مدیر «رادیوکتاب» در گفت‌وگو با «منا نشر»در ارتباط با برنامه های این رادیو

چکیده:

حمیدرضا ولیان گفت: با توجه به اهمیت کتاب در پیشرفت مادی و معنوی انسان و با عنایت به نیاز جامعه امروز برای حرکت رو به رشدی که آغاز کرده است توجه به کتاب یک وظیفه ملی و واجب دینی است.
 

 به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی «منا نشر»، شاید بتوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دست‌اندرکاران حوزه نشر را تبلیغ و ترویج کتاب و کتاب‌خوانی از رسانه ملی دانست تا جایی که بسیاری ازنویسندگان گله‌مندان از تبلیغات تجاری خواهان حضوری هرچند کوتاه در ارتباط مستقیم با مخاطبان میلیونی رادیو و تلویزیون دارند. در این میان بحث شکل‌گیری «رادیو کتاب» را می‌توان اتفاقی نیکو توصیف کرد که شاید بتواند جای خالی تعامل میان دو رسانه کتاب و رادیو را پرکند. به همین بهانه با حمیدرضا ولیان مدیر "رادیو کتاب" درباره تعامل این دو رسانه گفت‌وگویی خواندنی داشتیم.

به اعتقاد شما رسانه‌هایی چون تلویزیون و رادیو تا چه اندازه در ترغیب مردم به مطالعه موثر خواهند بود و این ترغیب را به چه صورت می‌توانند انجام دهند؟

هر یک از رسانه‌ها بنا بر ماهیت و کارکردهای خود قادرند بر افکار عمومی و مخاطبان تأثیرگذاری کنند، البته ضریب تأثیر و نیز جهت مثبت یا منفی آن به تناسب رفتار و شیوه فعالیت رسانه است. این‌که چه میزان از مخاطب و موضوع شناخت دارند و چگونه فعالیت رسانه‌ای را انجام می‌دهند. در هرحال رسانه‌ای مانند رادیو و یا تلویزیون بر اساس ظرفیت‌های انحصاری خود قادرند بر مخاطب اثرگذار باشند. البته ماهیت رسانه صمیمی و مانای رادیو در ترغیب و تشویق مخاطبان و حتی همراهی برای مطالعه آنان توانمندتر است. شاید بتوان گفت نزدیکترین رسانه به کتاب، رسانه رادیوست. خوشبختانه در رادیو قالب‌های متنوع و جذابی وجود دارد که با به کارگیری هنرمندانه آن می‌توان به تشویق و ترغیب مخاطبان برای مطالعه مفید اهتمام نمود. به عنوان مثال قالب‌های جذابی هم‌چون قصه‌خوانی، نمایش، مسابقه و...که در عین تنوع و سازگاری با کتاب، مورد پسند و استقبال مخاطبان نیز است.

چه راه‌هایی را برای جلب توجه به موضوع مطالعه در سطح جامعه پیشنهاد می‌کنید؟ آیا ایجاد فضایی برای درک لذت مطالعه در این امر موثر است؟

قطعا لذت بخش کردن مطالعه می‌تواند موثر باشد اما تنها راه نیست. راه‌های مختلفی را می‌توان فهرست کرد که به ارتقای سطح و تعمیق نوع مطالعه کمک می‌کند. راه‌هایی که بر اساس نوع افراد، محیط زندگی، شغل و... می‌تواند در سطوح فردی و اجتماعی دنبال شود. تبدیل کردن مطالعه به یک ارزش والای اجتماعی، ایجاد ضرورت و نیاز در مردم، آگاهی‌بخشی از مزیت‌ها و توانمندی‌های برآمده از مطالعه، انس و الفت به مطالعه از کودکی و در میان خانواده، تکریم اهل کتاب و... راه‌های بسیار دیگر قابل ذکر است. اما آن‌چه به نظر مهم‌تر می‌رسد توجه دادن ذهن مسئولان و مردم (جامعه) به اهمیت مطالعه و تبعات جبران‌ناپذیر کوتاه و بلندمدت دوری و افت مطالعه در یک ملت است. رشد و پیشرفت معنوی و نیز مادی ملت‌ها بدون توجه و عمل به مطالعه امکان‌پذیر نیست.

