آزردن یکی از بزرگترین سیره نویسان جهان اسلام با ترجمه ای بدون موافقت مولف

چکیده:

عدم هماهنگی با نویسنده دایرة المعارف مهم سیرة الرسول الاعظم و وجود برخی ایرادات در ترجمه این کتاب، یکی از برجسته ترین سیره نویسان جهان اسلام را آزرده خاطر کرد و وی تنها یک هفته قبل از رونمایی از ترجمه کتابش، ایران را به مقصد لبنان ترک کرد

عدم هماهنگی با نویسنده دایرة المعارف مهم «الصحیح من سیرة الرسول الاعظم» و وجود برخی ایرادات در ترجمه این کتاب، یکی از برجسته ترین سیرة نویسان جهان اسلام را آزرده خاطر کرد و وی تنها یک هفته قبل از رونمایی از ترجمه کتابش، ایران را به مقصد لبنان ترک کرد.

 طیبه مروت: اولین بار سال 1383 با علامه سید جعفر مرتضی العاملی با محوریت سیرة حکومتی امیرالمومنین(ع) همکلام شدم، آن ایام ایشان به من گفت که 12 سال است از ایران به لبنان مهاجرت کرده است.

یک سال بعد که ایشان برای شرکت در یک همایش به ایران سفر کرده بودند، و برای زیارت امام هشتم(ع) به مشهد الرضا مشرف شدند، علامه را از نزدیک و در منزل مان ملاقات کردم، رفتار علامه بسیار متواضعانه و دوستانه است. ایشان با هر گفتار یا پاسخی، لبخندی بر لب دارد، در ارایه پاسخ هایی که به پرسش هایم داشته اند هیچ گاه بی حوصلگی را در کلام یا نگاه و رفتارشان مشاهده نکردم. در این سالهایی که از آشنایی من به عنوان یک روزنامه نگار با این نویسنده و مورخ نامی جهان اسلام می گذرد جز زمانی که کسالت داشته اند، هیچ گاه پاسخ منفی به من نداده اند.

این چند نکته را گفتم تا کمی با شخصیت این عالم فرزانه آشنا شوید، شاید اگر شما هم این انسان متواضع و فروتن را در اولین برخورد ببینید و یا هتل محل اقامتش را که روی زمین و یا تشکچه ای به سبک سنتی نشسته است، ببینید هیچ گاه باورتان نشود این فرد نویسنده بزرگترین سیرة پیامبراعظم(ص) است. گرچه علامه خود معتقد است: «الصحیح هم ضعفهای زیادی دارد. «الصحیح» فقط یک مرحله است نه اینکه بهترین باشد، یقیناً در آینده بهتر از این هم نوشته خواهد شد».(مصاحبه نگارنده با علامه سید جعفر مرتضی در سال 1385 به بهانه برگزاری کتاب سال)

این مورخ و سیرة پژوه شیعه همچنین می گوید: «این اتفاق(نوشتن سیرة پیامبر) از توفیقات من بود. سالها پیش از من خواستند که درس سیرة پیامبر(ص) را تدریس کنم. ولی من در آن حوزه خیلی قوی نبودم، گمان می کردم قبل از تدریس مطالعه می کنم و درس می گویم، اما دیدم که این طور نمی شود. بسیاری از مطالب نیاز به پیرایش دارد، اشکالات و نواقص بسیار است و باید بین مطالب ارتباط ایجاد می شد و ... بنابراین ناچار شدم تا در مدت سه- چهار ماه به مطالعه، تحقیق و تتبع بپردازم که همان باعث شد چهار جلد اول الصحیح را نوشتم. دو ماه تدریس کردم، ولی بعد منصرف شدم؛ چون قانع نمی شدم که با آن اطلاعات به تدریس بپردازم. از آن کلاس خیلی استقبال نشد، اما توفیقی شد تا برای پیامبر(ص) بنویسم. که الحمدلله اکنون تمام شد. در جنگ اخیر لبنان، هر چه نوشتم از بین رفت و تنها یک CD در دست پسرم مانده و هر چه نوشتم و دست خط خودم بود که عمری صرف آن شد و زیاد هم بود، از بین رفت».

پس از اتمام نگارش مجموعه 35جلدی الصحیح من سیرة النبی الاعظم(ص)، در بیست و سومین نمایشگاه کتاب تهران از کتاب الصحیح من سیرة الامام العلی(ع) نیز رونمایی شد که در همین یک ماه اخیر این مجموعه 53 جلدی به پایان رسیده است.

اما تمام این مقدمه طولانی را برای طرح این موضوع نگاشتم که چندی پیش در خبرها آمد در شب مبعث پیامبرخاتم(ص) از ترجمه فارسی الصحیح من سیرة النبی الاعظم(ص)، رونمایی می شود.

