چرا باید فقه تخصصی را بپذیریم ؟/غلامعلی رجایی

چکیده:

اگر فقه تخصصی را پذیرفتیم ،تقلید تخصصی را هم باید بپذیریم یعنی لازم نیست مقلدین در همه امور از یک مجتهد تقلید کنند. می‌توانند بررسی کنند که مثلا مجتهد متخصص در قضا، دفاع، مسایل اخلاقی، مسایل اقتصادی و غیره کیست تا در هریک از مسایل از بهترین‌های همان موضوع تقلید کنند."هرمقلد نه یک مرجع که چندین مرجع خواهد داشت واین درجهان امروز امری پسندیده وتجربه شده است 

اگر فقه تخصصی را پذیرفتیم ،تقلید تخصصی را هم باید بپذیریم » طرح چنین موضوع مهمی از سوی جناب هاشمی که درافکارعمومی داخل وخارج به سیاستمداری برجسته با بیش از شش دهه تجربه اشتهار دارد، نشانگر این است که درباب فقه و تفسیر و اجتهاد نیز می توان شاهد نظرات بدیع ایشان درجهان اسلام بود.

واقعیت مسلم این است که درجهان معاصر که پیشرفت بعضی علوم لحظه ای شده است وهر روز برپیچیدگیهای آنها افزوده می شود نمی توان ونباید از یک نفر انتظارداشت که درهمه علوم سرآمد باشد وبخواهد درباره هرموضوعی نظربدهد.برفرض محال اگر کسی هم بخواهد سر از همه علوم دربیاورد برای او این امکان وجود ندارد.نمونه اش تحولات شگرف اقتصادی است .

خوشبختانه دردانشگاهها سالهاست این مساله درمقاطع دکتری وبعد از آن حل شده است. مثلا کسی که در رشته تاریخ درس می خواند ومی خواهد تخصص بگیرد، مجاز نیست درهمه دوره ها تحصیل کند ویک موضوع کلی رابرای رساله انتخاب نماید .بلکه باید در دوره ای خاص رساله بنویسد وبا این انتخاب عملا تخصص خود را به همه اعلام می کند و در این صورت تکلیف همه دراستفاده از تخصص اوروشن ومعلوم می شود.

کسی که بخواهد همه دوره های چند صد ساله وبعضا مهم تاریخی همه اقوام وملل را از اول تا آخر بخواند هرگز نمی تواند عمیق، تخصصی وموشکافانه در باب یک موضوع خاص رساله بنویسد .چنین فردی از سالها مطالعه وتحقیق خود سودی نبرده ونخواهد برد وبه دریایی به عمق یک میلی مترشباهت دارد.

سالها پیش دوستی به من می گفت دربعضی از کشورهای اروپایی دانش پزشکی چنان پیشرفت کرده است که وقتی وی برای درمان بیماری چشم راست خود به پزشکی مراجعه کرده بود، ازاوشنیده بود که متاسفانه نمی تواند برایش کاری انجام بدهد چون تخصص وی در چشم چپ است بعد هم آدرس مطب پزشکی را که در چشم راست تخصص داشت، به دوست من داده بود.

دوست دیگری نیزبا ذکر نمونه ای ازمشاهدات خود می گفت تخصص درعلوم پزشکی دراروپا بجایی رسیده است که مثلا پزشکی که متخصص موی ابروست هرگز درباب مژه چشم بیماری را ویزیت نمی کند.اومی گفت حتی درارتوپدی نیز وضع اینگونه است مثلا کسی که دردست راست تخصص ارتوپدی دارد هرگز بیماری را که دردست چپ مشکل دارد، ویزیت نمی کند.

سالها قبل که مشکلات حج را از نزدیک می دیدم این سوال برایم مطرح بود که چگونه بعضی مراجع که سالهاست به حج نیامده اند ومشکلات جدید زائرین را درطواف ومشعر ومنی وعرفات از نزدیک ندیده اند براساس رساله های مراجع پیشین احکام حج را برای مقلدین خود نوشته ونسبت به مستحدثات عملا کنشی فعال و نه منفعلانه ندارند.

کاش روزی بیاید که خود مراجع عظام دراین باب پیشقدم شوند وبه مقلدین خودبگویند درچه زمینه ای می توانند ازآنان تقلید کنند.براین مبنا همانگونه که حضرت آقای هاشمی هم به درستی گفته اند که:

"اگر فقه تخصصی را پذیرفتیم ،تقلید تخصصی را هم باید بپذیریم یعنی لازم نیست مقلدین در همه امور از یک مجتهد تقلید کنند. می‌توانند بررسی کنند که مثلا مجتهد متخصص در قضا، دفاع، مسایل اخلاقی، مسایل اقتصادی و غیره کیست تا در هریک از مسایل از بهترین‌های همان موضوع تقلید کنند."هرمقلد نه یک مرجع که چندین مرجع خواهد داشت واین درجهان امروز امری پسندیده وتجربه شده است.

منبع:انتخاب