نگاهی به فعاليت‌‌هاي علمی و فرهنگی جهانی دفتر آيت‌الله سيستانی در قم

اشاره
 دفتر حضرت آيت‌الله سيستاني از جمله دفاتر فعال مراجع معظم تقليد مي‌باشد كه با مديريت حجت الاسلام والمسلمين سيد جواد شهرستاني، بيش از 30 مركز علمي، فرهنگي و خدماتي را تحت پوشش داشته و خدمات قابل توجهي را به حوزه‌‌هاي علميه، طلاب و روحانيان و عموم مردم مسلمان ارائه مي‌‌كند. جهت آشنايي عموم مردم متدين از اين فعاليت‌‌هاي قابل تقدير، گزارش مختصري از آن ارائه مي‌گردد:

 آشنايي با آيت‌الله سيستاني
 قبل از بيان گزارش فعاليت‌‌هاي دفتر مناسب است مختصري از زندگي‌‌نامه آيت‌الله سيستاني ارائه گردد. آيت‌الله سيد علي سيستاني در روز 9 ربيع الاول سال 1349 هـ.ق در شهر مقدس مشهد متولد گرديد. نام پدر ايشان سيد محمدباقر و جدّ ايشان كه از بزرگان علم و زهد بوده سيد علي نام داشت. خاندان سيستاني از سادات حسيني مي‌‌باشند كه در عهد صفوي در اصفهان مي‌‌زيستند، جدّ اعلي ايشان سيدمحمد از طرف سلطان حسين صفوي، به منصب شيخ الاسلامي در سيستان منصوب و به آنجا منتقل شده و با خانواده خود در آنجا سكني گزيد. سيد علي (جدّ معظم له)، اولين شخص از اين خانواده بود كه به شهر مقدس مشهد مهاجرت نموده و در مدرسه مرحوم ملا محمد باقر سبزواري مستقر گرديد و از آنجا براي تكميل درس خود به نجف اشرف مهاجرت نمود.
 آيت‌الله سيستاني در پنج سالگي به يادگيري قرآن كريم پرداخت، سپس وارد مدرسه دارالتعليم ديني به منظور آموزش علوم ديني شد كه در اين مدت نيز خوشنويسي را از استاد فن آموخت. در سال 1360ه.ق شروع به آموختن مقدمات علوم حوزوي نمود كه مجموعه‌‌اي از دروس ادبي همچون شرح الفيه ابن مالك، مغني ابن هشام، مطول تفتازاني، مقامات حريري و شرح نظام را نزد مرحوم اديب نيشابوري و بعضي ديگر از اساتيد پرداخت. همچنين شرح لمعه و قوانين را نزد مرحوم سيد احمد يزدي فرا گرفت و قسمتي از دروس سطوح مثل مكاسب، رسائل و كفايه را نزد عالم جليل شيخ هاشم قزويني شاگردي كرد. تعدادي از كتب فلسفي همچون شرح منظومه سبزواري، شرح الاشراق و اسفار را نزد مرحوم آيسي خوانده و شوارق الالهام را نزد مرحوم شيخ مجتبي قزويني آموخت و نيز از محضر مرحوم ميرزا مهدي اصفهاني و همچنين از محضر ميرزا مهدي آشتياني و ميرزا هاشم قزويني بهره هاي فراوان برده است. سپس در سال 1368ه.ق به شهر مقدس قم مهاجرت نموده و از محضر آيت‌الله بروجردي در دانش فقه و اصول و نيز علم رجال و حديث استفاده بسياري كرد. وي همچنين در دروس آيت‌الله سيد حجت كوه‌‌كمره‌‌اي و تعدادي از علماي معروف آن دوره شركت جست. سيستاني در سال 1371ه.ق از قم به نجف اشرف مهاجرت كرده و در آنجا از محضر اساتيد بزرگي چون آيت‌الله خوئي و شيخ حسين حلي در فقه و اصول به مدت طولاني بهره گرفت و در اين مدت در دروس بزرگاني همچون آيت‌الله حكيم و آيت‌الله شاهرودي هم حاضر گرديد.
 در سال 1380ه.ق به موطن خود مشهد مقدس برگشت اما پس يك سال به نجف اشرف مراجعت كرده و به تدريس علوم مختلف چون فقه، اصول و رجال پرداخت. اين استاد فرزانه سالهاي متمادي است كه در حوزه نجف در عالي‌‌ترين سطح به تدريس مشغول است. آيت‌الله سيستاني از آيت‌الله خوئي و شيخ حسين حلي اجازه اجتهاد و از شيخ آقا بزرگ طهراني شهادت ديگري در تبحر به علم رجال و حديث دريافت كرده است و هم اينك يكي از مراجع عظام شيعه مستقر در نجف اشرف مي‌باشند.
 فعاليت‌‌هاي دفتر
 فعاليت‌‌هاي اين دفتر را مي‌توان در عناوين زير تقسيم‌‌بندي كرد: الف): پژوهشي و تحقيقاتي ب): خدمات پژوهشي ج): فرهنگي د): خدمات اجتماعي
 الف): فعاليت‌‌هاي تحقيقاتي
 1-مؤسسه آل البيت (ع) لاحياء التراث
 يكي از مهمترين و قديمي‌‌ترين مؤسسات تحقيقاتي زير نظر دفتر آيت‌الله سيستاني موسسه آل البيت (ع) است كه به منظور احياء آثار ارزشمند گذشتگان، توسط حجت الاسلام و المسلمين شهرستاني در سال 1404ه.ق در قم تأسيس گرديد و اينك در شهرهاي مشهد، بيروت، دمشق و لندن شعبه دارد. اهداف اين مؤسسه: تدارك مصادر مهم و كمياب براي حوزه علميه، گرداوري و ارائه كتب و تحقيقات علما و محققين گذشته، مشاورت و ارتباط با متخصصين و كارشناسان در جهت پرورش استعدادهاي علمي جوانان؛ اعلام شده است.
 اين نهاد در قريب به سه دهه فعاليت خود توانسته است برخي از ناب‌‌ترين آثار بزرگان شيعه را احيا و چاپ نمايد كه: وسائل الشيعة شيخ حرعاملي -30 جلد؛ مستدرك الوسائل محدّث نوري- 18 جلد؛ جامع المقاصد محقق كركي -14 جلد؛ مدارك الأحكام سيد محمد عاملي- 8 جلد؛ تذكرة الفقهاء علامة حلي -20 جلد؛ مستند الشيعة ملا أحمد نراقي -20 جلد؛ نهاية الدراية شيخ محمد حسين اصفهاني -5 جلد و رياض المسائل سيد علي طباطبائي-15 جلد؛ از جمله آنها مي‌باشد. اين موسسه همچنين حدود بيست عنوان از كتب قدما را تحقيق كرده است.
 موسسه آل البيت با بكارگيري نظام ابداعي خود موفق به كسب جائزه بهترين كتاب سال جمهوري اسلامي ايران در سال‌‌هاي 1363، 1364 و 1365شده و در سال 1371 جائزه بهترين موسسه نشر و تحقيقات را كسب كرده است. مؤسسه با بيش از 400 سازمان و موسسات در مناطق مختلف دنيا در ارتباط بوده، تا كنون در كنفرانس‌‌هاي مختلف علمي از جمله كنفرانس امام رضا (ع)، كنفرانس غدير، كنفرانس شيخ مفيد؛ كنفرانس شيخ انصاري و كنفرانس كاشاني مشاركت داشته است. مؤسسه آل البيت همچنين مشاركت فعالي در نمايشگاههاي بين‌المللي كتاب دارد كه از جمله آنها مي‌توان به نمايشگاه بين‌المللي كتاب ايران، مصر، سوريه، قطر، عمان، امارات، عراق، يمن و مغرب اشاره كرد.
 2-مركز پژوهشهاي اعتقادي
 اين مركز در سال 1419 هجري قمري در راستاي نشر و دفاع از عقايد مذهب اهل بيت عليهم السلام فعاليت خود را در شهر قم آغاز كرد. رعايت اعتدال و پرهيز از رفتارهاي نادرست در عين عدم عقب‌نشيني از باورهاي تشيع يكي از عوامل موفقيت اين مركز در نشر و دفاع از عقايد مذهب اهل بيت (ع) اعلام شده و كليه فعاليت‌هاي اين مركز بر اين اساس شكل گرفته است. اين مركز داراي بخش‌‌هاي زير مي‌باشد:
 1-كتابخانه تخصصي عقايد: اين كتابخانه شامل هزاران عنوان كتاب در موضوعات مختلف اعتقادي مي‌باشد.
 2-كارگروه‌‌هاي پاسخ به شبهات اعتقادي: الف) كارگروه جمع و گردآوري شبهات: اين گروه تا به حال حدود 7000 شبهه را در 600 موضوع جمع آوري نموده و در اختيار مراجع عظام براي پاسخگويي قرار داده است. ب) گروه پاسخ به شبهات: اين گروه پس از بررسي كامل هر شبهه مبادرت به پاسخگويي به آن به صورت يك كتاب مي‌نمايد.ج) گروه بررسي و تحقيق و چاپ كتاب رد شبهات: اين گروه پس از دريافت كتاب تاليف شده در رد شبهات از سوي مؤلفين به بررسي و تحقيق كتاب پرداخته و پس از تأييد آن را به چاپ مي‌رساند.
 3-گروه فعاليت‌‌هاي مرتبط با مستبصرين (ره‌‌يافتگان به مذهب اهل بيت ع): الف: آشنايي با هزاران مستبصر و تشكيل پرونده براي عده‌اي از آنان به جهت اطلاع از وضعيت فعاليت و تحصيلات آنان. ب: تحقيق و چاپ كتابهاي تاليف شده به دست مستبصرين. ج: تدوين دايرةالمعارف زندگينامه مستبصرين و چگونگي آشنايي آنان با مذهب اهل بيت عليهم السلام تحت عنوان "موسوعة من حياة المستبصرين". د: ضبط صدها ساعت صوت و تصوير كه در آن مستبصرين به چگونگي آشنايي با مذهب اهل بيت عليهم السلام مي‌پردازند. ه: توليد لوح فشرده "المستبصرين" شامل: سخنراني‌‌هاي مستبصرين، كتب مستبصرين، مقالات مستبصرين، ليست و مشخصات مستبصرين، زندگينامه مستبصرين و...
 4-گروه جمع اسناد و اطلاعات مذاهب: اين گروه به گردآوري اسناد و اطلاعات در موارد ذيل مي‌پردازد: جغرافياي اديان و مذاهب؛ فعاليت‌‌هاي مذاهب گوناگون؛ مراكز و مؤسسات مذهبي؛ شخصيت‌‌هاي ديني مذاهب؛ تحولات بنيادين در مذاهب و...
 5-گروه برگزاري همايش‌‌هاي اعتقادي: كه تا به حال 166 جلسه اعتقادي برگزار نموده است.
 6-گروه فعاليت‌‌هاي اينترنتي: كه شامل: الف: آشنايي با پايگاه‌هاي شيعي و تهيه فهرستي كه در دسترس همگان قرار گيرد. ب: تهيه فهرست جامع پايگاه‌هاي ضد شيعي براي استفاده مراكز ذي ربط. ج: پيگيري و مطالعه مجلات الكترونيكي مذهبي بيش از 25 كشور. د: تاسيس پايگاه "الشبكة العالمية لمركز الأبحاث العقائدية".
 7-گروه بررسي فكر معاصر و پاسخ به شبهات: كه تاكنون كتب زير را منتشر كرده است: الديمقراطية علي ضوء نظرية الإمامة و الشوري از شيخ محمد السند؛ أوضاع المرأة المسلمة، از شيخ حسن جواهري؛ بحوث معاصرة في الساحة الدولية از شيخ محمد السند.
 8-گروه بازسازي كتابخانه‌هاي عتبات عاليات: اين گروه تا به حال موفق به بازسازي كتابخانه‌هاي ذيل و تحويل آن‌ها به عتبات عاليات شده است: كتابخانه حرم مطهر اميرالمؤمنين عليه السلام، در 20 جمادي الأولي سال 1426 ه.ق؛ كتابخانه حرم مطهر امام حسين عليه السلام، در 7 شعبان سال 1426 ه.ق؛ كتابخانه حرم مطهر ابالفضل العباس سلام‌الله عليه، در 4 شعبان سال 1427 ه.ق؛ كتابخانه حرم مطهر امامين كاظمين عليهم السلام، در 9 رجب سال 1428 ه.ق. فعاليت ديگر گروه بازسازي كتابخانه‌هاي عتبات عاليات تحقيق و چاپ كتب كتابخانه‌هاي عتبات است.
 9- گروه روابط عمومي مركز پژوهش‌هاي اعتقادي: فعاليت‌‌هاي اين گروه شامل: سفر به كشورهاي مختلف در راستاي آشنايي با وضعيت تشيع و مستبصرين و فعاليت‌هاي بين‌المللي مركز از جمله: مصر، حجاز، كويت، امارات، سوريه، لبنان، تونس، مغرب، اندونزي، مالزي، تركيه، سوئد، انگلستان و... مي‌باشد.
 10- گروه ارسال كتابهاي مركز به تمام نقاط جهان: روزانه صدها عنوان كتاب به تمام نقاط جهان در راستاي نشر عقايد مذهب اهل بيت عليهم السلام ارسال مي‌گردد.
 11- گروه رصد شبكه‌هاي ماهواره‌اي: اين گروه روزانه شبكه‌هاي ماهواره‌اي ضد شيعه را رصد كرده و برنامه‌هاي قابل توجه را ضبط مي‌نمايد و برنامه‌هاي ضبط شده براي بررسي و پاسخگويي به گروه علمي تحويل داده مي‌شود. مركز پژوهش‌هاي اعتقادي در شهر مقدس نجف اشرف نيز شعبه دارد.

