اساسی ترين نياز فکری جوانان تعميق باورهای دينی

موسسه «بوستان کتاب» مرکز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم است که در سال 1361 به طور رسمي تاسيس شده و يکي از واحدهاي تابعه دفتر تبليغات اسلامي به شمار مي رود. دفتر تبليغات اسلامي در سال 1357 به عنوان موسسه اي که عهده دار کارهاي تبليغاتي دفتر حضرت امام بود، تاسيس شد و در ارديبهشت سال 1385 به طور رسمي افتتاح گرديد.

با بازنگري در وظايف دفتر، مجموعه چاپ و نشر نيز دچار تحول شد. در سال 80 با اسم گذاري آن ، به عنوان موسسه بوستان کتاب و در حقيقت مرکز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامي شناخته مي شود.

اين مرکزانتشاراتي همه ساله جزء ناشر برگزيده کشوري وحوزوي شناخته مي شودبه همين مناسبت وباتوجه به نزديکي برپايي نمايشگاه بين المللي کتاب با حجت الاسلام والمسلمين سيد محمد کاظم شمس مديرموسسه بوستان کتاب گفتگويي انجام داده ايم آنچه در پي مي آيد، ماحصل اين گفتگو مي باشد؛
درآغازاين گفتگودرخصوص فعاليت اصلي بوستان کتاب توضيح دهيد وبيان نماييدآثار منتشره اين مرکز شامل چه موضوعاتي است؟
- 16موضوع اصلي در شوراي بررسي آثار موسسه مورد بررسي قرار مي گيرد و بعضي از آنها موضوعات فرعي دارند که به 60 موضوع مي رسد. قرآن، تفسير علوم قرآني، حديث و رجال، فقه و حقوق، احکام فقه استدلالي و اصولي فقه، فلسفه، فقه احکام و عقايد و... موضوع اصلي و فرعي حوزه انديشه اسلامي است و اعضاي شوراي کتاب به تناسب موضوعي که بيشتر شناخت دارند، کتاب ها را بررسي مي کنند. در صورتي که کتاب به تصويب رسيد و احيانا در بعضي موارد مشروط باشد، اشکالات برطرف شده و اقدام به نشر مي شود. اگر کتابي با موضوع خاص باشد، از کارشناسان ديگر براي مطمئن شدن از رعايت معيارهايي که داريم استفاده مي کنيم.
مخاطبان اصلي انتشارات بوستان کتاب چه کساني هستند؟
- سه گروه مخاطب در نظر گرفته شده است. با توجه به اينکه يک موسسه انتشاراتي حوزوي هستيم يک سري از کتاب ها تخصصي است که مورد استفاده طلاب، فضلاو اساتيد حوزه و رشته هاي دانشگاهي قرار مي گيرد. دسته دوم کتاب ها عمومي هستند و مستقيم مورد استفاده مخاطب قرار مي گيرد که اغلب موضوع ها هم در تخصصي و هم عمومي دسته بندي مي شود و گروه سوم مخاطب آثار، کودک و نوجوان است که بيشتر در مورد تاريخ سيره معصومين و مسائل اعتقادي است.
موسسه بوستان کتاب تا کنون چند بار به عنوان ناشر برگزيده سال انتخاب شده است؟ دلايل اصلي اين موفقيت ها را در چه مي بينيد؟
- در 12 سال گذشته موسسه بوستان کتاب 20 مرتبه به عنوان ناشر برگزيده، 5 نوبت ناشر سال کشوري بوده، 7 بار ناشر سال حوزه و 3 نوبت هم به عنوان ناشر سال دانشجويي، يک بار خادم قرآن و... برگزيده شده است. اين موسسه دردولت هر سه رئيس جمهوري اخير با گرايش هاي متفاوت آنها، لوح تقديرازآنها دريافت کرده است. تا کنون 150 عنوان از کتاب هاي چاپ اول موسسه نيز به عنوان کتاب برتر شناخته شده است.
اين موسسه طي 25 سال گذشته تا کنون 3 هزار عنوان کتاب منتشر کرده که از هر کتاب به طور متوسط طي دو نوبت بازچاپ شده آثار چاپ اول نيز 1500 عنوان بوده است بيش از 10ميليون جلد جمع تيراژ کتاب هاي منتشر شده در موسسه بوستان کتاب مي باشد.
