جای خالی پژوهش‌های جدید فارسی درباره بقیع/حجت الاسلام والمسلمین حسین واثقی پژوهشگر حوزه علمیه قم

حسین واثقی، مولف مجموعه «ذخائر الحرمین شریفین» با بیان این‌که پژوهش‌های پراکنده‌ای درباره قبور تخریب‌ شده ائمه(ع) در قبرستان بقیع انجام شده است، گفت: جای پژوهش‌های جدید فارسی در زمینه گردآوری اسناد و مدارک خطی درباره قبرستان بقیع خالی است، زیرا تاکنون این مقوله واکاوی و اسنادی از آن‌ها برای محققان و جهانیان استخراج نشده است.

واثقی بیان کرد: این قبرستان در شهر مدینه عربستان قرار دارد و مدفن چهار تن از ائمه(ع) و اصحاب پیامبر اکرم(ص) است. این قبرستان دوبار از سوی آل سعود مورد حمله و تخریب قرار گرفت. نخستین‌بار آل سعود در پانزدهمین روز ماه رجب سال 1220 هجری قمری شهر مدینه را به محاصره خود درآوردند و سپس وارد این قبرستان شدند و قبه‌هایی را که بر مزارهای ائمه(ع) بود، تخریب کردند. این دولت منحوس به سرزمین عراق هم حمله کرد و تخریب و کشتارهایی را در شهر کربلا انجام داد. سرانجام حکومت آل‌ سعود به دست دولت عثمانی از بین رفت.

وی با بیان این‌که آل سعود بار دیگر در عربستان شکل گرفت و همچنان مشغول حکمرانی است، گفت: این رژیم وهابی در هشمین روز ماه شوال سال 1344 دوباره به قبرستان بقیع دست‌درازی کرد. البته این اقدام با اعتراض سران کشورهای مختلف مانند مصر، ایران و هند روبه‌رو شد. بر اساس مدارک موجود، دولت ایران در زمان رضاخان برای دیدن و بازنگری اماکن تخریب شده، مامورانی را به عربستان اعزام کرد که این اعزام منجر به اقداماتی چشم‌گیر نشد. 

نمایی از جایگاه مقبره چهارتن از ائمه در بقیع

این پژوهشگر حوزه دین در پاسخ به این سوال که «اعتراض شیعیان به تخریب قبرستان بقیع در چه اقداماتی نمایان شد؟» اظهار کرد: در آن زمان علما و مردم ایران نسبت به تخریب قبه قبور متبرک ائمه(ع) اعتراض کردند. این اعتراضات منجر به صدور بیانیه، سرود اشعار متعدد و انتشارات مخطوطات شد. اکنون من مشغول جمع‌آوری رخدادهای تاریخی این واقعه عظیم در مجموعه «ذخائر الحرمین شریفین» هستم و پرونده ویژه‌ای را برای قبرستان بقیع گشوده‌‌ام و اسناد و مدارک موثقی را جمع‌آوری کرده‌ام که هنوز به مرحله تدوین و عرضه نرسیده‌اند.

واثقی افزود: در همان سال 1344 که قبرستان بقیع تخریب شد، اقداماتی از سوی بعضی علما و دیدار و ملاقات‌هایی با پادشاه سعودی مبنی بر بازسازی مقبره‌های ائمه(ع) شکل گرفت. با مجاهدات علمای شیعی مانند عبدالرحیم صاحب الفصول، اکنون سنگ‌چین‌هایی گرداگرد قبر ائمه(ع) وجود دارد. این در حالی است که در قدیم‌الایام قبور ائمه(ع) دارای بارگاه و گنبد بود.

نمایی از ضریح قبور ائمه مدفون در بقیع

محقق و پژوهشگر تاریخ تشیع ادامه داد: در قرن پنجم هجری قمری «مجدالملک قمی براوستانی» وزیر برکیارق، معماری را از شهر قم با پول و امکانات به سرزمین مدینه منوره می‌فرستد تا مقبره ائمه(ع) را بازسازی و تعمیر کند. این معمار هنگامی که کارش را در مدینه به پایان می‌رساند و مقبره امامان حسن(ع)، سجاد(ع)، باقر(ع) و صادق(ع) را بازسازی می‌کند، از سوی پیروان فرقه اسماعیلیه مدینه ترور می‌شود. اینک اسناد و مدارک متعددی موجود است که در قرون مختلف مقابر ائمه(ع) محل تجمع شیعیان در مناسبت‌های مذهبی به ویژه روز عاشورا بوده‌‌اند.

