غدیر روح جاری در اندام دین؛ عبدالحسین طالعی، عضو هیأت علمی دانشگاه قم
11 دی 1348, 03:30. نويسنده: shams
مفاهیم و آموزه‌های دینی ما، شوربختانه، در فضای نیت خوانی و در غیاب تفکر صحیح منطقی، رنگی از روزمرگی به خود گرفته و چنان «یکبار مصرف» و «مناسبت زده» شده‌اند که فی المثل، سخن از غدیر گفتن در روزی جز غدیر، سؤال برانگیز می‌شود که: چرا؟ و چه شده که امروز به یاد این بحث افتاده اند؟
از سوی دیگر، در همان روز خاص، اغلب مطالب گفتاری و نوشتاری – اگر نگوییم تمام آنها – چنان به آفت تکرار گرفتار آمده‌اند که شنونده یا خواننده، به محض دیدن عنوان، می‌تواند به حدس و تخمینی نزدیک به واقع، که از تجربه‌های مکرر برآمده، تمام کلام را از عنوان آن دریابد، به گونه‌ای که خیلی بیراه نرفته باشد.
به اینها بیفزاییم آفت «محدودسازی» که ما ناروا به جان مناسبت‌های دینی افکنده‌ایم، مثلاً در خصوص غدیر، با تکیه بر سادات و دودمان گرامی پیامبر رحمت(ص)، گستردگی و جاودانگی پیام آن را تحت‌الشعاع گروهی – گرچه ارزشمند و والا – به بند کشیده‌ایم.
اینک در این قلم‌انداز که به مناسبت غدیر نوشته و منتشر می‌شود، چه باید گفت که از چنین آفاتی دور بماند و «نگاهی نو» بر آن «رویداد کهن» بیفکند، نگاهی که با نگاه‌های پیشین، نسبتاً متفاوت باشد و گونه‌ای از آموزندگی دربرداشته باشد؟
در این مجال کوتاه، دو نکته یادآوری می‌شود:
نکته اول آنکه غدیر، روح جاری در اندام دین است. بدین روی، ویژگی اصلی دین را باید در آن جست. این ویژگی اساسی، حیات بخشی است که قرآن (در سوره انفال، آیه 24) بر آن تأکید می‌کند. «حیات» فرآیندی است تکراری که هر لحظه در تن روی دهد، رویدادی تازه است. به دیگر سخن، گرچه مکرر، ولی نیاز همیشگی بدن است که هر لحظه به این «فرآیند کهن»، «نیازی تازه» دارد. حال اگر نیاز روح و روان انسان ها به این نیاز و تازگی مستمر آن تبیین نشده، قصور و تقصیری است که از ما سر زده است. این ما بودیم که پیام گسترده دین را در یک یا چند بُعد – به مقدار آنچه، درست یا نادرست، نیاز روزانه تشخیص دادیم نه بیشتر – محدود کردیم و گروه زیادی از تشنگان پیام فطری دین را از این اکسیر حیات بخش دور کردیم.
نکته دوم آنکه به حکم عقل، بهترین تبیین و استوارترین قضاوت در مورد رویدادی مانند غدیر را بهتر است از زبان پیامبری بشنویم که خود، این پیام والا را از آسمان به گوش زمینیان رساند. خطبۀ غرای غدیر، به گونه‌ای وصیتنامه پیامبر رحمت است که در جمع دهها هزار نفر در آن مراسم کم نظیر، بیان فرمود و همگان را به بیعتی تاریخی براساس آن فراخواند. بر مبنای اصل علمی، رجوع به درونمایه این خطبه، برای هر کسی که آهنگ آشنایی به پیام غدیر دارد، فارغ از اینکه به چه دینی پای بسته و چه آیینی دارد، ضروری است.
می بینیم که در این سند جاودانه، رسول مهربانی، توجه به لایه‌های درونی پیام غدیر را – یعنی حق طلبی و انصاف ورزیدن و بازگشت به حقایق مسلّم عقلی را – بر همگان، از سیاه و سفید، عرب و عجم، پیر و جوان و مرد و زن، نه تنها برای مخاطبان حضوری آن کلام، بلکه بر تمامی مردمان تا پایان عمر دنیا، ضروری می‌داند.
با رجوع به عقل سلیم، این سخن را عین خرد ناب می‌یابیم. آیا زمان آن فرا نرسیده که در مرحله اول، به بازشناسی این پیام و استخراج لایه‌هایی متناسب با زمان از این معدن حکمت بپردازیم و در مرحله بعد، به اجرایی کردن آن بیندیشیم، یعنی راهکارهایی عملی متناسب با اصناف و اقشار مختلف، هم در میان مردم خودمان و هم در فضاهای دیگر، پیدا کنیم؟
منبع: روزنامه ایران
بازگشت