در همين راستا کتابچه اي به مناسبت 25 سال فعاليت موسسه تهيه کرده ايم که آماده انتشار است. اين کتابچه غير از ارائه فعاليت انتشاراتي موسسه ،براي کساني که مي خواهند مطالعات آماري کنند، با توجه به گستردگي حوزه فعاليت و نوع ارتباطي که داشته و با توجه به فعاليت طولاني و مستمر موسسه، تنوع موضوعات و تنوع مخاطبان و... مطالعه و بررسي آنها از نظر آماري مي تواند محک مناسبي براي ميزان اقبال جامعه به اين موضوعات و تغييرات آن باشد.
آيا تا کنون در زمينه نشر الکترونيک اقداماتي کرده ايد؟
- نشر الکترونيک کار جواني است و متاسفانه آنقدر که بايد در کشور بهره برداري نمي شود. سايتي ايجادشده و کتاب ها در آنجا معرفي شده است با 5 سايت فعال که در زمينه کتاب کار مي کنند، ارتباط جدي است و کتاب هاي ما هم در آن جا عرضه مي شود. در کل وضعيت نشر الکترونيک در کشور بسيار ضعيف است. ما اکنون در زمينه اجراي برنامه اي هستيم تا بتوانيم فايل هاي کتاب را هم در سايت ارائه کنيم. در حال حاضر خلاصه اجمالي تمام کتاب ها در سايت موجود مي باشد. سايت موسسه در حال حاضر فارسي است که بزودي همين مقدار از معرفي کتاب ها را به 2 زبان انگليسي و عربي هم روي سايت مي گذاريم و در مرحله بعد قرار دادن فايل تمام کتاب ها بر روي سايت براي امکان بهره گيري از آن است.
آسيب حوزه نشر کتاب را در شرايط فعلي در چه مي بينيد و براي رفع آن چه بايد کرد؟
- نشر از يک جهت فعاليت فرهنگي است و تاثير مستقيم در فرهنگ و باور مردم دارد. از اين رو و به عنوان يکي از مهمترين عوامل فرهنگي کشور شناخته مي شود، از طرف ديگر با توجه به اينکه بايستي در قالبي عرضه شود که ذهن مخاطب را جذب کند، فعاليت هنري هم محسوب مي شود. ازجهت اينکه کار توليدي است و بايستي با سرمايه گذاري ايجاد شود، کار صنعتي است و همانند تمام آن صنايع ديگر است و به اين خاطر صنعت نشر گفته مي شود. در تمام ابزارها و کارکردها که در هر توليد و صنعت استفاده مي شود بايد تمام آن مسائل شناخته شده و بررسي شود. علت اصلي مشکل ما در اين زمينه اين است که افرادي که به اين کار دست زده اند و در اين حوزه فعاليت مي کنند، گرچه اغلب آنها از روي علاقه به اين کار روي آورده اند، اما در عين حال در زمينه مسائل علمي نشر،کشور ما بسيار ضعيف است. در زمينه نشر کمتر از کارشناساني استفاده مي شود که در موضوعات مختلف در اين صنعت صاحب نظر باشند و صنعت نشر ما از اين مشکل رنج مي برد. اگر بخواهيم نواقص را بررسي کنيم نياز به آموزش دارد، ناشر مقصر نيست و بايستي از مشاور استفاده کند. در زمينه چاپ و کتابداري رشته دانشگاهي داريم ولي متاسفانه در نشر کتاب چنين رشته دانشگاهي نداريم. با توجه به فرهنگ بالاي جامعه که همان فرهنگ تشيع و فرهنگ انقلاب اسلامي است و انسان هاي زيادي در جهان علاقه مند به اين فرهنگ هستند، اگرما بخواهيم اين فرهنگ را منتقل کنيم بايد در ابزار و قالب مناسب عرضه کنيم و لازمه آن ايجاد رشته دانشگاهي در حد کارشناسي و در مقاطع بالاتر است تا کارکنان آن آموزش داده شود و تنها به صورت انتقال تجربيات نباشد. بايد کساني که وارد حوزه نشر مي شوند، اين مسائل را آموزش ديده باشند تا از سرمايه گذاري دراين زمينه بهره برداري بيشتر شود بخصوص در زمينه مسائل ديني و فرهنگ ايراني که با فرهنگ تشيع عجين شده است. در زمينه آموزش اگر کار جدي صورت بگيرد، به نظر مي رسد دوره اي که در دانشگاه علمي - کاربردي اجرا مي شود بهترين ابزار است. اگر وزارت ارشاد توجه جدي به اين مسئله کند و احيانا بعضي از رشته هاي دانشگاه علمي - کاربردي را راه اندازي نمايد، در آينده مي تواند به رشته هاي بزرگ تر تبديل شود و مورد استقبال قرار گيرد.