منبع:جمهوری اسلامی

بخش دوم:

  بخش نخست آن در هفته گذشته ارائه گرديد و اينك قسمت دوم:
3- مركز تحقيقات طب اسلامي امام صادق(ع)
مركز تحقيقات طب اسلامي امام صادق(ع) مهر ماه سال 1378 در شهر قم تأسيس گرديد. اين مركز با جذب نيروهاي مستعد، در صدد انجام پژوهشهاي بنيادي و كاربردي در زمينه‌هاي طب اسلامي است و با تلاش فراوان درصدد است نتايج تحقيقات خويش را در اختيار علاقه‌مندان حوزه و دانشگاه قرار دهد. هدف اين مركز، امري فراتر از موضوع طب سنتي مي‌باشد و با توجه خاصي به طب اسلامي نظر دارد تا بدين ترتيب زمينه پژوهش بر روي آيات و روايات معتبري كه در زمينه پيشگيري، سلامتي، بهداشت جسمي و رواني و ساير ابعاد درمان وجود دارد، فراهم گردد. نكته مهم در اين تحقيقات، اطمينان از اعتبار احاديث است كه در اين مركز، احاديث و روايات از حيث سند و دلالت كاملاً بررسي مي‌گردد و به شرايط فردي، مكاني، نژادي و زماني صدور روايات كاملاً توجه مي‌شود تا بتوان روايات را به ساير افراد عموميت داد. بديهي است، با وجود روش‌هاي پيشگيري و درماني صحيح و كاملاً موءثر كه در منابع اسلامي وجود دارد، مي‌توان افق‌هاي روشني را در برابر ديدگان مسلمانان و عموم مردم جهان قرار داد و بدين ترتيب پويايي اسلام و مذهب شيعه را (با توجه به روايات پزشكي) از لحاظ كاربردي به اثبات رساند. اين امر، مي‌تواند بزرگ‌ترين تبليغ علمي و عملي براي اين آيين بر حق محسوب گردد؛ هدفي كه از وظايف اصلي حوزه‌هاي علميه و نهاد مرجعيت شيعه است. اين مركز اهداف زير را دنبال مي‌كند: 1. جمع‌آوري، تنظيم و طبقه بندي مدارك معتبر اسلامي و ايجاد بانك اطلاعاتي؛ 2. انجام پژوهش‌هاي بنيادي و كاربردي طب اسلامي؛ 3. شناسايي كمبودها و خلأهاي پژوهشي طب اسلامي؛ 4. فراهم آوردن زمينه مناسب براي پرداختن به نيازهاي جديد جامعه در زمينه طب در اسلام؛ 5. سياست‌گذاري در توسعه و به كارگيري طب اسلامي در جامعه؛ 6. جمع آوري و تدوين فروعات فقه پزشكي و ارائه صحيح موضوعات آن؛ 7. سياست‌گذاري در جهت اجراي كامل روش‌هاي صحيح طبابت از نظر اسلام؛ 8. ارائه نتايج تحقيقات به مجامع علمي، درماني و مردم و اجراي برنامه‌هاي آموزشي جهت استفاده همگاني از اين روش‌ها در راستاي حفظ و ارتقاي سلامت جسماني و روحاني و تكامل انسان؛ 9. نشر نتايج تحقيقات در رسانه‌هاي همگاني و يا به صورت كتاب، جزوه، برنامه‌هاي رايانه‌اي و اينترنت به منظور تبليغ اسلام و مذهب تشيع. مركز تحقيقات طب اسلامي امام صادق(ع) داراي چندين گروه، پژوهشي مثل گروه آيات؛ گروه روايات؛ گروه كتاب‌شناسي؛ گروه فقه پزشكي؛ گروه اخلاق پزشكي؛ گروه تطبيق و گروه پژوهش‌هاي كاربردي مي‌باشد و فعاليت‌‌هاي خود را در چارچوب آن سامان داده است. اين مركز در زمينه ترجمه كتاب‌هاي نفيس نيز فعالت دارد و داراي كتابخانه‌اي كاربردي در موضوع طب اسلامي مي‌باشد. تهيه و چاپ فصلنامه‌اي تخصصي در موضوعات مختلف "طب اسلامي" از ديگر برنامه‌هاي اين مركز است.
4- مركز الرساله
نشر آگاهي و مفاهيم آسماني كه پيامبر اسلام (ص) منادي آن بود بر اساس قرآن و سنت پيامبر گرامي يكي از واجبات مي‌باشد و دفاع از حريم دين، ولايت، عقيده، دفع شبهه‌ها، اثبات بقاء و فعاليت منهج اسلام در تمام مكانها و زمانها مسئوليت شرعي همگان مي‌باشد و براي برخورد با اين افكار منحرف كه هدفي جز هويت فرد مسلمان ندارد و براي مقابله با اين انحرافات دفتر حضرت آيت‌الله سيستاني (دام ظله) باني تأسيس اين مركز گرديد. از اهداف اين مركز تهيه و تنظيم مجموعه بحث هايي است كه اسلام بر طبق مذهب حقه اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) در آن تعريف گرديده است. اين مجموعه عبارتند از: 1 ـ عقايد؛ 2 ـ اخلاق وتربيت؛ 3 ـ فرهنگ فكر اسلامي؛ 4 ـ تاريخ تمدن؛ 5 ـ معرفي شخصيت هاي علمي.
اجرا برنامه هاي مركز طبق روش هاي زير مي باشد: 1 ـ تاليف كتاب هاي جديد؛ 2 ـ خلاصه نويسي كتاب هاي تعيين شده از طرف مركز؛ 3 ـ تعيين فصل هايي ازكتاب هاي قديمي وتجديد نگارش كتاب براساس روشهاي مركز. اين مركز تاكنون دهها عنوان كتاب در حوزه فعاليت خود منتشر كرده است.
5- مركز پژوهش‌‌هاي فلكي نجومي
مركز پژوهش‍هاي نجومي در آخر جمادي الاول سال 1418 هـ.ق زير نظر دفتر حضرت آيت‌الله سيستاني تأسيس گرديد. اين مركز با ايجاد درس‍هايي در مفاد ذيل فعاليت خود را آغاز نمود: 1 ـ تاريخ علم فلك؛ 2-منظومه شمسي؛ 3ـ علم فلك اسلامي؛ 4-فيزيك نجومي؛ 5- ژئولوژي و دروس ديگري كه تا به حال دهها دانش پژوه زير نظر بهترين اساتيد دانشگاه‌ها و حوزه‌ها شركت كرده‌اند. اين دوره هاي آموزشي با كمك تجهيزات مدرن نجومي، نرم افزار هاي كامپيوتري و ارتباط جهاني با اينترنت ونقشه‍هاي دقيق نجومي وكتابخانه تخصصي نجومي ودستگاه هاي صوتي و تصويري وهيئت علمي كار آمد كه همه و همه در گسترش و پيشرفت وظائف اين مركز كمك نموده‌اند. از ديگر فعاليت هاي اين مركزترجمه مقاله هاي نجومي است كه در جهان منتشر مي شود و قرار دادن آن بر روي شبكه اطلاع رساني (اينترنت) و نيزتهيه تقويم اوقات شرعي با كمك نرم افزار هاي دقيق كامپيوتري مي باشد. قابل ذكر است تربيت كادري كار آمد براي تربيت و آموزش مردم در مسائل قبله و وقت و استهلال و جواب دادن به مسائل مختلف نجومي و تشكيل همايش هاي علمي و غيره از فعاليت‍هاي اين مركز مي‌باشد. مركز در حوزه 1 ـ تأسيس دانشكده فلكي نجومي؛ 2-ساخت رصد خانه؛ 3- چاپ آثار دانشمندان اسلامي در نجوم؛ 4-چاپ كتاب هاي جديد در نجوم و 5-چاپ تقويم نجومي فعاليت دارد.