کوته اندیشی فرقه ساختگی وهابیت

واثقی درباره فرقه وهابیت گفت: وهابی‌ها که بخشی از شاخه حمبلی‌ها هستند، قبه و بارگاه‌های روی قبر را نشانه شرک و بت‌پرستی می‌دانند و هرگونه توسل و طلبیدن شفاعت از بزرگان اسلام را به منزله شرک تلقی می‌کنند. این نگرش ناشی از کوته فکری آن‌ها است، زیرا طلبیدن شفاعت، توسل به بزرگان دینی و احداث بارگاه شرک تلقی نمی‌شود و هیچ مسلمانی پیغمبر(ص) و اهل بیت(ع) را شریک خدای متعال قرار نمی‌دهد.  وهابی‌ها با چنین نگرش نادرستی دست به تخریب مقبره‌های امامان شیعه و اصحاب پیامبر(ص) در قبرستان بقیع زدند.

«ذخائر الحرمِین شریفِین» روشنگر تاریخ تشیع

این پژوهشگر تاریخ تشیع گفت: تاکنون پنج جلد از مجموعه «ذخائر الحرمین شریفین» را روانه بازار نشر کرده‌ام و در نظر دارم امسال هم چهار مجلد دیگر آن را به مخاطبان حوزه کتاب عرضه کنم. پیش‌بینی می‌شود این مجموعه بسیار فراتر از این مجلد‌ها منتشر شود، زیرا «ذخائر الحرمین شریفین» روشنگر تاریخ تشیع در جهان اسلام خواهد بود.

وی در پاسخ به این سوال که «محتوای مجموعه ذخائر الحرمین شریفین به چه مباحثی می‌پردازد؟» گفت: مجموعه ذخائر الحرمین شریفین درباره تاریخ تشیع در مکه و مدینه و آثار علمای شیعه در این دو شهر است. همچنین بخشی از محتوای این مجموعه به خدمات شیعیان، به ویژه ایرانیان در شهرهای مکه و مدینه اختصاص دارد.

این محقق حوزه دین ادامه داد: در نخستین جلد این مجموعه سخن از شرح حال 73 منبری و روضه‌خوانی که در یکصد سال اخیر به طور زیرزمینی در شهر مدینه فعالیت می‌کردند، شرح حال قاضی‌های شیعه که در قرون ششم تا هشتم هجری قمری در مدینه می‌زیسته‌اند و تشریح ستم‌هایی که در گذشته بر شیعیان رفته است، می‌پردازد.
 
وی ادامه داد: دومین جلد این مجموعه با عنوان «بهجت الجُلَساء» منظومه‌ای بلند از شاعری شیعه است که در قرن دهم هجری قمری در مکه می‌زیست. محتوای سومین جلد با نام «التراث مکی» نیز شامل یکصد اجازه روایی است که علمای شیعه در مکه صادر کرده‌اند و 230 نسخه خطی شیعی که در مکه نسخه‌برداری شده‌اند.

بازار کتاب شیعیان در مکه

واثقی با اشاره به وجود بازار کتاب شیعیان در مکه، گفت: در سومین مجلد از این مجموعه به معرفی 120 عنوان تالیف شیعیان و تعداد فراوانی از مقابله کتاب‌های حدیثی شیعی و تملک نسخه‌های خطی در مکه پرداخته‌ام که این آثار گویای این موضوع است که شیعیان پیش از این در شهر مکه بازار کتاب داشته‌اند.

وی درباره چهارمین و پنجمین جلدهای مجموعه ذخائر الحرمین شریفین توضیح داد: این مجلدات با عنوان «المدنیات» سال 2013 که شهر مدینه به عنوان پایتخت جهان اسلام معرفی شد، منتشر شده‌اند و محتوای آن‌ها شامل سوال‌های فقهی، اعتقادی و تاریخی است که علمای شیعه در مدینه از فقهای بزرگ اهل تشیع پرسیده‌اند.

هشتم ماه شوال مصادف با 25 مردادماه سالروز تخریب قبرستان بقیع است.

منبع:مجلس به نقل از  ایبنا