کتاب هاي حوزه علوم ديني زياد منتشر شده اند، اما خيلي ها معتقدند از لحاظ محتوايي رشد کمي آنها متناسب با رشد محتوايي و کيفي نيست، علت را در چه مي بينيد؟
- در مواردي روي بحث محتوا، نوع فعاليت و نيازهاي جامعه به موضوعات ديني بحث هاي جدي صورت مي گيرد. مواردي حتي افرادي در صدد زير سوال بردن فعاليت هاي فرهنگي و ديني بر مي آيند. اما اگر به قضيه دقت شود ديده مي شود در 27 سال بعد از انقلاب کار زيادي صورت گرفته و چون قم مرکز و خواستگاه انقلاب بود، وظيفه سنگيني متوجه حوزه بوده و بيش از ظرفيت خود حوزه اين کار را عهده دار شده، امکاناتي که حوزه داشته است به مراتب کمتر از موارد مشابه و عرضه به مراتب بيشتر از ظرفيت آن بوده است. اما عطش جامعه بيش از اين است. به نظر مي رسد که از امکاناتي که داشته ايم بهره برداري کرده ايم. در اول انقلاب که 25 ميليون جمعيت داشتيم، نشريات ديني در قم 4مجله بود. در حال حاضر که جمعيت حدودا سه برابر شده ، در خود قم به تنهايي 100 نشريه منتشر مي شود. دفتر تبليغات 17 مجله منتشر مي کند، چيزي در حدود 25 برابر تعداد کل مجلاتي که در سال هاي قبل از انقلاب منتشر مي شده است .اعتقاد داريم که بايد خيلي بيشتر از اين ها کار شود اما طبيعتا ظرفيت ها و امکانات محدود است که در صورت دسترسي به امکانات مناسب تر، به مراتب شاهد عرضه بيشتر محصولات فرهنگي خواهيم بود.
گرچه در بحث کتاب ديني در مواردي - برخي ناشران خصوصي - از سوژه هايي بهره برداري مي کنند که اين ها ممکن است مورد اقبال جامعه قرار گيرد و مردم آن را قبول کنند ولي نياز، نياز کاذب است. جوان امروز به مراتب نيازهاي اساسي تري دارد که بايد به آنها بپردازد و اين ها تبديل به نياز کاذب مي شود. به طور مثال آيا اطلاع داشتن از اين که فرشتگان بهشت و جهنم چند نفر هستند؟ چه مشکلي از جوان امروز حل مي کند که به اين موضوع پرداخته شود. اين ها ممکن است تبديل به يک رمان شود و کشش هاي اين چنين در علائق جوان باشد و به خاطر اين کشش هايي که دارد کتاب به فروش هم برود، اما اين ها نيازهاي کاذب است. به اين معنا که جوان نيازهاي اساسي تري دارد، بايد ابتدا باورهاي ديني، اعتقادات، سيره اهل بيت و اخلاق آنها رااشباع کرد و سعي شود رفتار خود را بيشتربا رفتار اهل بيت منطبق کند. اينها نيازهاي اساسي است. دامن زدن و انتشار اين گونه کتاب ها فرصت طلبي از علائق مردم به مسائل ديني است.