6- موسسه امام علي (ع)
براي رسيدن صداي حق و تعاليم آسماني به بشريت با تمام اختلافاتشان، دفتر مرجعيت آيت‌الله سيستاني مبادرت به تأسيس مؤسسه امام علي عليه السلام نمود. اين مؤسسه كوشش مي كند به كمك گروهي از صاحبان قلم و پژوهشگران خبره مسئوليت ترجمه كتب را به عهده بگيرد تا بتواند كتاب هايي با روشهاي دقيق وزيبا به چاپ برساند. از ديگر فعاليت هاي آن مؤسسه ايجاد روشهاي نوين و بهتر براي رساندن نتايج به دست آمده به دانش پژوهان مي‌باشد. اين مؤسسه تاكنون مجموعه اي از كتاب‌ها را به بيست و پنج زبان زنده دنيا چاپ نموده است. همچنين اين مؤسسه مجله‌‌اي با نام "مجتبي" براي كودكان و نوجوانان به چاپ مي‌رساند كه هدف آن نشر افكار اهل بيت عليهم السلام در بين كودكان و نوجوانان مي باشد و اين مجله به چندين زبان همچون كردي، فرانسوي، اندونزي، انگليسي، اردو، تاجيكي، آذري، عربي ترجمه مي‌شود. اين مؤسسه داراي چند شعبه ديگرمي‌باشد كه طبق همان اهداف ذكر شده فعاليت مي نمايند كه عبارتند از: مؤسسه امام علي عليه السلام در انگلستان (لندن)؛ مؤسسه امام علي عليه السلام در لبنان (بيروت)؛ مؤسسه امام علي عليه السلام در كنيا (نايروبي): و نيز نمايندگي‌هاي ديگر مؤسسه امام علي در نقاط مختلف جهان عبارت است از: استامبول، بانكوك، آمستردام و پاريس. وظيفه اين نمايندگي‌ها ترجمه كتب اسلامي، نشر و پخش آن در مناطق تحت پوشش مي‌باشد.
7- مركز تحقيقات اسلامي المصطفي
با توجه به اهميت بحثهاي اعتقادي وپاسخ مناسب به شبهات روز دشمنان واهميت دادن به مباحث اعتقادي، چنانچه در دين مبين اسلام جدايي بين اصول دين و فروع دين نمي باشد و سيره پيامبر اسلام واهل بيت گرامي شان (عليهم السلام) چنان بوده كه در موازات احكام الهي، به مسائل اعتقادي نيز عنايت خاصي داشتند. بدين جهت دفتر آيت‌الله سيستاني مبادرت به ايجاد مركز تحقيقات اسلامي المصطفي نمودند، تا درجهت مسائل و مطالب اعتقادي تمركز ايجاد گردد و همچنين مسئول جواب دادن به شبهه هاي گوناگوني كه در نقاط مختلف مطرح مي گردد باشد. لذا با توجه به موارد ذكرشده، يكي ازضروري‌ترين كارها ايجاد بانك اطلاعات اعتقادي (معجم العقايدي) مي‌‌باشد كه شامل مهمترين موضوعات اعتقادي از مصادرشيعه و سني بوده و تهيه و تنظيم و چاپ يك دوره كتابهاي اعتقادي كه طالب علم بتواند به آن مراجعه نمايد.
فعاليت هاي بانك اطلاعاتي به دو بخش اساسي تقسيم مي‌‌گردد: 1ـ دفتر عقايدي: مسئوليت اين بخش شامل تهيه وتنظيم بيش از 700 جلد كتاب كه مقتبس از مصادر مذهب اهل بيت (عليهم السلام) از مؤلفين قديم و جديد و تعدادي از مصادر اديان اهل كتاب مي‌‌باشد. 2ـ استخراج موضوعات: مرحله اول كار، تهيه فهرستي از مهمترين موضوع هاي اعتقادي زنده و جديدي كه مسلمانان حال حاضر با آن بر خورد دارند كه شامل 1000 موضوع مي باشد سپس تهيه كتاب هاي مرجع شيعه و سني كه بالغ بر 3000 جلد كتاب مي باشد كه در تهيه اين موضوع‌ها بيش از 40 نفر محقق به تحقيق مي پردازند، سپس با وارد كردن آنها در رايانه بدين وسيله مواد خام بانك اطلاعاتي ايجاد گرديد كه اين موضوعات شامل توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد مي باشد كه هر موضوع در فايل خاص خود قرار گرفته است. قابل ذكر است حجم موضوع هاي استخراج شده بالغ بر 800 جلد كتاب مي باشد و در حال حاضر، مشغول تنظيم علمي و فني آنها مي باشند تا به راحتي قابل دسترسي باشند.
كتاب هاي عقايدي تطبيقي: مركز مبادرت به تأليف دائرة المعارف عقايدي در مهمترين مسائل عقائدي نمود تا بدين جهت مرجعي براي محققين باشد وبه نام العقائد الأسلامية به چاپ ميرسد كه تا به حال چهار جلد آن به چاپ رسيده است: جلد اول: در مباحث فطرت ومعرفت شناسي؛ جلد دوم: در مباحث توحيد وشرك وتشبيه وتجسيم؛ جلد سوم: در مباحث شفاعت در اديان ومذاهب اسلامي؛ جلد چهارم: در ادامه مباحث شفاعت وتوسل وطلب شفاء؛ جلد پنجم: در مباحث عصمت انبياء وائمه عليهم السلام.
آيات الغدير: هدف از چاپ اين كتاب بحث و تحقيق در خطبه هاي پبامبر اكرم (صلي‌الله وعليه وآله) در حجة الوداع وبحث تفصيلي در تفسير آيات غدير كه شامل آيات مربوطه مي‌‌گردد. قابل توجه است كه اين مركز همه گونه خدمات مجاني براي محققين ومؤلفين گرامي ارائه مي دهد.
8- مركز تخصصي امام مهدي (عج)
مكان اين مركز در شهر مقدس نجف اشرف مي‌باشد و فعاليت‌‌هاي زير را انجام مي‌دهد: 1 ـ برپائي جلسات علمي تخصصي راجع به حضرت مهدي (عجل‌الله تعالي فرجه الشريف) وپخش آنها از طريق اينترنت؛ 2 ـ اجراي مسابقات علمي و ادبي؛ 3 ـ پاسخگوئي به سؤالات مطرح شده مركز؛ 4 ـ برپائي نمايشگاههاي تخصصي درباره كتابهائي كه در مورد حضرت مهدي (عجل‌الله تعالي فرجه الشريف) منتشر شده است؛ 5 ـ برپائي مسابقات براي نوجوانان و جوانان درباره امام زمان (عجل‌الله تعالي فرجه الشريف) درقالب كتاب، داستان و غيره.
اين مركز شامل قسمتهاي زير مي‌باشد: 1 ـ قسمت كتابخانه تخصصي. 2 ـ قسمت كتابخانه سمعي و بصري. 3 ـ قسمت تحقيق.4 ـ پاسخ به شبهات. 5 ـ قسمت اينترنت و كامپيوتر. 6 ـ قسمت تأليفات.

