نگاهی به یک تحول مدیریتی در سال 91/ میزان تحقق انتظارات اهالی نشر 7 ماه پس از تغییر معاون فرهنگی ارشاد

با برکناری بهمن دری از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در 15 شهریور 1391، این امید در میان اهالی نشر به وجود آمد که دست کم به عنوان یک نشانه آشکار از تغییر نگاه قبلی در دوره جدید، روند بررسی کتاب و صدور مجوز نشر سرعت گیرد، اما به نظر می‌رسد تا برطرف شدن این قبیل مشکلات زیربنایی در صنعت نشر، راهی طولانی در پیش است.

خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و ادب: شاید بتوان برکناری بهمن دری از مسئولیت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در 15 شهریور 1391 را که بسیاری از مسئولان رده بالای این وزارتخانه هم پیش ‌بینی آن را می‌کردند، مهم‌ترین تحول مدیریتی این حوزه در سال گذشته دانست.

دری که تیرماه 1389 جانشین محسن پرویز در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده بود، پس از 804 روز که تقریباً هیچ روز آن برایش بی‌حاشیه نبود، با حکم سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد به علی اسماعیلی (رئیس وقت حوزه وزارتی) برای تصدی این سمت ـ البته به عنوان سرپرست ـ از معاونت فرهنگی ارشاد رفت. این در حالی بود که از مدت‌ها پیش و حتی در طول ایام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در سال 91 اخباری مبنی بر برکناری و یا کناره‌گیری بهمن دری از این مسئولیت به گوش می‌رسید.

دری در 2 سال و اندی که عهده‌دار سمت معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد بود، با کنار گذاشتن مدیران باتجربه و برگزاری ضعیف دو دوره نمایشگاه کتاب تهران، ارتباط یکسویه و غالباً از موضع بالا با رسانه‌ها و پاسخگو نبودن به نقدهایشان و حتی تهدید آنها به شکایت، طرح ادعاهایی نظیر برابری انتشار کتاب در هفت سال دولت احمدی‌نژاد با نشر کتاب در کشور حد فاصل سال‌های 57 تا 84، برخورد حذفی با برخی ناشران و تهیه لیست سیاه از ناشران و تشکل‌های فرهنگی و بلاتکلیف گذاشتن مدیریت در بعضی مؤسسات و نیز جوایز ملی حوزه کتاب، انتقادهای زیادی را متوجه خود کرد.

اما با رفتن دری و آمدن اسماعیلی، چندان هم از این انتقادها کاسته نشد و حتی الان هم در بسیاری از موارد در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد و شاید بتوان گفت که تنها یک تغییر شیفت در انتقادهایی که به حوزه‌های مختلف معاونت فرهنگی وزارت ارشاد می‌شد، به وجود آمد و آن اینکه در دوره جدید، تصمیم‌ها کمتر متکی به نظر یک نفر (معاون فرهنگی) بوده است.

یکی ـ دو ماه پس از برکناری دری از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، کم کم خبرهای مربوط به برخی تخلفات مالی و حتی پولشویی در برخی واحدهای تابعه این معاونت از جمله دفتر امور چاپ، چهره نمود و وزیر ارشاد را مجبور کرد حکم عزل یوسف افراش، مدیرکل این دفتر را صادر کرده و احمد علمشاهی را جایگزین او کند. این در حالی بود که وی (افراش) سه هفته قبل از این اتفاق و پس از حدود 2 سال که سرپرستی دفتر امور چاپ را بر عهده داشت، با ارتقاء سمت از سوی سرپرست جدید معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد به عنوان مدیرکل دفتر امور چاپ منصوب شده بود.

با رفتن دری از معاونت فرهنگی ارشاد، این امید در میان اهالی فرهنگ به ویژه اهل قلم و ناشران به وجود آمد که دست کم نگاهی که قبلاً به فعالان این حوزه وجود داشت، تصحیح شود. یک نشانه آشکار از این تغییر نگاه ـ که مسئولان جدید معاونت فرهنگی همواره از آن سخن گفته‌اند - می‌توانست تسریع بخشیدن به امر بررسی کتاب باشد.

هر چند به اعتقاد بسیاری از اهالی قلم، اتفاق خاصی در این زمینه (پروسه بررسی کتاب در وزارت ارشاد) نیفتاده اما برگزاری جلسات مشترک میان مسئولان جدید معاونت فرهنگی و نمایندگان تشکل‌هایی مانند اتحادیه ناشران و کتابفروشان و اتحادیه چاپخانه‌داران، زمینه تعامل و همکاری مشترک میان بدنه اهل کتاب و متولیان این حوزه را ایجاد کرده است.

اما به فاصله کمی از این تغییر، اسماعیلی یکی دیگر از چهره‌های اجرایی معاونت امور فرهنگی را از دست داد؛ داریوش رضوانی مشاور امور اجرایی این معاونت که همزمان مسئولیت کمیته رسیدگی به تخلفات ناشران و نیز کارگروه حل مشکل کاغذ را بر عهده داشت. البته رضوانی که از معدود مدیران دوره دُری بود که از روبرو شدن با خبرنگاران و پاسخ دادن به سوالات و گاه انتقادهای آنها طفره نمی‌رفت، چندی پس از تصدی مسئولیت معاونت فرهنگی از سوی علی اسماعیلی، اعلام کرد که ترجیح می‌دهد به جای مشاوره دادن به او، عهده‌دار صندوق تعاونی مسکن کارکنان وزارت ارشاد شود.

همانطور که گفته شد، برخی از این تغییرات مدیریتی خواسته و برخی ناخواسته بوده‌اند که البته هیچ یک از اینها در اصل قضیه تفاوتی ایجاد نمی‌کند؛ مسئله اصلی انتظارات و مطالبات جامعه فرهنگی کشور به ویژه نویسندگان و ناشران و دست‌اندرکاران امر چاپ و توزیع کتاب از اصناف گرفته تا موزعان است که همچنان در حال انباشته شدن است.

البته اقداماتی مانند تشکیل کارگروه کاغذ و برگزاری جلسات متعدد با مسئولان دیگر دستگاه‌های مرتبط با این مسئله، تا حدی در کنترل قیمت کاغذ به ویژه در سه ماهه سوم سال گذشته موثر بود، اما با توجه به مسائلی از قبیل مشکلات و موانع پیش روی برگزاری موفق نمایشگاه کتاب تهران در کمتر از یک ماه آینده به ویژه در ارتباط با حضور ناشران خارجی، به نظر می‌رسد تا برطرف شدن مشکلات زیربنایی در صنعت نشر راهی طولانی در پیش است.

منبع:مهر