منشور برادري در پیام امام

اشاره:
 آبان ماه 1368، در اوج اختلافات جناح‌‌هاي سياسي كشور موسوم به چپ و راست، يكي از اعضاء دفتر حضرت امام طي نامه‌‌اي به ايشان ضمن ابراز نگراني از وضعيت موجود، اين پرسش و تعجب خويش را مطرح كرده بود كه با وجود عميق بودن اين اختلافات، چگونه امام از هردو جناح حمايت مي‌كند؟ امام خميني در پاسخ تاريخي خود، افق جديدي در اين باب گشودند كه براي هميشه به ويژه در شرايط كنوني، راه گشاي همه دلسوزان واقعي انقلاب اسلامي و نظام جمهوري اسلامي خواهد بود:
 بسم‌الله الرحمن الرحيم‏
 جناب حجت الاسلام، آقاي حاج شيخ محمد علي انصاري- دامت افاضاته‏
 نامه شما را مطالعه كردم. مسئله‏اي را طرح كرده‏ايد كه پاسخ به آن كمي طولاني مي‏گردد ولي از آنجا كه من به شما علاقه‏مندم، شما را مردي متدين و دانا- البته كمي احساساتي- مي‏دانم و از محبتهاي بي‏دريغت نسبت به من هميشه ممنونم. به عنوان نصيحت به شما و امثال شما كه تعدادشان هم كم نيست مسائلي را تذكر مي‏دهم:
 كتابهاي فقهاي بزرگوار اسلام پر است از اختلاف نظرها و سليقه‏ها و برداشتها در زمينه‏هاي مختلف نظامي، فرهنگي و سياسي و اقتصادي و عبادي، تا آنجا كه در مسائلي كه ادعاي اجماع شده است قول و يا اقوال مخالف وجود دارد و حتي در مسائل اجماعي هم ممكن است قول خلاف پيدا شود، از اختلاف اخباريها و اصوليها بگذريم. از آنجا كه در گذشته اين اختلافات در محيط درس و بحث و مدرسه محصور بود و فقط در كتابهاي علمي آن هم عربي ضبط مي‏گرديد، قهراً توده‏هاي مردم از آن بيخبر بودند و اگر با خبر هم مي‏شدند، تعقيب اين مسائل برايشان جاذبه‏اي نداشت. حال آيا مي‏توان تصور نمود كه چون فقها با يكديگر اختلاف نظر داشته‏اند- نعوذ باللَّه- خلاف حق و خلاف دين خدا عمل كرده‏اند؟ هر گز. اما امروز با كمال خوشحالي به مناسبت انقلاب اسلامي حرفهاي فقها و صاحبنظران به راديو و تلويزيون و روزنامه‏ها كشيده شده است، چرا كه نياز عملي به اين بحثها و مسائل است؛ مثلًا در مسئله مالكيت و محدوده آن، در مسئله زمين و تقسيم‏بندي آن، در انفال و ثروتهاي عمومي، در مسائل پيچيده پول و ارز و بانكداري، در ماليات، در تجارت داخلي و خارجي در مزارعه و مضاربه و اجاره و رهن، در حدود و ديات، در قوانين مدني، در مسائل فرهنگي و برخورد با هنر به معناي اعم؛ چون عكاسي، نقاشي، مجسمه‏سازي، موسيقي، تئاتر، سينما، خوشنويسي و غيره. در حفظ محيط زيست و سالم‏سازي طبيعت و جلوگيري از قطع درختها حتي در منازل و املاك اشخاص، در مسائل اطعمه و اشربه، در جلوگيري از مواليد در صورت ضرورت و يا تعيين فواصل در مواليد، در حل معضلات طبي همچون پيوند اعضاي بدن انسان و غير به انسانهاي ديگر، در مسئله معادن زيرزميني و رو زميني و ملي، تغيير موضوعات حرام و حلال و توسيع و تضييق بعضي از احكام در ازمنه و امكنه مختلف، در مسائل حقوقي و حقوق بين المللي و تطبيق آن با احكام اسلام، نقش سازنده زن در جامعه اسلامي و نقش تخريبي آن در جوامع فاسد و غير اسلامي، حدود آزادي فردي و اجتماعي، برخورد با كفر و شرك و التقاط و بلوك تابع كفر و شرك، چگونگي انجام فرايض در سِير هوايي و فضايي و حركت بر خلاف جهت