منبع:+ 

بخش سوم:

ب) فعاليت هاي فرهنگي
1- مركز احياء ميراث اسلامي

مركز احياء ميراث اسلامي در سال 1374به همّت محقق و فهرستنگار معاصر، حجة الاسلام و المسلمين سيد احمد حسيني اشكوري تأسيس شد. اين مركز داري بخش هاي زير مي باشد:
1-بخش نسخه‏هاي خطي؛ در اين بخش بيش از يازده هزار نسخه گردآوري شده است. بسياري از نسخه ‏ها به خط مؤلفين يا با تاريخ قديم از سده پنجم به بعد يا داراي اجازات علما است. نسخه ‏هاي تزييني ممتازي نيز تهيه شده كه داراي سرلوح و مجالس نقاشي و جلدهاي روغني با نقش و نگار است و از اين ديد پرارزش است. فهرست اين بخش را بنيانگذار مركز، نگاشته كه تاكنون چند جلد از آن به چاپ رسيده و بقيه مجلدات آن در شرف چاپ مي‌باشند. همچنين نسخه هاي عربي مركز نيز در چهار مجلد به نام "المخطوطات العربية" به چاپ رسيده است. 2- بخش نسخه ‏هاي عكسي؛ اين بخش براي مراجعان، مهمترين بخش مركز مي ‏باشد. براي عكسبرداري از كتابهاي ممتاز، در داخل كشور به كتابخانه ‏هاي شخصي و شبه شخصي پرداخته شده كه اطلاعي از آنها در اختيار همگان نيست يا وسايل عكسبرداري ندارند و محققان نمي ‏توانند از اين گنجينه هاي فراموش شده بهره برند. اما از خارج كشور نسخه‏ هايي از كتابخانه‏هاي انگلستان، آلمان، روسيه، ايتاليا، پاكستان، هند، عراق و بعضي از كشورهاي اسلامي ديگر، عكس گرفته شده، و كوشش بر آن بوده كتاب‏هايي انتخاب شوند كه در ايران يافت نمي ‏شود. در اين بخش بيش از 12000 نسخه تهيه شده و 8 مجلد تاكنون چاپ شده است. در اين بخش، در حال حاضر نسخه ‏هاي خطي كتابخانه هاي مختلف به طور كامل به طريق ديجيتالي عكس برداري مي ‏شود و بر روي سي دي پياده مي‏ شود، و نسخه‏اي از آن به صاحبان كتابخانه‏ ها داده مي‏ شود تا نسخه متعدد در اماكن مختلف باشد. 3- كتاب‏هاي چاپ سنگي؛ كتابهاي چاپ سنگي در دنياي معاصر پس از نسخه ‏هاي خطي جايگاه ويژه‏اي يافته‏اند و در غالب كتابخانه ‏ها بخش خاصي - جداي از كتابهاي چاپي - بدانها اختصاص يافته است، چرا كه بسياري از اين كتابها اقلاً عمر يكصد ساله دارند و جزء ميراث كمياب فرهنگ ها محسوب مي ‏شوند.