وضعيت حمايت ها و کمک هاي دولتي چگونه بوده است؟
- دفتر تبليغات اسلامي داراي رديف بودجه و کمک از دولت است، اما آن بودجه مربوط به کارهاي پژوهشي ، آموزشي و تبليغي در دفتر مي باشد. موسسه بوستان کتاب خودگردان است و هيچ گونه بودجه اي از ناحيه دفتر و هيچ سازمان دولتي نمي گيرد. اين موسسه از طريق افزايش فعاليتي که داشته توانسته به فعاليت خود ادامه دهد. مادر مواردي براي يک کتاب حدود يک ميليون هزينه ويرايش پرداخت مي کنيم. چون معتقديم کتاب بايد با بيان و قالب مناسب عرضه شود و کتابي که ما آن را عرضه مي کنيم و يا احيانا نويسنده اي که آن را تهيه و در اختيار ما قرار مي دهد، لذا هزينه آن را از مشتري دريافت مي کنيم. به اين دليل قيمت تمام شده کتاب را محاسبه، هزينه پخش را حساب و سودي را هم براي ادامه فعاليت خود در نظر مي گيريم. تا چند ماه گذشته کاغذ يارانه اي در اختيار اين موسسه قرار مي گرفت، گر چه مقدار کاغذها که به اين موسسه مي دادند، کفاف مصرف را نمي داد. بنده معتقدم که سوبسيد دولت بايد حذف شود. من نافي کمک وزارت ارشاد به کتاب نيستم ولي معتقدم در توليد نبايد کمک کند، زيرا با تغييراتي که در سياست ها صورت مي گيرد، ناشران به دولت وابسته مي شوند که اين کار باعث رکود صنعت نشر مي گردد. ناشران بايستي بدون وابستگي به دولت و روي پاي خود بايستند. اعتقاد بنده اين است که بايد به خريدار سوبسيد داده شود. دولت بايد در برخي موضوعات مانند موضوعات ديني حمايت خود را از مصرف کننده از طريق بن کتاب و... اعمال کند که خوشبختانه آغاز شده است .
وضعيت توزيع کتاب و اطلاع رساني را چگونه ارزيابي مي کنيد؟
در بحث توزيع کتاب کار دولتي نبايد صورت گيرد. ولي از يک طرف هم در توان بخش خصوصي نيست و در اين زمينه با مشارکت بخش خصوصي و حمايت دولت اين قضيه سامان يابد. در زمينه توزيع پيشنهاد جدي بنده اين است که يک شبکه توزيع کتابهاي اسلامي در کشور به وجود آيد طبق آمار موجود تعداد کتابفروشي هاي موجود در کشور از تعداد ناشران کمتر است.گفته مي شود 8 هزار ناشر در کشور وجود دارد اما همه آنها فعال نيستند، نشر اصلي کشور توسط 200 ناشر و حتي کار اصلي توسط 100 ناشر انجام مي شود. 80 درصد نشر کشور توسط حدود 200 ناشر انجام مي شود و کتابفروشي هايي که هستند نمي توانند تمام کتاب ها را در فروشگاه هاي خود عرضه کنند، مثلا ما 900 عنوان کتاب درحال حاضر داريم که انتظار نداريم کتابفروشي هاي نمايندگي ما،تمام 900 عنوان را عرضه کنند. بنابراين اين شبکه موجود امکان بيشتري ندارد و براي ناشرها هم اين توان نيست که در تمام شهرها براي خود کتابفروشي بزنند. اين مشکل را در حال حاضر از طريق يک نمايشگاه بين المللي و استاني حل کرده اند. ما بايد فروشگاهي متمرکز ايجاد کنيم. در شهرهاي بزرگ دانشگاهي و حوزوي مانند تهران، مشهد، شيراز، اصفهان، اهواز و... اين کار را انجام دهيم و تجمعي از کتاب ها بايد ايجاد شود و اگر مشارکت جمعي در اين قضيه صورت گيرد، طبيعتا نياز به سرمايه دارد که ارشاد هم بايد در اين زمينه کمک کند تا اين کار راه بيفتد. کتابفروشي هاي کوچک حل مشکل نمي کند. آنها بايد فعاليت کنند ولي مشابه فروشگاه مرکزي مادرقم فروشگاه با امکان عرضه 10 تا 20 هزار عنوان کتاب ديني که به صورت موضوعي عرضه شده باشد حداقل 5 تا 10 شهربزرگ کشورمي تواند تا حدودي در مرحله اول رفع مشکل کند. در مراحل بعدي با توسعه آن مي تواند تکثير شود. اگر در راه اندازي اوليه آن چند موسسه همکاري کنند با مختصر حمايتي از طرف وزارت ارشاد، استانداري هاي هر استان و شهرداري ها به صورت وام و... اين فروشگاه ها به صورت خودگردان مي تواندبه فعاليت خود ادامه دهد.

http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1393082

تگ های مطلب:

مطالب مشابه