چند روز پیش از رونمایی از ترجمه 12 جلدی الصحیح، در گفت و گوی کوتاه با علامه سید جعفر مرتضی العاملی، از ایشان نقل قول سید محمد مرتضی؛ آقا زاده ایشان را درباره عدم رضایت استاد از این ترجمه جویا شدم.

علامه ضمن تایید صحبت فرزندش ماجرا را چنین تشریح کرد که قبل از ترجمه قرار بر این بود که ترجمه کتاب پیش از چاپ برای تایید به من برسد، اما این امر محقق نشد. نویسنده الصحیح من سیرة النبی الاعظم(ص) تاکید کرد: این ترجمه دارای اشکالات زیادی است.

روز مبعث، خبر رونمایی از کتاب را آن هم با حضور افراد موجهی چون حجت الاسلام یوسفی غروی و دکتر آیینه وند، آن هم در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سخنرانی مدیریت آن جناب آقای رشاد، در خبرگزاری ها دیدم.

در خبر خبرگزاری فارس آمده بود، در همان مراسم دکتر محمد سپهری که کار ترجمه این کتاب را انجام داده است در سخنانی گفته: به پیشنهاد علامه سیدجعفر مرتضی عاملی تصمیم گرفتم که کتاب را ترجمه کنم.

وی افزود: پژوهشگاه تلخیصی از 12 جلد کتاب «الصحیح من سیرة‌النبی الاعظم(ص)» تحت عنوان سیرة جاودانه ترجمه کرد و بعد از انتشار 35 جلدی این کتاب عربی به من پیشنهاد ترجمه شد.

سپهری ادامه داد: ترجمه این کتاب در 2 پنج سال انجام شد در دو سال آخر پنج سال دوم از 24 ساعت روزانه 20 ساعت مشغول ترجمه و تصحیح این کتاب بودم.

وی با بیان اینکه متن اصلی کتاب 35 جلد است، اما ترجمه این کتاب 12 جلد است به تبیین آن پرداخت و گفت: به لحاظ حجم کتاب برابر است در مجموع 1200 صفحه سفید از جلد عربی آن حذف و بخش زیادی در پاورقی‌نویسی آن حذف شده و برخی فصول‌ را ادغام کردیم تا بشدت در صفحات صرفه‌جویی شود. وی ادامه داد: مطالبی که ارتباط وثیقی با سیرة نداشت حذف شدند. برای همین حجم کتاب کم شده است.

***
از مجموعه ای چون پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که سابقه ای در پژوهشهای علمی و تالیف دایرة المعارف و دانشنامه ید طولایی دارد، بعید است که چنین خطایی را مرتکب شود!

این اتفاق یعنی رونمایی از ترجمه کتابی که نویسنده آن جزء موثقترین مورخان مسلمان و کتاب نیز از ارزشمندترین کتب در عرصه سیرة پژوهی پیامبراعظم(ص) است، در حالی صورت می گیرد که نویسنده از ترجمه راضی نیست، مترجم کار خود را به اعتبار نویسنده عرضه می کند، یک مرکز علمی و پژوهشی عهده دار رونمایی از آن می شود و نهایتا چند نویسنده و تاریخ نگار زبده در مراسم حاضر می شوند و کتاب در شب مبعث پیامبر یعنی بهترین موقعیت زمانی رونمایی می شود. البته به جز عدم رضایت نویسنده یک مساله دیگر هم وجود دارد و آن حضور یک ماهه علامه مرتضی در ایران است که در فاصله زمانی کمتر از یک هفته از رونمایی ترجمه کتابش، از ایران به لبنان بازمی گردد.

عدم توقف نویسنده الصحیح در ایران، آن هم تنها یک هفته تا رونمایی از ترجمه کتابش با آن روحیاتی که از ایشان سراغ دارم و حضور صادقانه در همایش های علمی مثل کتاب سال حوزه، کتاب سال ولایت، جشنواره فرهنگی – هنری امام رضا(ع)، همایش بانوان قرآن پژوه، کتالب سال جمهوری اسلامی ایران و حتی یک جشنواره محلی در شهرداری مشهد با موضوع شهروند شهر امام رضا(ع)، نشان از عدم رضایت قلبی ایشان از این اتفاق است و شاید هم عدم دعوت برگزار کنندگان مراسم از نویسنده کتاب!

جای سوال است که پژوهشگاه محترم فرهنگ و اندیشه اسلامی و مدیریت فرهیخته آن از خواسته علامه در ارایه ترجمه کتاب قبل از چاپ، باخبر بوده اند یا خیر؟

اگر پاسخ مثبت باشد که باید سخن کوتاه کنیم و..... و اگر مدیران پژوهشگاه بدون اطلاع از شرط علامه مرتضی از این ترجمه رونمایی کرده اند، جا دارد تا از این نویسنده و عالم ارزشمند شیعی دلجویی شود و فکری به حال کتاب منتشره بشود.

منبع:+