چون اين كتاب‏ها در معرض تلف‏اند و بدان‏ها توجه نمي ‏شود و بيشتر آنها ديگر چاپ نمي‏ شوند - با اين كه بعضي از آنها كتابهاي نادر و مفيد است- در بخشي مخصوص به گردآوري آنها پرداخته شد. از هر يك نسخه‏اي تهيه مي ‏شود و اگر كتابي چند بار چاپ شده، نسخه‏ هاي چاپ‏هاي مختلف تهيه شده است. در اين بخش بيش از 3000 جلد كتاب چاپ سنگي ايران، عراق، هند، مصر و تركيه خريداري شده است. 4-غرفه محققان؛ منابع اصلي و مهم در علوم مختلف اسلامي و ادبيات و تاريخ و مانند اينها، در اين غرفه به ترتيب موضوعي تنظيم مي‏شود تا محقق، خود بدون اتلاف وقت از اين غرفه به صورت قفسه باز استفاده كند. اين بخش افزون بر صرفه‏جويي در وقت، كتاب‏هايي را ارائه مي ‏دهد كه محقق از آنها اطلاع ندارد و بدين وسيله منابعي ممتاز به وي معرفي مي ‏شود . براي اين بخش، بيش از بيست هزار كتاب خريداري شده است. 5- مخزن كتابهاي مختلف؛ ضمن خريداري چند مجموعه، كتاب‏هايي گرد آمده كه منابع اصلي نيستند ولي مي ‏توانند كمكي براي محقق باشند. اين كتابها كه حدود بيست و هفت هزار جلد است، داراي فهرست اجمالي خواهد بود تا هنگام نياز در اختيار مراجعه كنندگان باشد. پيش بيني شده كه در اين مخازن بيش از يكصد هزار مجلد كتاب چاپي قرار گيرد. 6-بخش رايانه و اتاق CD؛ فهرست‏هاي متنوع تفصيلي و اجمالي نسخه ‏هاي خطي و عكسي در فايل‏هاي رايانه‏اي اين بخش ذخيره شده و بسياري از نمونه‏ هاي نسخه ‏هاي موجود نيز بر روي رايانه آمده است. جهت دستيابي كاربران خارجي يا داخلي در محيط خود، با استفاده از شبكه اينترنت، فهرست نسخه‏ هاي عكسي و خطي با توضيحات لازم كتاب‏شناسي و نسخه‏ شناسي و نمونه‏ هاي انتخاب شده آنها، عرضه مي ‏شود. 7- بخش اسناد و مدارك تاريخي؛ در اين بخش حدود 6500 سند تهيه شده است، بيشتر اسناد مربوط به: عصر فاجاريان، از پادشاهان و خاندان سلطنتي، روابط وزارت خارجه با كشورهاي مختلف، خاندانهاي علمي و شخصيتهاي مالي و اجتماعي برجسته مي باشد. 8- موزه نوشت افزار؛ شامل ادوات نوشتن كه محرران سده‏هاي پيشين بكار مي ‏گرفتند، چون: جعبه‏ افزار نوشتن، قلمدان‏هاي گوناگون، قيچي بارقم، چاقوي قلم تراش، استخوان قط، قاشق آب ريزي در مركب، مركب‏دانهاي جيبي، مهرهاي انگشتري عقيق. در اين موزه تعدادي تابلوهاي هنري و اسناد مهم قاب شده نيز نگهداري مي‏شود. 9-بخش صحافي: در اين بخش كه بيش از 90% كارهاي آن به صورت سنتي و دستي انجام مي‌شود، نسخه دوم عكس هاي مركز صحافي مي‌شود تا مراجعه‌كننده بتواند به آساني نسخه‌ها را مطالعه كند. همچنين بخشي از نسخه‌هاي خطي در اين بخش مرمت مي‌شوند و نسخه‌هايي كه جلد ندارند اعلا مجلد مي‌شوند. 10-بخش تصويربرداري: در اين بخش با دوربين‌هاي ديجيتالي حرفه‌اي از نسخه‌هاي خطي و سنگي و بخشي از نسخه‌هاي چاپي نادر عكس‌برداري شده و بر روي CD قرار مي‌گيرند.
2-كتابخانه تخصصي ادبيات
كتابخانه تخصصي ادبيات در تاريخ بيستم جمادي الثاني سال 1418 قمري مصادف با 1 آبان 1376 و همزمان با ولادت باسعادت حضرت زهرا(س)، پس از ماه‌ها تلاش براي آماده‌سازي و تهيه منابع افتتاح شد. اين كتابخانه در دو بخش ادبيات عرب و ادبيات فارسي به صورت مجزا سامان يافته است و قريب به 36000 جلد كتاب در اين موضوعات دارد. كتابخانه به صورت قفسه باز قابل استفاده محققان است. همچنين تعدادي از مجلات ادبي به صورت پراكنده در كتابخانه وجود دارد. مقداري لوح فشرده در موضوعات مختلف و حدود 500 عنوان كتاب به صورت فايل الكترونيك نيز در كتابخانه در اختيار محققان است. كتابخانه از ابتداي فعاليت خود به محققان و پژوهشگران حوزه ادبيات ارائه خدمات داشته است و علاوه بر برگزاري چندين همايش ادبي در گذشته‌اي نه چندان دور، چند عنوان كتاب به شرح زير نيز منتشر كرده است. تذييل سلافة العصر، للزهراء (عليها السلام) شذي الكلمات، ابن علوية الكاتب، مشرق گل‌هاي فروزان، ميراث ادبي شيعه، البسيط في شرح الكافيه و مشاهير شعراء الشيعه. كتابخانه براساس موضوعات ادبي و نزديك به رده‌بندي كنگره، اما با ساختاري متفاوت رده‌بندي شده است. براين اساس كتابخانه به بخش‌هاي فنون ادبي، نثر، نظم، زبان‌شناسي، هنر، فرهنگ عامه و كليات تقسيم شده است و در تقسيمات ديگر اين رديف‌هاي كلي خود به موضوعات جزئي‌تر تقسيم شده‌اند. كتابخانه تخصصي ادبيات در طول ساليان گذشته به فعاليت عادي كتابخانه يعني سرويس‌دهي به محققان و پژوهشگران مي‌پرداخته است و از پي اين فعاليت‌هاي به دنبال تسهيل فعاليت‌هاي پژوهشي محققان، گسترش فرهنگ پژوهش و كتابخواني و ترويج مطالعات ادبي در سطح حوزه و دانشگاه بوده است. از جمله فعاليت‌هاي كتابخانه در گذشته عبارتند از: برگزاري نشست‌ها و همايش‌هاي ادبي؛ انتشار چندين عنوان كتاب در حوزه‌هاي مختلف ادبيات؛ احياي ميراث ادبي شيعه؛ ارائه خدمات به پژوهشگران؛ كمك به نهادهاي پژوهش براي تدوين مطالعات و پژوهش‌هاي اين نهادها و برقراري ارتباط با مؤسسات پژوهشي و ياري رساندن به مؤسسات براي تهيه منابع. كتابخانه تخصصي ادبيات اخيراً تصميم به فعاليت در حوزه‌هاي ديگري نيز گرفته است كه باتوجه به نيازهاي پژوهشي پژوهشگران انجام آنها ضروري است. از جمله اين موارد مي‌توان به موارد زير اشاره كرد: ساماندهي بخش مطبوعات نشريه و ايجاد اتاق نشريات؛ راه‌اندازي سايت اينترنتي كتابخانه كه قابليت جستجوي منابع كتابخانه بر روي سايت را داراست؛ راه‌اندازي يك نشريه مكتوب و يك نشريه الكترونيكي؛ ارتباط با پايگاه‌هاي اطلاعاتي و ارائه خدمات پژوهشي بيشتر به پژوهشگران؛ تهيه فايل‌هاي الكترونيك كتاب‌هاي برگزيده كتابخانه و تصميم به ايجاد يك بانك اطلاعاتي الكترونيك از كتاب‌هاي ادبي؛ تقويت بخش فهرست نسخه‌هاي خطي كتابخانه و نسخه‌‌هاي قديمي. روزانه بيش از 100 نفر به صورت ثابت و متغير از كتابخانه ادبيات استفاده مي‌كنند و لوازم معمول پژوهش در اختيار پژوهشگران قرار مي‌گيرد. جستجو در منابع كتابخانه از طريق دو سيستم در مخزن كتابخانه انجام مي‌شود و پژوهشگران كتاب‌ها را براساس شماره كتاب را دريافت مي‌كنند.
3- كتابخانه تخصصي فقه و اصول
كتابخانه تخصصي فقه و اصول از شهريور 1377ش كار تهيه و خريد كتاب را آغاز نمود. حوزه كار اين كتابخانه، چهار رشته اصلي: فقه، اصول، رجال و حقوق است. كتابخانه، پس از گذشت پنج ماه، در بهمن ماه همان سال، با 4500 جلد كتاب، ارائه خدمات را به صورت آزمايشي آغاز نمود و در تابستان 1378ش (20 جمادي الثانيه 1420ق) همزمان با ميلاد كوثر ولايت، حضرت فاطمه زهرا (س) به صورت رسمي افتتاح شد. اين كتابخانه با سالني به ابعاد 200 مترمربع به صورت قفسه باز، در اختيار اساتيد و پژوهشگران است. كتاب هاي كتابخانه بر اساس نظام رده بندي كنگره فهرست نويسي شده اند و فهرست كتاب هاي موجود و برخي اطلاعات ضروري ديگر، بر روي رايانه قابل جستجوست. كتابخانه، از نرم افزار كتابداري سيمرغ (نوسا) بهره مي گيرد. طبق آمار دو سال گذشته 17936 عنوان كتاب در 27346 مجلد، 280 عنوان نشريه در 8350 مجلد، 500 عنوان كتب لاتين، 120 حلقه ديسك هاي فشرده، 1700 عنوان پايان نامه، 43 مجلد نسخه هاي خطي، 300 نسخه از نسخه هاي عكسي و 500 مجلد كتاب هاي چاپ سنگي در اين كتابخانه نگهداري مي شود. اين كتابخانه تاكنون فعاليت‌هاي علمي پژوهشي زير را نيز سامان داده است: 1-تدوين مجموعه مقالات فقه پژوهي و مجموعه مقالات اصول پژوهي 69 مجلد. 2-فهرست مقالات فقهي و حقوقي (نرم افزار) 21500 عنوان. 3-تهيه و نشر تراث الشيعة الفقهي و الاصولي. اين سلسله به تصحيح و عرضه ميراث عالمان شيعه در حوزه فقه و اصول مي‌پردازد. در اين مجموعه رساله‌هاي كوتاهي كه در حجم يك كتاب نيستند و تاكنون منتشر نشده يا به شكل مطلوبي در اختيار محققان قرار نگرفته‌اند، تصحيح و احياء مي‌شوند. در انتخاب رساله سعي مي‌شود اين اولويت‌ها منظور گردد: مقام علمي صاحب نسخه، مورد ابتلا بودن موضوع رساله، تاثيرگذاري علمي رساله، قدمت نسخه. اولين جلد از اين مجموعه اختصاص به رساله‌هاي اصول فقه شيعه دارد كه در 632 صفحه و به زبان عربي منتشر شده است. جلد دوم از اين مجموعه اختصاص به رساله‌هاي فقهي دارد كه در 598 صفحه و به زبان عربي منتشر شده است. جلدهاي سوم و چهارم نيز در دست پژوهش است. 4-تحقيق، تصحيح و چاپ كتاب نخبه حاجي كلباسي با چهارده حاشيه از فقهاي بزرگ. 5-تصحيح كتاب فقه زنان (رساله سليمانيه) در حال چاپ. 6-تصحيح كتاب نورالسبل در قواعد فقهيه (در حال آماده سازي نشر).7-تدوين اجازه‌نامه‌هاي فقهي (در حال پژوهش). 8-تدوين فهرستگان نسخه‌هاي خطي اصول فقه (در حال پژوهش). 6-پايگاه اطلاع رساني اينترنتي كتابخانه. پايگاه اطلاع رساني كتابخانه تخصصي فقه و اصول با هدف دسترسي آسان اساتيد و پژوهشگران به منابع، و آگاهي سريع از تازه‌هاي كتابخانه و اخبار و گزارش‌هاي مرتبط راه‌اندازي شده است.

منبع:+ 

بخش چهارم:

4-كتابخانه تخصصي فلسفه و كلام
اين كتابخانه از خردادماه سال 1380 با حدود تقريبي 6000 جلد كتاب در ساختمان فعلي به مساحت 240 متر مربع و در طبقه زيرين به متراژ 160 متر مربع به صورت سالن و مخزن در كنار هم شروع به كار كرد. هدف اصلي از تأسيس اين كتابخانه ايجاد بستر مناسب جهت استفاده طلاب، محققين، دانشجويان و علاقه‌مندان در زمينه علوم انساني بوده است كه با توجه به عدم وجود اين كتابخانه در سطح قم اين نياز بيشتر احساس مي‌شد. عمده فعاليت‌كتابخانه در زمينه‌هاي: فلسفه اسلامي، تاريخ فلسفه اسلامي، فلسفه مشاء، اشراق، حكمت متعاليه و... فلسفه غرب، فلسفه يونان باستان، قرون وسطي، جديد و... كلام، كليات و تاريخ علم كلام، كلام شيعه، اهل سنت، وهابيت و... عرفان، تصوف، عرفان‌هاي كاذب و... فلسفه‌هاي مضاف، (سياست، تاريخ، علم، هنر، اخلاق، فقه و...) كلام جديد و اديان، تفسير، منطق، مجلات مرتبط با موضوعات كتابخانه مي‌باشد. هم اكنون كتابهاي اين كتابخانه از 6000 جلد به بيش از 30000 جلد افزايش يافته است. همچنين تهيه نسخه اوليه نرم افزار جستجوي كتاب با تلاش خواهران همكار تهيه شده است. تهيه نسخه جديد از نرم افزار جستجوي كتاب و رفع نواقص نرم افزار قبلي، ثبت كتب در نرم افزارهاي قدرتمند و استاندارد در حد كتابخانه‌هاي ملي، مجلس، آستان قدس، مرعشي و...، قراردادن ليست كتب در فضاي مجازي جهت جستجو از طريق اينترنت از جمله فعاليت‌هاي فعلي كتابخانه مي‌باشد.
5-كتابخانه تخصصي تفسير و علوم قرآني
علم تفسير وعلوم قرآني يكي از مهم‌ترين علوم آل البيت (عليهم السلام) است كه با تلاش و كوشش علماي سلف نسل به نسل منتقل شده و بشريت از اين علوم كه قسمتي از رمز و راز قرآن با بيان ائمه اطهار (عليهم السلام) كه مخزن علوم پروردگار مي‌باشند، بهره‌ها برده است. لذا در سال 1418 هـ.ق كتابخانه تخصصي تفسير و علوم قرآني بعد از تهيه يك سري مقدمات مختلف، كه سالها در تهيه آن وقت سپري شده بود، افتتاح گرديد. با افتتاح اين كتابخانه استقبال گسترده اي از طرف صاحبان قلم، فضلاء و انديشمندان و محققين به عمل آمده كه همين امر باعث ايجاد فعاليت مضاعفي از طرف متوليان براي جمع آوري مصادر كتب جديد شده است. اين كتابخانه داراي بيش از 15000 جلد كتاب در موضوعات مختلف تفسير وعلوم قرآني به زبان‍هاي فارسي و عربي مي باشد كه تعداد زيادي از كتب مرجع كمياب، در آن موجود مي‌باشد.
اين كتابخانه اهداف زير را دنبال مي‌كند: 1 ـ تهيه و خريد كتب و مصادر و ساير مطبوعات تخصصي تفسير وعلوم قرآني. 2 ـ جمع آوري مقاله‌ها و پيشنهادات. 3 ـ جمع آوري و تدوين و چاپ و نشر مقاله هاي قرآني به زبان‍هاي مختلف. 4 ـ تهيه همايش‍ها و بحث هاي علمي و تحقيقي تفسير وعلوم قرآني.
6-كتابخانه تخصصي علوم حديث
ائمه اطهار(عليهم السلام) درطول زندگي پربارشان همواره سرچشمه علم الهي بودند و دراين اثـنا مقداري ازعلوم خود را توسط راويان حديث در دسترس بشريت جهان قرار دادند. لذا با توجه به اهميت فراوان علم حديث وپايه بودن آن براي علم دين كه سرآمد همه علوم مي‌باشد. وبه جهت حفظ ونشر ودر دست قراردادن آن براي همه مشتاقان وشيفتگان علوم آل البيت(عليهم السلام) دفتر آيت‌الله سيستاني درسيزدهم رجب 1418 هـ.ق مقارن با ميلاد با سعادت مولاي متقيان حضرت اميرمؤمنين علي بن ابي طالب (عليه السلام) با حضور جمعي از علما، فضلا و صاحبان قلم، مبادرت به تأسيس كتابخانه تخصصي علوم حديث نمود. فعاليت اين كتابخانه در دو شيفت صبح و شب مي باشد ودر نظردارد با بهترين روش و امكانات به علاقه مندان اين علوم خدمات رساني نمايد.
فهرست موضوعات اين كتابخانه به شرح ذيل مي‌باشد: 1ـ حديث شيعه. 2ـ رجال و درايه شيعه. 3ـ فرهنگ نامه‌ها و لغت نامه ها. 4ـ مصادر حديث به زبان هاي انگليسي، فرانسه و آلماني. 5ـ مجله هاي حديث. 6ـ حديث اهل سنت. 7ـ علوم حديث و مصطلحات. 8ـ رجال اهل سنت.
7-كتابخانه تخصصي تاريخ اسلام و ايران
خلأ پژوهش در زمينه‌هاي تاريخي در حوزه علميه قم و احساس نياز مبرمي كه در اين زمينه وجود داشت، باعث شد كتابخانه تخصصي تاريخ اسلام و ايران با تكيه بر دو گرايش (اسلام و ايران) جهت تقويت و فعال كردن بحث‌ها و مطالعات تاريخي در سال 1374 در قم راه اندازي شود. كتابخانه تخصصي تاريخ اسلام و ايران در طول 17 سال گذشته تحولاتي را پشت سر گذاشته كه همواره بر نقش آن افزوده است. نياز به وجود چنين كتابخانه‌اي با منابع مختلف و به روز باعث شده كه مراجعان آن هر روز زيادتر گردد. فراهم نمودن منابع قديم و جديد به ويژه در بخش‌هاي لاتين و كتاب‌هاي عربي نيز موجب شده كه اساتيد و محققان از مراجعه به اين كتابخانه بركنار نباشند. به علت افزوده شدن بر منابع كتابخانه، فضاي فيزيكي كتابخانه هر از چند گاهي تغيير و تحولاتي را ايجاب مي‌كند. يكي از نقاط قوت كتابخانه منابع فراوان آن است. در سال 1374 كتابخانه با حدود 4 هزار جلد كتاب افتتاح گرديد، اما هم اكنون بيش از 115 هزار جلد كتاب و مجله در اين كتابخانه وجود دارد كه همين امر بر اهميت آن افزوده است. علاوه بر خريدهاي روزانه و خريد سالانه از نمايشگاه بين‌المللي كتاب، چندين كتابخانه شخصي خريداري و آثار تاريخي آنها تفكيك شده و در كتابخانه قرار داده شده است. علاوه بر كتاب، مجلات تاريخي نيز مورد توجه بوده و بخش مجلات كتابخانه مشتمل بر شمار فراواني مجله فارسي و عربي است.
موضوعات اين كتابخانه به لحاظ غناي منابع به شرح زير است: * تاريخ اسلام با بيش از 1700 عنوان كتاب. * تاريخ ايران با بيش از هزار عنوان. * تاريخ تشيع نيز يكي ديگر از نقاط قوت اين كتابخانه است كه با بيش از 1800 عنوان كتاب اين مجموعه را غناي خاصي بخشيده است. * موضوع تراجم با بيش از 12 هزار عنوان كتاب در دو قسمت مجزاي تراجم تك نگاري و تراجم عمومي غني‌ترين بخش كتابخانه است. تراجم عمومي با 3500 عنوان و تراجم تك نگاري با بيش از 5500 عنوان كتاب. * از موضوعات ديگري كه اهميت بسياري در اين كتابخانه دارد و مراجعان زيادي نيز دارد بخش سيره نبوي (ص) با 1600 عنوان و ائمه معصومين (عليهم السلام) با 6500 عنوان است. * موضوع فرهنگ و تمدن با بيش از 3500 عنوان كتاب يكي ديگر از بخش‌هاي مهم كتابخانه است. * تاريخ علوم با بيش از 2 هزار عنوان و تاريخنگاري با 1250 عنوان كتاب از بخش‌هاي ديگر كتابخانه است. * بررسي تاريخ ادبيات ايران و اسلام، دو بخش ادبيات فارسي با بيش از 7000 عنوان و ادبيات عرب با بيش از 1800 عنوان كتاب وجود دارد كه در حال تقويت است. * موضوع تاريخ اديان با بيش از 2500 عنوان كتاب در زمينه‌هاي مختلف مي‌باشد. منابع مربوط به اديان، فرقه‌ها و گروه‌هاي مختلف منشعب از هر كدام در اين بخش جاي دارد. * بخشي با عنوان تاريخ جهان به تاريخ كشورهاي مختلف پرداخته است. البته تاريخ برخي كشورها موضوعات جداگانه‌اي را به خود اختصاص داده است. * تاريخ و جغرافياي شهرها و بعضي از ممالك مهم اسلامي كه در پيدايش و تمدن اسلامي و در طول تاريخ آن نقش مهمي داشته‌اند، منابع زيادي را به خود اختصاص داده كه در موضوعات مختلف جاي گرفته است. * يكي از بخش‌هاي مهم كتابخانه، منابع لاتين آن است. به علت كمبود منابع مالي و قيمت بالاي كتاب‌هاي لاتين، اين بخش در مقايسه با بخش‌هاي ديگر رشد چنداني نداشته، اما با اين وجود بيش از 4 هزار عنوان را در خود جاي داده كه سعي شده اهم منابع مورد استفاده محققان تهيه شود. * موضوعي با عنوان فرهنگ‌ها وجود دارد كه نياز محققان را برطرف مي‌كند. همچنين در موضوع كتاب‌شناسي، فهارس و كتابشناسي‌هاي مختلفي وجود دارد كه راهگشاي محققان در امر پژوهش است. * افزون بر اينها مواد غير كتابي مانند (لوح فشرده) نيز مورد توجه قرار گرفته و تا كنون 300 حلقه سي دي تاريخي، اعم از نرم افزار و سخنراني‌هاي تاريخي جمع آوري شده است.
همچنين تاكنون 16 عنوان كتاب توسط اين كتابخانه و در بعضي موارد با همكاري ديگر مؤسسات منتشر شده است.
8-كتابخانه محقق طباطبائي
علامه محقق "حضرت آيت‌الله حاج سيد عبدالعزيز طباطبائي يزدي قدس سره"، يكي از مفاخر دانشمندان شيعه در كتابشناسي، نسخه شناسي، تاريخ، رجال و تراجم به شمار مي‌رود. تسلط و چيرگي وي در علوم تخصصي خود به حدي بود كه عنوان "محقق طباطبائي" را در محافل و مجامع علمي به خود اختصاص داد. محقق طباطبائي داراي كتابخانه بسيار نفيس و كم نظيري بودند كه محصول يك عمر تلاش و پژوهش پيگير ايشان در زمينه ميراث مكتوب اسلامي و علوم و معارف اهل بيت عليهم السلام بود. تعدادي از كتابهاي اين كتابخانه ناياب و برخي ديگر كمياب بوده و بدين جهت توجه بسياري از محققان و پژوهشگران اين علوم را به خود جلب كرده بود.
پس از فوت مرحوم محقق طباطبائي، بنا بر ويژگي‌هاي كتابخانه شخصي ايشان و توجه علاقمندان اهل قلم به مراجعه به اين كتاب‌ها، دفتر آيت‌الله سيستاني به پاس خدمات علمي محقق طباطبائي و توجه ايشان به گسترش كتابخانه هاي تخصصي و مراكز و مؤسسات تحقيقاتي محل مناسبي براي كتابخانه در مركز شهر قم در نظر گرفته و كتابخانه عمومي تخصصي در زمينه كتابشناسي و پژوهش‌هاي نسخ خطي و تراجم و رجال، با عنوان "كتابخانه محقق طباطبائي" بنياد نهادند. اين كتابخانه، از سال 1375 هجري شمسي، فعاليت رسمي خود را آغاز كرد و تاكنون توانسته است با در اختيار گذاشتن منابع تحقيقاتي در اختيار پژوهشگران و مراجعه كنندگان در سطوح مختلف، گامي در راستاي اهداف مرحوم محقق طباطبائي بردارد. كتابخانه محقق طباطبائي داراي 26814 كتاب چاپي به شش زبان مختلف عمدتا به زبان عربي و فارسي در زمينه هاي مختلف علوم مانند علوم قرآن و تفسير، تاريخ، تراجم و رجال، حديث، فقه، اصول، ادبيات، كتابشناسي و فهارس نسخ خطي مي‌باشد. بخش عمده اي از اين كتاب‌ها آن كتابهايي را تشكيل مي‌دهند كه در زمينه تخصصي محقق طباطبائي بوده و منابع آثار ايشان را تشكيل مي‌دهند. همچنين در اين كتابخانه 320 نسخه عكسي و سيصد ميكروفيلم و نيز 266 عنوان نشريه كه عمدتاً نشريات حوزه كتابشناسي و نسخه شناسي و مطالعات تاريخ اسلام مي‌باشد، وجود دارد.