اگر بخواهیم از لذت مطالعه به عنوان یک راه عملی برای گسترش کتابخوانی بهره گیریم، به اعتقاد شما از چه دریچه ای می توان به آن ورود کرد؟ مواردی چون محتوای کتاب، جذابیت، شکل ظاهری و یا مسائلی غیر از این؟

بر اساس سن و جنس و تحصیلات و ... افراد متفاوت است نمی‌شود یک نسخه کلی برای همه تجویز کنیم و بر اساس آن اقدام کنیم. به عنوان مثال کودک نوعی و یک نوجوان که نزدیکترین سنین به کودکی را دارد نوعی دیگر به لذت مطالعه می‌رسد. اینکه یک کتاب آراست مطلوب و جذابی داشته باشد طبعا در هر مخاطبی اثر مینهد اما این همه آن نیست. معطوف شدن ذهن به یک‌سو موجب عدم توجه به سایر ابعاد می‌شود. به نظر من شایسته است گروه‌های کارشناسی در حوزه‌های گوناگون روانشناسی، جامعه شناسی، هنر، تبلیغات و... بر اساس گروه‌های مخاطب کتاب گرد هم آیند و برای آن گروه به طراحی شکلی و محتوایی بپردازند. مثلا آموزش و پرورش یا دانشگاه می‌توانند بر اساس زیرمجموعه خودشان به تدوین اسلوب مناسب اقدام کنند.

درباره اهداف شکل‌گیری رادیو کتاب توضیح بفرمایید.

اهداف در رادیو کتاب سطوح متفاوت و متناسبی دارد. البته متفاوت به معنای متضاد نیست منظور این است که اهداف به تناسب سطح‌شان تعریف می‌شود. اهداف کلان، خرد، اصلی و فرعی، اهداف عملیاتی و... اما در مجموع هدف رادیو کتاب؛ تسهیل وترویج امر کتاب در سه ساحت تولید و آماده‌سازی، نشر و توزیع و مطالعه و کتاب‌خوانی برای رشد و پیشرفت همه‌جانبه مخاطبان است.

با توجه به اهمیت کتاب در پیشرفت مادی و معنوی انسان و با عنایت به نیاز جامعه امروز برای حرکت رو به رشدی که آغاز کرده است توجه به کتاب یک وظیفه ملی و واجب دینی است. رویش نهال رو رشد فرهنگ و تمدن اسلامی – ایرانی بدون پشتوانه کتاب قطعا به سرانجام نمی‌رسد بنابراین رسانه رادیو که همواره در عمل به‌هنگام پیشرو و پیشتاز و همراه بوده است با تشخیص صحیح و سریع، برای تأسیس رادیو کتاب اقدام کرده است. رادیو بار دیگر به میدان آمده است تا این بار در موضوع کتاب یاری‌گر فرهنگ جامعه باشد. از رسانه هوشمند و هوشیار نیز جز این انتظار نمی‌رود که با زمان‌شناسی و بلندنظری نه به امروز که به فردای پیش‌روی توجه کند.

در اولین گام درصدد راه‌اندازی به‌موقع و تقدیم این هدیه رسانه‌ای رسانه ملی به کتاب دوستان و اهل و فعالان حوزه نشر هستیم. سپس تعامل با دست اندرکاران کتاب و ارتباط و انعکاس آن‌چه مورد نیاز مخاطب است و از رادیو کتاب انتظار می‌رود.

شکل‌گیری این رادیو تا چه اندازه می‌تواند بر کتاب و کتاب‌خوانی تاثیرگذار باشد؟ و شما از چه تدابیری برای تاثیرگذاری فعالیت خود استفاده خواهید کرد؟

البته به نوعی در سئوالات قبل به این موضوع اشاره کردم اما آن‌چه در این جا می‌توان اضافه کنم این‌ است که تأثیرگذاری این رادیو مرهون دو محیط درونی و بیرونی رادیو کتاب است. از حیث محیط درونی توجه به الزامات رسانه‌ای موید است و از وجه بیرونی حداکثرشدن و ساختن ارتباطات و تعاملات دستگاه‌ها، نهادها، مراکز، ناشران، نویسندگان، مترجمان، و... با رادیو کتاب برای افزایش و بهبود دامنه اثربخشی رادیو کتاب می‌باشد.

برای هر دو وجه ذکر شده رایزنی‌ها و برنامه‌ریزی های گسترده‌ای در سطوح مختلف انجام شده اما بدیهی است برای رسیدن به ظرفیت مورد انتظار نیازمند زمان و تأمین منابع مناسب هستیم. جلسات و مشورت‌های متعددی با صاحب‌نظران و دست‌اندکاران برای تدوین نظام‌مند برنامه‌های رادیو کتاب انجام پذیرفته که به تدریج پیاده‌سازی خواهد شد. مشارکت‌گیری از دو گروه دست‌اندرکاران حوزه کتاب و مخاطبان در طراحی و تولید برنامه‌ها از جمله آن‌هاست که انشاألله به مرور زمان شاهد به بار نشستن آن در برنامه‌های رادیو کتاب خواهیم بود.

منبع: منا