی که ولایت دارد مانند پدر وجد برای الزام مکلف اولی باشد.

حضرت آیت الله العظمی اسحاق فیاض

بسمه تعالی

نمی توان افراد را مجبور به نماز خواندن کرد. وظیفه او امر به معروف و نهی از منکر است. زیادتر از آن وظیفه ندارد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

بسم الله الرحمن الرحیم

1- آنچه در همه موارد لازم است امر به معروف ونهی از منکر می باشد با اجتماع شرایط آن، و اگر در جامعه اسلامی کسی بخواهد علنا گناه نماید حاکم شرع باید جلوگیری نموده و در بعض موارد تعزیر نماید.

2- اجبار فی حد نفسه وجه شرعی ندارد

حضرت آیت الله العظمی صانعی

بسمه تعالی

ج- در خصوص تکالیف عبادی اجبار و زور معنا ندارد چون اگر عبادتی همراه با قصد قربت نباشد باطل است و انچه بر مسلمانان در مقابله با ارتکاب معاصی وجب است همان امر به معروف و نهی از منکر می باشد تا محرمات الهیه در جامعه ترک شود و ناگفته نماند اجبار و اکراه و برخورد فیزیکی بر مردم نه تنها لازم نمی باشد بلکه جایز هم نیست ولی برخورد به وسیله حکومت و قانون ( یعنی قانون مصوب نمایندگان مجلس شورای اسلامی که بخاطر مصالح اسلام و مسلمین، حدود و ثغور و مجریان آن را معین می نماید) جایز است و قطعاً نمایندگان محترم در تصویب قانون رعایت همه جهات و جوانب مخصوصاً کریه نشان ندادن چهره نورانی اسلام را می نمایند.



حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی

بسمه تعالی

ج- با وجود شرایط امر به معروف و نهی از منکر باید انجام وظیفه نمایند و این تکلیف مهم با وجود شرائطش لازم است انجام گیرد و نباید تعطیل شود.

حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی

بسمه تعالی

1.برای تکلیف شرعی، که توسط مکلف انجام نگیرد، امر به معروف ونهی از منکر(شامل ارشاد)مورد دارد، از طرف دیگر اینطور نیست که برای هر تکلیفی تعزیر وجود داشته باشد، چنین چیزی از دستورات دینی و سیره پیامبر صل الله علیه اله وسلم و اهل بیت آن حضرت ثابت نیست اما تعزیر نسبت به بخشی از گناهان مثل این که زمینه ی گناه دیگران را فراهم کند یا اینکه موجب اضرار به حق دیگران باشد ثابت است، که در این موارد احیاناً تعبیر به اجبار و الزام هم می شود.

2- کارفرمای صاحب اختیار می تواند برای استخدام و به کار گرفتن افراد، شرط مجازی مثل داشتن حجاب کامل یا خواندن نماز اول وقت قرار دهد.



حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

در مورد تظاهر به منکرات، نهی از منکر با زبان خوب لازم است و اگر تاثیر نکرد، باید جلوی منکرات را به گونه ای که اثر نامطلوبی نداشته باشد، گرفت و در مواردی که تظاهر نمی شود، امر به معروف و نهی از منکر از طریق زبان و بیان خوب و موثر لازم است و هیچ کس را نمی توان مجبور به نماز اول وقت کرد.

+