منبع:+ 

بخش پنجم و نهائی:

9- مركز جهاني اطلاع رساني آل البيت (عليهم السلام)
اين مركز در صدد است جهت تبليغ دين مبين اسلام واعتلاي روز افزون دين محمدي (ص) ميان آحاد مردم درجاي‌‌جاي اين جهان پهناور با مراجع عظام تقليد ارتباط برقرارنمايد و پاسخگوي سؤالات شرعي واعتقادي آنها باشد. اين مركز زمينه ساز خدمات منحصر به فرد وگرانقدري به تمامي شيفتگان ودلسوختگان اهل بيت عصمت وطهارت(عليهم السلام) در گستره گيتي به شرح ذيل مي باشد.
الف: راه اندازي پايگاه بزرگ اطلاع رساني با نام (الشيعه): در حال حاضر اين پايگاه به بيست ونه زبان رايج دنيا از قبيل عربي، فارسي، انگليسي، اردو، تركي، فرانسه، ايتاليايي، روسي، اسپانيايي و...مشغول به فعاليت است. برنامه هاي بخش فارسي در پايگاه مذكور از يازده كليد واژه تشكيل شده كه عبارتند از: قرآن كريم؛ اهل بيت عليهم السلام؛ تشيع؛ مراجع و علما؛ خاورشناسي؛ اجتماعي؛ كتابسرا؛ گفتمان؛ بانك صوتي، حوزه علميه؛ اخبار شيعه؛ نگارخانه؛ خدمات؛ مراكز و مؤسسات و درباره ما.
ب: راه اندازي پايگاه تخصصي قرآن كريم: اين پايگاه به طور تخصصي در علوم قرآني فعاليت خود را در هفدهم مردادماه 1383 شمسي مصادف سالروز فرخنده ميلاد بانوي دو عالم حضرت صديقه طاهره فاطمه زهرا (سلام‌الله عليها) آغاز نموده است و پاسخ گوي پرسش هاي قرآني مخاطبين گرامي مي باشد و در حال حاضر با نشاني www. quran.al-shia.org و به چندين زبان زنده دنيا از جمله: عربي ـ فارسي ـ انگليسي ـ اردوـ فرانسه ـ آلماني ـ اسپانيايي ـ ايتاليايي ـ روسي ـ بلغاري ـ بوسنيايي ـ چيني ـ آذري ـ تركي اسلامبولي ـ كردي لاتين ـ كردي عربي ـ تايلندي ـ اندونزي ـ هندي ـ سواحلي ـ برمه ـ فولاني ـ هوسا ـ بنگالي اطلاع رساني مي نمايد. برخي عناوين سايت شامل: متن قرآن كريم با انواع متون خطي ـ ترجمه قرآن به زبان هاي فوق ـ جستجوي قرآني به روش كلمات و موضوعات ـ تلاوت قرآن توسط قاريان مصري، ايراني و عراقي ـ ترتيل قرآن توسط قاريان مشهور جهان مي‌باشد.
ج: راه اندازي پايگاه تخصصي نهج البلاغه: اين پايگاه به طور تخصصي درباره نهج البلاغه فعاليت خود را در سال 1383 شمسي آغاز نموده است و پاسخ گوي پرسش هاي حديثي و اعتقادي مخاطبين گرامي مي باشد و در حال حاضر با نشاني www.balaghah.net و به چندين زبان زنده دنيا من جمله: عربي ـ فارسي ـ انگليسي ـ اردو ـ فرانسه ـ روسي ـ بوسنيايي ـ چيني ـ آذري ـ تركي اسلامبولي ـ كردي لاتين ـ كردي عربي ـ تايلندي ـ اندونزي ـ هندي ـ برمه ـ پرتقالي ـ تاجيك اطلاع رساني مي نمايد. برخي عناوين سايت شامل: متن كامل عربي نهج البلاغه ـ ترجمه نهج البلاغه به زبان هاي مذكورـ جستجوگر نهج البلاغه به روش هاي گوناگون كلمات و موضوعات ـ شرح خطبه‌ها ـ شرح نامه‌ها ـ شرح حكمت‌ها و كلمات قصار ـ زندگي نامه شريف الرضي ـ تفاسير و شروح نهج البلاغه ـ شگفتي هاي نهج البلاغه ـ امام علي و نهج البلاغه ـ مقالات نهج البلاغه ـ حافظان نهج‌البلاغه ـ پرسش و پاسخ ـ كتابخانه ـ نسخ خطي نهج‌البلاغه مي باشد.
د: راه اندازي پايگاه هاي اينترنتي در داخل و خارج از كشور: با راه اندازي پايگاه اينترنتي الشيعه و استقبال اقشار مختلف مردم در داخل و خارج از كشور و پيشنهادهاي ارسالي از سوي علما وانديشمندان، جهت ايجاد چنين پايگاه هايي در داخل وخارج از كشور، سبب شد تا پايگاه هاي اينترنتي جديدي در سايراستان‌ها و خارج از كشور راه اندازي گردد، كه به قرار ذيل مي باشند: شبكه يا زهرا (س)؛ شبكه امام باقر (ع)؛ شبكه امام صادق (ع)؛ شبكه امام كاظم (ع)؛ شبكه امام رضا (ع)؛ شبكه امام جواد (ع)؛ شبكه امام هادي (ع)؛ شبكه امام مهدي (عج)؛ شبكه الصراط در پاكستان؛ شبكه الهدي در پاكستان؛ شبكه اطلاع رساني در نجف؛ شبكه اطلاع رساني در كربلا؛ شبكه اطلاع رساني در كاظمين.
ضمناً اين مركز نمايندگي‌هايي هم در خارج از كشور دارد از جمله: آلمان- لندن- پاكستان- بيروت- دمشق- گرجستان- مسكو- كاظمين- نجف- كربلا- بصره- تركيه- سوريه.
10- مركز اطلاع رساني سراسري اسلامي (پارسا)
در عصري كه گستره اطلاعات و دانش لحظه به لحظه فزون‌‌تر مي‌شود بشر ناگزير از ايجاد نظام هاي قوي و منسجم اطلاع رساني است. در هر رشته روزانه صدها كتاب و مقاله و پايان نامه و نرم افزار و ديگر منابع اطلاعاتي توليد مي شود كه هر يك سخني نو براي گفتن دارد و محققان نيز از محتواي آن بي نياز نيستند.در اين عرصه تنها ياري گر پژوهشگران پايگاه هاي اطلاع رساني هستند. از آنجا كه تحقيقات اسلامي نيز به تناسب رشد فكري مخاطبان و پاسخگوئي به پرسش‍هاي جديد رو به گسترش است و جاي خالي نظام منسجم اطلاع رساني در زمينه منابع اسلامي به خوبي لمس مي شود از اين رو پايگاه اطلاع رساني سراسري اسلامي (پارسا) تأسيس گرديد. پارسا اينك با هدف ارائه مشخصات تمام منابع كه از اين پس در يكي از رشته هاي علوم اسلامي منتشر مي شود به همراه چكيده و محتواي منابع تحقيقاتي آغاز به كار نموده است. تمام كتاب‌ها و مقالات پايان نامه‌ها و نرم افزارها و ديگر منابع اطلاعاتي كه در سراسر جهان درباره اسلام به هر زباني توليد مي شود در دستور كار قرار مي گيرد.
بستر اصلي فعاليت پارسا شبكه جهاني (اينترنت) است كه آن محتويات پايگاه به سه زبان فارسي عربي و انگليسي دراختيار علاقه مندان قرارمي گيرد. پارسا محصولات خود را روي ديسك نوري و به صورت چاپي نيز منتشر مي كند. هنگامي كه پژوهشگر روي شبكه جهاني، به اين پايگاه مراجعه مي نمايد، به كمك ابزار قوي جستجو كه در اختيار او قرار مي گيرد نخست منابع مورد نياز خود را انتخاب مي كند و پس از مطالعه چكيده‌ها، منابع مورد در خواست را سفارش مي دهد، تا اصل منبع به صورت پستي براي او ارسال گردد يا فايل كامپيوتري آن را خريداري نمايد. پارسا اولين ناشر الكترونيكي متون اسلامي و همچنين اولين توزيع كننده جهاني منابع منتشر شده اسلامي است.
11- مؤسسه فرهنگي آل البيت اسلامبول
اين مركز در سال 1380 در شهر اسلامبول تركيه در روز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله عليها) و با شركت علماي ديني و انديشمندان، اساتيد دانشگاههاي تركيه و ميهمانان داخلي و خارجي افتتاح گرديد.