حركت زمين يا موافق آن با سرعتي بيش از سرعت آن و يا در صعود مستقيم و خنثي كردن جاذبه زمين و مهمتر از همه اينها، ترسيم و تعيين حاكميت ولايت فقيه در حكومت و جامعه كه همه اينها گوشه‏اي از هزاران مسئله مورد ابتلاي مردم و حكومت است كه فقهاي بزرگ در مورد آنها بحث كرده‏اند و نظراتشان با يكديگر مختلف است و اگر بعضي از مسائل در زمانهاي گذشته مطرح نبوده است و يا موضوع نداشته است، فقها امروز بايد براي آن فكري بنمايند. لذا در حكومت اسلامي هميشه بايد باب اجتهاد باز باشد و طبيعت انقلاب و نظام همواره اقتضا مي‏كند كه نظرات اجتهادي- فقهي در زمينه‏هاي مختلف و لو مخالف با يكديگر آزادانه عرضه شود و كسي توان و حق جلوگيري از آن را ندارد ولي مهم شناخت درست حكومت و جامعه است كه بر اساس آن نظام اسلامي بتواند به نفع مسلمانان برنامه‏ريزي كند كه وحدت رويّه و عمل ضروري است و همين جا است كه اجتهاد مصطلح در حوزه‏ها كافي نمي‏باشد بلكه يك فرد اگر اعلم در علوم معهود حوزه‏ها هم باشد ولي نتواند مصلحت جامعه را تشخيص دهد و يا نتواند افراد صالح و مفيد را از افراد ناصالح تشخيص دهد و به طور كلي در زمينه اجتماعي و سياسي فاقد بينش صحيح و قدرت تصميم‏گيري باشد، اين فرد در مسائل اجتماعي و حكومتي مجتهد نيست و نمي‏تواند زمام جامعه را به دست گيرد.
 اما شما بايد توجه داشته باشيد تا زماني كه اختلاف و موضعگيريها در حريم مسائل مذكور است، تهديدي متوجه انقلاب نيست. اختلاف اگر زيربنايي و اصولي شد، موجب سستي نظام مي‏شود و اين مسأله روشن است كه بين افراد و جناحهاي موجود وابسته به انقلاب اگر اختلاف هم باشد، صرفاً سياسي است و لو اينكه شكل عقيدتي به آن داده شود، چرا كه همه در اصول با هم مشتركند و به همين خاطر است كه من آنان را تأييد مي‏نمايم. آنها نسبت به اسلام و قرآن و انقلاب وفادارند و دلشان براي كشور و مردم مي‏سوزد و هر كدام براي رشد اسلام و خدمت به مسلمين طرح و نظري دارند كه به عقيده خود موجب رستگاري است. اكثريت قاطع هر دو جريان مي‏خواهند كشورشان مستقل باشد، هر دو مي‏خواهند سيطره و شرّ زالوصفتان وابسته به دولت و بازار و خيابان را از سر مردم كم كنند. هر دو مي‏خواهند كارمندان شريف و كارگران و كشاورزان متدين و كسبه صادق بازار و خيابان، زندگي پاك و سالمي داشته باشند. هر دو مي‏خواهند دزدي و ارتشا در دستگاههاي دولتي و خصوصي نباشد، هر دو مي‏خواهند ايران اسلامي از نظر اقتصادي به صورتي رشد نمايد كه بازارهاي جهان را از آنِ خود كند، هر دو مي‏خواهند اوضاع فرهنگي و علمي ايران به گونه‏اي باشد كه دانشجويان و محققان از تمام جهان به سوي مراكز تربيتي و علمي و هنري ايران هجوم آورند، هر دو مي‏خواهند اسلام قدرت بزرگ جهان گردد. پس اختلاف بر سر چيست؟ اختلاف بر سر اين است كه هر دو عقيده‏شان است كه راه خود باعث رسيدن به اين همه است. ولي هر دو بايد كاملًا متوجه باشند كه موضعگيريها بايد به گونه‏اي باشد كه در عين حفظ اصول اسلام براي هميشه تاريخ، حافظ خشم و كينه انقلابي خود و مردم عليه سرمايه داري غرب و در رأس آن امريكاي جهانخوار و كمونيسم و سوسياليزم بين الملل و در رأس آن شوروي متجاوز باشند.