اهداف كلي اين مؤسسه، احياء فرهنگ اهل بيت (عليهم السلام) و آشنا ساختن مردم با اين مكتب و حفظ ارزشهاي اسلامي و مذهبي در كشور تركيه مي‌باشد و فعاليتهاي آن از اين قرار است: 1- برگزاري كلاسهاي قرآني، عقيدتي. 2- برگزاري مراسم مذهبي. 3- تأسيس اولين كتابخانه تخصصي اهل بيت (ع) در كشور تركيه. 4- برگزاري سمينارهاي ديني و مذهبي با شركت علماي ديني و انديشمندان. 5- ترجمه و نشر كتب، مجلات ديني، مذهبي، سي دي‌هاي مذهبي، مي‌باشد.
اين مؤسسه تا به حال ده‌ها كتاب مذهبي را تأليف و ترجمه نموده است كه از جمله: 1ـ ترجمه و چاپ توضيح المسائل حضرت آيت‌الله سيستاني؛ ـ ترجمه و چاپ مناسك حج حضرت آيت‌الله سيستاني؛ 2ـ ترجمه و چاپ كتاب نهج الحق و كشف الصدق علامه حلي (ره)؛ 3ـ ترجمه و چاپ كتاب غرر الحكم و درر الكلم (كلمات قصار حضرت امير (عليه السلام)؛ 4ـ ترجمه و چاپ كتاب زندگاني چهارده معصوم (عليهم السلام)؛ 5ـ مجله مجتبي (ع) به زبان تركي اسلامبولي؛ 6- بخش‌دار القرآن براي برنامه ريزي كلاسهاي قرآني، ارتباط و تبادل نظر و آشنا ساختن مراكز ديگر با معارف اهل بيت (عليهم السلام) در زمينه مباحث قرآني؛ 7-تهيه اولين سي دي آموزشي نماز و مسائل فقهي به زبان تركي اسلامبولي.
12- مؤسسه فرهنگي آل البيت برلين
اين مؤسسه وابسته به مؤسسه آل البيت تركيه مي‌باشد كه فعاليتهاي خود را در سال 1384 آغاز و با مجوز رسمي از كشور آلمان در سال 1387 و در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله عليها) با شركت ميهمانان محترم افتتاح رسمي شد. عمده فعاليتهاي اين مؤسسه از اين قرار است: 1- برگزاري مسابقات قرآني و مذهبي. 2- برگزاري مراسم ديني و مذهبي. 3- برگزاري سمينارهاي علمي و ديني.
آثار منتشره مؤسسه عبارت است از: 1- ترجمه، چاپ و نشر مجله مجتبي به زبان آلماني. 2- سيره چهارده معصوم (عليهم السلام) ويژه بچه‌ها به زبان آلماني. 3- سي دي تصويري آموزشي وضو، تيمم، غسل و مسائل فقهي، به زبان آلماني. 4- كتاب نماز، به زبان آلماني. 5- بيش از 10 كتاب مختلف ديني و مذهبي به زبان تركي اسلامبولي.
13- مجتمع فرهنگي امام صادق (ع) بيروت
اين مجتمع فرهنگي ـ اجتماعي در سال 1385 شمسي افتتاح گرديد و شامل مراكز و مؤسسات فرهنگي و خدماتي مي‌باشد. از فعاليتهاي اين مجتمع مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود: 1 ـ دفتر پاسخ به سؤالات شرعي. 2 ـ كتابخانه شيخ بهاء الدين عاملي (كتاب ـ كامپيوتر). 3 ـ سالن همايش علامه سيد عبدالحسين شرف الدين. 4 ـ دفتر خدمات اجتماعي. 5 ـ سالن امام حسين (ع).
ج) خدمات اجتماعي
بخش ديگري از فعاليت‌‌هاي دفتر حضرت آيت‌الله سيستاني، خدمات اجتماعي است كه بخشي از آنها به قرار زير است:
1-مركز تخصصي و فوق تخصصي چشم پزشكي جواد الائمه(عليه السلام)- قم
اين مركز در 19 ارديبهشت سال 1383 برابر با 17 ربيع الاول 1425 مصادف با ميلاد مسعود خجسته خاتم الانبياء حضرت محمد مصطفي(ص) مورد بهره‌برداري قرار گرفت. در ابتدا مركز خدماتش را با جراحي ليزيك جهت از بين بردن عيوب انكساري چشم شروع كرد و بزودي به دليل خصوصيات ويژه مورد استقبال مراجعين شهرستان قم و استانهاي مجاور قرار گرفت. يكسال بعد با تاسيس و تجهيز اطاق عمل ديگر اعمال جراحي چشم راه اندازي و مورد بهره‌برداري قرار گرفت و اين مرحله نيز با استقبال شديدتر بيماران ادامه يافت، يكسال بعد بر اساس نياز منطقه؛ بخش فوق تخصصي شبكيه با 3 پزشك راه اندازي و با تجهيز مركز به دستگاههاي تشخيصي مثل پري متري(ميدان بينائي)- آنژيوگرافي چشم- ليزر شبكيه- ميكروسكپ جراحي و دستگاه ويتركتومي افتتاح و مورد بهره‌برداري قرار گرفت.
دستاوردهاي مركز بعلت استقبال مراجعين قابل توجه بوده و مسئولين، مركز را به توسعه هر چه بيشتر وادار كرده بطوريكه از ابتداي سال جاري يك طبقه ديگر به فعاليت‌هاي مركز اضافه شده و اطاق عمل جراحي جنرال از يك اطاق عمل به دو اطاق عمل با تمام امكانات توسعه يافته و دستگاه ليزيك جديد تكنولاس مدل ZAYOPTIC 217P سال 2012 قابل توسعه به جراحي ليزيك پيرچشمي خريداري و مورد بهره‌برداري قرار گرفت و در بازديدي كه مقام محترم وزارت بهداشت و درمان از مركز داشتند موافقت كردند مركز به بيمارستان فوق تخصصي چشم تبديل شود.
مركز چشم پزشكي جواد الائمه(ع) مجهز به 10 تخت بستري بوده وطبق برنامه ريزي انجام شده، حداكثر زمان بستري اعمال جراحي حدود 4 ساعت مي‌باشد.
2-مجتمع مسكوني حضرت آيت‌الله سيستاني
يكي از مشكلاتي كه طلاب حوزه علميه قم با آن مواجه هستند مشكل مسكن ميباشد، وباتوجه به بافت اقليمي شهر مقدس قم و اجتماع عشاق علم ومعرفت در اين شهر دفتر مرجع عاليقدر حضرت آيت‌الله سيستاني براي فائق آمدن براين مشكل مبادرت به تأسيس مجتمع مسكوني با نام آن مرجع بزرگوار نمود. اين مجتمع در زميني به مساحت 40 هزار متر مربع در شهر قم قراردارد و كلنگ آغاز اين پروژه در سوم شعبان 1416 هـ ق به مناسبت ولادت حضرت سيد الشهداء (عليه السلام) و با حضور جمعي از علما و فضلا به زمين زده شد. اين مجتمع شامل حدود 320 واحد مسكوني است كه مساحت بعضي از آنها به 115 متر مربع و مساحت بعض ديگر 100 متر مربع مي باشد، وداراي همه گونه امكانات رفاهي مناسب مي باشد. همچنين در اين مجتمع فروشگاه و ورزشگاه نيز تأسيس شده است. اين نكته قابل ذكر است كه اين مجتمع 20 مهمانسراي ويژه نيز دارد كه پذيراي مهمانان سطح عالي خارجي و داخلي مي‌باشد.
3-مجتمع مسكوني فرهنگي الزهرا عليها السلام
جهت استمرار بخشيدن به تلاش هاي خستگي ناپذيرجهت رفع مشكلات حوزه هاي علميه خصوصا مشكل مسكن كه يكي از مشكلات طلاب علوم دينيه مي‌باشد از اين رو دفتر مرجع عاليقدر حضرت آيت‌الله سيستاني (دام ظله) مبادرت به تأسيس مجتمع مسكوني الزهرا (عليها السلام) جهت رفع اين معضل نمود.اين مجتمع در حدود ده سال پيش در زميني به مساحت 4000 متر مربع احداث شده است و داراي 43 واحد مسكوني مي‌باشد كه با تمام امكانات رفاهي ضروري به متقاضيان اعطاء شده است. ضمناً اين مجتمع داراي كتابخانه عمومي الزهراء نيز مي‌باشد.
4-مجتمع مسكوني مهديه
از مهمترين مجتمع‌‌هاي مسكوني طلاب در قم، مجتمع مسكوني مهديه است كه در اجراي آن تعدادي از دفاتر مراجع عظام سهيم مي‌باشند و يكي از مهمترين آنها دفتر حضرت آيت‌الله سيستاني مي باشد كه ساخت 200 واحد مسكوني از آن مجتمع را با وسائل مختلف رفاهي به عهده گرفت تا قدمي در جهت اسكان طلاب حوزه علميه قم برداشته شود. در اين مجتمع طلاب خارجي از كشورهايي مثل پاكستان، افغانستان، لبنان، الجزاير نيز ساكن هستند.

منبع:+