 هر دو جريان بايد با تمام وجود تلاش كنند كه ذره‏اي از سياست "نه شرقي و نه غربي جمهوري اسلامي" عدول نشود كه اگر ذره‏اي از آن عدول شود، آن را با شمشير عدالت اسلامي راست كنند. هر دو گروه بايد توجه كنند كه دشمنان بزرگ مشترك دارند كه به هيچ يك از آن دو جريان رحم نمي‏كند. دو جريان با كمال دوستي مراقب امريكاي جهانخوار و شوروي خائن به امت اسلامي باشند. هر دو جريان بايد مردم را هوشيار كنند كه درست است كه امريكاي حيله‏گر دشمن شماره يك آنها است ولي فرزندان عزيز آنان زير بمب و موشك شوروي شهيد گشته‏اند. هر دو جريان از حيله گريهاي اين دو ديو استعمارگر غافل نشوند و بدانند كه امريكا و شوروي به خون اسلام و استقلالشان تشنه‏اند.
 خداوندا! تو شاهد باش من آنچه بنا بود به هر دو جريان بگويم گفتم، حالْ خود دانند.
 البته يك چيز مهم ديگر هم ممكن است موجب اختلاف گردد- كه همه بايد از شرّ آن به خدا پناه ببريم- كه آن حب نفس است كه اين ديگر اين جريان و آن جريان نمي‏شناسد.
 رئيس جمهور و رئيس مجلس و نخست وزير، وكيل، وزير و قاضي و شوراي عالي قضايي و شوراي نگهبان، سازمان تبليغات و دفتر تبليغات، نظامي و غير نظامي، روحاني و غير روحاني، دانشجو، غير دانشجو، زن و مرد نمي‏شناسد و تنها يك راه براي مبارزه با آن وجود دارد و آن رياضت است، بگذريم.
 اگر آقايان از اين ديدگاه كه همه مي‏خواهند نظام و اسلام را پشتيباني كنند به مسائل بنگرند، بسياري از معضلات و حيرتها برطرف مي‏گردد ولي اين بدان معنا نيست كه همه افراد تابع محض يك جريان باشند. با اين ديد گفته‏ام كه انتقاد سازنده معنايش مخالفت نبوده و تشكل جديد مفهومش اختلاف نيست. انتقاد بجا و سازنده باعث رشد جامعه مي‏شود. انتقاد اگر بحق باشد، موجب هدايت دو جريان مي‏شود. هيچ كس نبايد خود را مطلق و مبرّاي از انتقاد ببيند. البته انتقاد غير از برخورد خطي و جرياني است. اگر در اين نظام كسي يا گروهي خداي ناكرده بي‏جهت در فكر حذف يا تخريب ديگران برآيد و مصلحت جناح و خط خود را بر مصلحت انقلاب مقدم بدارد، حتماً پيش از آنكه به رقيب يا رقباي خود ضربه بزند به اسلام و انقلاب لطمه وارد كرده است. در هر حال يكي‏ از كارهايي كه يقيناً رضايت خداوند متعال در آن است، تأليف قلوب و تلاش جهت زدودن كدورتها و نزديك ساختن مواضع خدمت به يكديگر است. بايد از واسطه‏هايي كه فقط كارشان القاي بدبيني نسبت به جناح مقابل است، پرهيز نمود. شما آن قدر دشمنان مشترك داريد كه بايد با همه توان در برابر آنان بايستيد، لكن اگر ديديد كسي از اصول تخطي مي‏كند، در برابرش قاطعانه بايستيد.
 البته مي‏دانيد كه دولت و مجلس و گردانندگان بالاي نظام هر گز اصول و داربستها را نشكسته‏اند و از آن عدول نكرده‏اند. براي من روشن است كه در نهاد هر دو جريان اعتقاد و عشق به خدا و خدمت به خلق نهفته است. با تبادل افكار و انديشه‏هاي سازنده مسير رقابتها را از آلودگي و انحراف و افراط و تفريط بايد پاك نمود. من باز سفارش مي‏كنم كشور ما در مرحله بازسازي و سازندگي به تفكر و به وحدت و برادري نياز دارد. خداوند به همه كساني كه دلشان براي احياي اسلام ناب محمدي- صلي‌الله عليه و آله و سلم- و نابودي اسلام امريكايي مي‏تپد، توفيق عنايت فرمايد و شما و همه را در كنف عنايت و حمايت خويش محافظت فرمايد و ان شاء‌الله از انصار اسلام و محرومين باشيد.
 10/ 8/ 67
 روح‌الله الموسوي الخميني‏

منبع:روزنامه جمهوری اسلامی